Μαλάξεις στο πτώμα των συνομιλιών

Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη

Το κεφαλοκλείδωμα της τουρκικής απειλής και το Κουτί της Πανδώρας

Όσο προχωρούν οι συνομιλίες, όλο και περισσότερο απομακρυνόμαστε από τη βιώσιμη λύση και πλησιάζουμε στη δημιουργία ενός πολιτειακού Φράνκεσταϊν

ΠΟΙΑ είναι η σημασία της αλλαγής στρατηγικής σε συνάρτηση με τον στόχο

Δεν θα σχολιάσουμε εάν οι Τούρκοι λένε ξεκάθαρα τι θέλουν στο Κυπριακό. Αυτό είναι φως φανάρι. Χρησιμοποιούν και το κοινό ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου και τη λύση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας για να νομιμοποιήσουν τον διοικητικό, γεωγραφικό και πληθυσμιακό διαχωρισμό της Κύπρου, δηλαδή τη διχοτόμηση μέχρι να προχωρήσουν στην πλήρη κατάληψη. Διά κύματος εποίκων αυτή τη φορά, οι οποίοι, όμως, πλέον, δηλαδή μετά τη λύση, δεν θα χαρακτηρίζονται ως τέτοιοι αλλά ως μετανάστες ή παράνομοι μετανάστες εντός του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους. Και άντε να τους διώξεις. Πώς; Με πόλεμο;

Η «κατοχική δύναμη»

Το ζήτημα δεν είναι μόνο τι θέλει η Τουρκία ή εάν θα αλλάξει η στρατηγική τής ελληνοκυπριακής πλευράς, αλλά εάν θα έχουμε σαφή στόχο: Δηλαδή την επανενσωμάτωση των κατεχομένων στην Κυπριακή Δημοκρατία αντί τη διχοτόμησή της σε δυο ισότιμα συνιστώντα κράτη. Άρα, όταν η αντιπολίτευση αναφέρεται σε νέα στρατηγική, πρέπει να καθορίζει ποιος είναι ο νέος στόχος. Διότι, ο υφιστάμενος, όπως και η διαδικασία, έχουν χρεοκοπήσει.

Για να μετατραπεί η ομοσπονδία από ουτοπικός στόχος σε ρεαλιστικός, θα πρέπει να δεχθούμε την υποταγή. Αλλιώς ο υφιστάμενος φαύλος κύκλος θα συνεχιστεί. Και η Τουρκία θα βάλει σε εφαρμογή το σχέδιο Β, Γ και Ω. Αντίθετα η κυπριακή Κυβέρνηση δεν έχει σχέδιο Β. Δηλαδή στρατηγική και εναλλακτικούς τρόπους δράσης και τακτικές. Μόνο εξευμενίζει. Και η Τουρκία μάς εξευτελίζει. Τώρα, μάλιστα, ο Έρογλου ισχυρίζεται ότι εάν υπάρχει κατοχική δύναμη στην Κύπρο, αυτή είναι των Ελληνοκυπρίων!

Κυριαρχία υπό διαπραγμάτευση

Ο στόχος και η νέα στρατηγική προκύπτουν από την αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, που καθορίζει ρητώς ότι για να προχωρήσει η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας θα πρέπει η Άγκυρα να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία και τη μία και ενιαία κυριαρχία της.

Διότι, με βάση το πρωτόκολλο 10, στην Ε.Ε. δεν εντάχθηκε η ομοσπονδία των δυο ισότιμων συνιστώντων κρατών, αλλά το ενιαίο κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τι συμβαίνει σήμερα στο Κυπριακό και στις συνομιλίες; Συζητούμε τη διχοτόμηση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε δυο ισότιμα συνιστώντα κράτη. Και τι είναι η κυριαρχία;

Δέσμη εξουσιών, της οποίας την κατανομή διαπραγματευόμαστε μεταξύ του

ελληνοκυπριακού και του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους και της Κεντρικής Κυβέρνησης. Ακόμη λοιπόν και αν γίνεται λόγος για μια κυριαρχία, στην καλύτερη των περιπτώσεων αυτή θα είναι διχοτομημένη και τριχοτομημένη.

Μια τέτοια εξέλιξη ισοδυναμεί με ανατροπή και ακύρωση της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. Ταυτοχρόνως, θα συνιστά υιοθέτηση του μοντέλου της Ταϊβάν, όταν δηλαδή το 1971 εν μιά νυχτί η Ταϊβάν εξήλθε του Συμβουλίου Ασφαλείας, απο-αναγνωρίσθηκε και τη θέση της πήρε η Κίνα.

Το δίλημμα, λοιπόν, είναι εάν η Ε.Ε. θα αποτελέσει εργαλείο λύσης και αποκατάστασης της παραβιασθείσας από την Τουρκία εννόμου τάξεως ή εάν θα νομιμοποιηθούν τα τετελεσμένα της εισβολής μέσω μιας ομοσπονδίας τουρκικών προδιαγραφών. Εμείς λέμε το αυτονόητο: Αποκατάσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που καταπατεί ο στρατός της Άγκυρας καθημερινά. Διαφορετικά η Τουρκία δεν κάνει βήμα στην Ε.Ε. Και ας μας παραμυθιάζουν όσοι ισχυρίζονται ότι η Τουρκία αδιαφορεί εάν θα ενταχθεί ή όχι.

Εναρμόνιση στόχου και στρατηγικής

Η πολιτική της Άγκυρας έχει βάση: Για να αποφύγει τις πιέσεις, υποστηρίζει ότι δεν θα ενταχθεί με τη φόρμουλα που θέλουν οι Ευρωπαίοι. Διότι φοβάται τα εσωτερικά προβλήματα που θα προκύψουν από την εκδημοκρατικοποίηση της χώρας. Κατά μια εκδοχή η Τουρκία ομοιάζει με το Κουτί της Πανδώρας. Η δημοκρατία είναι το κλειδί που το ανοίγει και τότε υπάρχει ο κίνδυνος να απειληθεί ακόμη και αυτή η εδαφική της ακεραιότητα λόγω των μειονοτήτων και δη των Κούρδων.

Ακόμη και αν την βολεύει η ειδική σχέση, θα περάσει, ούτως ή άλλως, την ενταξιακή διαδικασία. Αλλιώς δεν θα έχει τη δυνατότητα ούτε καν για ειδική σχέση. Και θα χρησιμοποιήσει τη διεκδίκηση της πλήρους ένταξης για να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερα ανταλλάγματα από μια ειδική σχέση.

Συνεπώς, ο κύριος τουρκικός στόχος είναι η πλήρης ένταξη και όπως η ίδια τη θέλει. Ή με τις περισσότερες δυνατές εκπτώσεις, για να είναι η μεγαλύτερη μετά τη Γερμανία χώρα της Ε.Ε. Θεσμικώς, στρατιωτικώς και άλλως πως. Είτε πλήρη ένταξη πάρει η Τουρκία είτε ειδική σχέση είτε μείνει εκτός Ε.Ε., το κλειδί του ευρωπαϊκού της πεπρωμένου δεν το κρατά μόνη της, δεν το κρατούν μόνο οι εταίροι μας, το κρατούμε κι εμείς. Έχουμε, λοιπόν, δύναμη. Το ζητούμενο είναι εάν έχουμε την ικανότητα να τη διαχειριστούμε.

Επί του παρόντος το αδιέξοδο αποδεικνύει σωρεία κενών και αδυναμία αλλαγής στόχου και στρατηγικής. Ή καλύτερα την εναρμόνιση του περί δικαίου και απελευθέρωσης στόχου με την πολιτειακή μορφή λύσης, που δεν μπορεί να είναι άλλη από εκείνην της διατήρησης του ενιαίου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας στη ζωή. Και ουχί της διάλυσής του. Το ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα διατηρηθεί στη ζωή δεν σημαίνει ότι μια τέτοια εξέλιξη θα είναι σε βάρος των συμφερόντων της Τουρκίας. Απλώς, η διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατία ουδόλως θα είναι προς όφελος των δικών μας συμφερόντων.

Η απειλή της ασφυξίας

Η θέση μας δεν είναι να αδικήσουμε την Τουρκία ή τους Τουρκοκυπρίους, αλλά να μην αδικηθούμε εμείς οι ίδιοι, καθώς και να μη διαταραχθεί μετά τη λύση η ασφάλεια στην περιοχή. Διότι, κακά τα ψέματα, εκτός ημών, και οι Ισραηλινοί θα ενοχληθούν εάν η Κύπρος πέσει πολιτειακά και γεωστρατηγικά στον έλεγχο της Τουρκίας.

Σε μια τέτοια περίπτωση, το Ισραήλ θα αισθανθεί την απειλή της ασφυξίας, αφού η Κύπρος είναι η μόνη διέξοδος στην τουρκική και μουσουλμανική λαβίδα που το περισφίγγει. Γίνεται, δε, αντιληπτό ότι εκείνοι που επίσης θα έχουν κόστος θα είναι οι Αμερικανοί.

Η πολιτική τους στη Μέση Αναστολή και αλλού είναι ελλειμματική αν όχι αποτυχημένη. Το ίδιο και στην Ευρώπη. Είναι άλλο πράγμα να είσαι σύμμαχος και στρατηγικός εταίρος με τις ΗΠΑ και είναι άλλο να κρύβεις τις δικές σου ελλειμματικές επιλογές πίσω από τη φράση: Οι Αμερικανοί είπαν ή έδωσαν διαβεβαιώσεις, ως να έχουν το αλάθητο του Πάπα. Άρα, το μήνυμα που στέλνει η ηγεσία μας είναι ότι εμείς δεν έχουμε ούτε άποψη ούτε λόγο.

Παράδειγμα: Οι Αμερικανοί ισχυρίζονταν ότι μετά τις τουρκικές προεδρικές εκλογές η τουρκική πλευρά θα ήταν πιο διαλλακτική. Μια θέση την οποία, χωρίς να μελετήσει και χωρίς να αναλύσει η Κυβέρνηση, διέρρεε προς τα ΜΜΕ. Η δική μας ανάλυση ήταν διαφορετική και υποστήριζε τα εξής: Εφόσον η Τουρκία δεν έχει κόστος από την κατοχή και εφόσον ο Ερντογάν θέλει να εδραιωθεί ως Πρόεδρος αλλάζοντας το Σύνταγμα, δεν θα εμπλακεί στο Κυπριακό για να συμβιβαστεί αλλά μόνο για να εμφανιστεί ως τροπαιοφόρος.

Διότι πρέπει να προχωρήσει τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και να περάσει τις εξουσίες στα χέρια του. Να μετατρέψει την Τουρκία σε Προεδρική ή Ημι-Προεδρική Δημοκρατία. Για να το πετύχει έχει την ανάγκη της αντιπολίτευσης καθώς και των Κούρδων. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν θα ρισκάρει τη δική του εξουσία, το δικό τους όραμα για να πάρει μια λύση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την αντιπολίτευση εναντίον του. Η Κυβέρνηση την πάτησε και τώρα κάνει μαλάξεις στο πτώμα των συνομιλιών με τη συνδρομή του ΟΗΕ. Μια νεκρή όμως διαδικασία δεν μπορεί να παράγει τίποτε άλλο παρά μόνο έναν πολιτειακό Φράνκεσταϊν.

Εναλλακτικές επιλογές δράσης

Ούτε ανήκαμε ούτε ανήκουμε στο απορριπτικό στρατόπεδο. Υπάρχει εναλλακτική στρατηγική πρόταση και στόχος:

Πρώτο: Καθορισμός στόχου: Η επανενσωμάτωση των κατεχομένων στην Κυπριακή Δημοκρατία κάτω από τους νόμους της Ε.Ε. Όσο η υφιστάμενη διαδικασία συνεχίζεται, όλο και περισσότερο το Κυπριακό απομακρύνεται από τη βιώσιμη λύση. Είτε θα οδηγούμαστε σε αδιέξοδο είτε θα επιβάλλεται τουρκική λύση.

Δεύτερο, η λύση θα πρέπει να είναι σύμφωνη με τις αρχές και αξίες επί των οποίων είναι θεμελιωμένη η Ε.Ε. Μια τέτοια λύση δεν μπορεί να εξευρεθεί στο πλαίσιο της ομοσπονδίας, διότι καταργεί το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο. Ο εισβολέας επιβάλλει τον στρατηγικό του στόχο. Εκτός και αν έχουμε παρθενογένεση.

Η εξέλιξη αυτή είναι σε βάρος της συνοχής της Ε.Ε. και των κρατών μελών της. Επί του κυπριακού μοντέλου θα στηριχθούν για απόσχιση οι Καταλανοί και Βάσκοι καθώς και άλλοι. Και θα έχουν το δικαίωμα να το πράξουν, διότι οι Καταλανοί και οι Βάσκοι είναι γηγενείς πληθυσμοί. Συνεπώς, όταν δίδεται το δικαίωμα ομοσπονδοποίησης στους κουβαλητούς εποίκους και στους μετακινηθέντες από τον νότο στον βορρά Τουρκοκυπρίους ως αποτέλεσμα της εισβολής του 1974, τι θα πουν στους Καταλανούς, στους Βάσκους, στους Ρώσους της Ουκρανίας και στους Κούρδους της Τουρκίας;

Τρίτο, τα νομικά εργαλεία της λύσης καθορίζονται από την Ε.Ε. Η βάση των συνομιλιών θα έπρεπε και πρέπει να είναι η αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, που προνοεί την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία, καθώς και το Πρωτόκολλο 10 επί τη βάσει του οποίου είναι η Κυπριακή Δημοκρατία που εντάχθηκε στην Ε.Ε. και όχι μια ομοσπονδία με δυο ισότιμα συνιστώντα κράτη.

Η πλήρης εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου χωρίς αποκλίσεις καθορίζει τον ενιαίο χαρακτήρα της χώρας. Τέταρτο, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι εάν η Τουρκία συνεχίσει να μην αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, δεν έχει μέλλον η ενταξιακή της διαδικασία. Επί τούτου η Λευκωσία έχει δυο βασικά όπλα: Το ένα είναι η θέση του ΕΛΚ, στο οποίο ανήκει η Κυβέρνηση, ότι είναι αντίθετο με την πλήρη τουρκική ένταξη, οπότε η Λευκωσία δύναται να στηρίξει μια έντονη αντίδραση, η οποία θα υποβοηθείται και από το δεύτερο νομικό όπλο που αποτυπώνεται στην εξής πολιτική αρχή: Αυτήν την πενταετία δεν θα υπάρξει ένταξη νέου κράτους.

Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι δεν θα συνεχιστούν οι ενταξιακές διαδικασίες, μέσω των οποίων -εάν ανασταλούν λόγω μη αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας- η Τουρκία θα επωμιστεί κόστος. Συναφώς θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος το εξής: Εδώ επιβάλλονται κυρώσεις στη Ρωσία που είναι υπερδύναμη, γιατί όχι στην Τουρκία; Τα διπλωματικά εργαλεία υπάρχουν. Το ζητούμενο είναι εάν υπάρχει πολιτική βούληση και ικανότητα χρήσης τους.

Μέχρι στιγμής, αυτό που διαπιστώνει κάποιος είναι την αχρήστευσή τους. Πέμπτο, εάν η Τουρκία θέλει πλήρη ένταξη ή ειδική σχέση με την Ε.Ε., θα πρέπει να δεχθεί δημοκρατική λύση στο Κυπριακό. Έκτο, χωρίς στρατιωτική ισχύ και στρατηγικές συμμαχίες με στόχο την εξισορρόπηση του υφιστάμενου ανισοζυγίου δυνάμεων, δεν μπορεί να προκύψει βιώσιμη λύση. Και η συγκυρία για συμμαχίες είναι καλή υπό την έννοια ότι είναι δυνατή η σύναψη και η δημιουργία άξονα Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ με κεντρικό πυλώνα την εναλλακτική οδό ενέργειας και την αποτροπή της τουρκικής απειλής, την οποία η Άγκυρα εκτοξεύει έναντι όλων.

Η συμμαχία αυτή δεν θα έχει μόνο αποτρεπτικό αλλά ταυτόχρονα και σταθεροποιητικό χαρακτήρα. Και δεν θα επιτρέπει την μετατροπή της περιοχής μας σε Ιράκ και Λιβύη. Είναι σε αυτήν τη βάση που θα πρέπει να υποβληθεί αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ για να αποτραπεί ο γεωστρατηγικός έλεγχος της Κύπρου από την Τουρκία.

Το γεγονός ότι η Άγκυρα θα ασκήσει βέτο σε μια τέτοια αίτηση, υποδηλοί ότι ενοχλείται και αποκαλύπτει ότι θέλει μεν λύση, αλλά στη βάση της διατήρησής μας κάτω από καθεστώς δικής της ομηρείας. Και κάτι άλλο: Αφενός το δικό της βέτο επί της ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ δικαιολογεί τα δικά μας βέτο στην Ε.Ε. Αφετέρου θα φέρει εκείνη την ευθύνη για τον τορπιλισμό της λογικής του win-win situation.

Τα συμφέροντα ΗΠΑ, Ισραήλ και Ρωσίας

Σήμερα οικοδομείται εκ νέου το νέο ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας μαζί με το ΝΑΤΟ σε συνάρτηση με τις νέες απειλές. Αυτά αναφέρουν οι αποφάσεις της Ε.Ε., όπου ανήκουμε. Αυτές είναι οι προσδοκίες. Και εμείς δεν μπορούμε να μείνουμε εκτός. Το σκηνικό δεν είναι ακριβώς το ίδιο με εκείνο του ψυχρού πολέμου. Δεν υπάρχουν ιδεολογικά στρατόπεδα. Τώρα η Μόσχα δεν παίζει στο κουμμουνιστικό γήπεδο, αλλά σε εκείνο του καπιταλισμού και του «Real Politic».

Το ότι είμαστε στην Ε.Ε. δεν σημαίνει ότι είμαστε εχθροί της Μόσχας. Άλλωστε η ελλαδική και η κυπριακή Αντιπροσωπία στην Ευρωβουλή την περασμένη Πέμπτη δεν έδωσαν θετικές ψήφους στο σχετικό ψήφισμα καταδίκης της Ρωσίας, το οποίο ήταν μονομερές και απαράδεκτο. Και το έπραξαν οι δυο Αντιπροσωπίες διότι αυτό επιβάλλουν και η δίκαιη και ορθή μεταχείριση των μερών και τα συμφέροντα. Όπως και στην Ε.Ε. έτσι και στο ΝΑΤΟ είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας να υπάρχουν φιλικές προς αυτήν χώρες που να μιλούν τη γλώσσα της λογικής.

Η σύγκρουση της Ε.Ε. με τη Μόσχα μπορεί να συμφέρει τους Βρετανούς και τους Αμερικανούς που θέλουν αδύναμη την Ε.Ε. ‘Όμως, δεν συμφέρει τα κράτη της Ε.Ε. Βεβαίως, από την άλλη, η Ρωσία οφείλει να τηρήσει διαφορετική στάση. Πιο συναινετική, πράγμα που δεν μπορεί να πράξει η Τουρκία, διότι στη δική μας περίπτωση αισθάνεται ισχυρή. Και γνωρίζει ότι εμείς είμαστε ανοχύρωτοι και αδύναμοι! Οι δε Ευρωπαίοι, καθώς και οι Αμερικανοί, θα κινητοποιηθούν προς την ορθή λύση όταν κατανοήσουν το εξής απλό:

Η υπό συζήτηση διευθέτηση στο πλαίσιο της ομοσπονδίας, όπως και το τουρκικό μοντέλο Ερντογάν, δεν οδηγούν σε συνθήκες σταθερότητας αλλά τροφοδοτούν τον τουρκικό ηγεμονισμό. Εάν ο εκδημοκρατισμός της Τουρκίας θεωρείται από κάποιους το άνοιγμα του Κουτιού της Πανδώρας, το ίδιο θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται και για την προδιαγραφόμενη ομοσπονδιακή λύση στο Κυπριακό. Δεν θα είναι το τέλος της σύγκρουσης, αλλά η αρχή νέας ή νέων με την εμπλοκή αυτήν τη φορά και του Ισραήλ, που θα αισθάνεται όλο και πιο έντονα το κεφαλοκλείδωμα της τουρκικής απειλής!

http://www.sigmalive.com/simerini/