Ο Προφήτης Ησαΐας και η ουτοπική του διακήρυξη (;) που αναφέρεται στην “πνευματική κάθαρση”.
“Πλυθείτε καθαριστείτε αφαιρέστε την κακία των ενεργειών σας μπροστά από τα μάτια μου πάψτε να κάνετε το κακό. Μάθετε να κάνετε το καλό αναζητήστε τη δικαιοσύνη διορθώστε το δυνάστη” Ησ. 1:16,17
Πραγματικά υπέροχες ανθρώπινες υποθήκες αλλά μεταφυσικές και ουτοπικές, δεδομένου ότι η ανθρώπινη φύση, ο ανθρώπινος χαρακτήρας δεν αλλάζει. Το DNA του ανθρώπου φέρνει μέσα του τα καλά και τα κακά, τα οποία υπερτερούν κατά κανόνα.
Ο Ιεχωβά, δια του Ησαΐα απευθύνεται σ’ ένα νέου τύπου ανθρώπου, που δεν μπορεί να υπάρξει, γιατί κάτι τέτοιο διακήρυξε και ο μαρξισμός αλλά απέτυχε οικτρώς.
Έλεγε ο Ι. Στάλιν: “Εμείς οι κομμουνιστές είμαστε από άλλη πάστα ανθρώπου”.
Όμως, τόσο ο μαρξισμός, όσο και ο σταλινισμός και όσο ο Μαοϊσμός δεν μπόρεσαν όχι μόνο να φτιάξουν ένα “νέου τύπου ανθρώπου”, αλλά πολλές φορές γκρέμισαν και τον υπάρχοντα.
Η λέξη χαρακτήρας είναι αρχαιοελληνική και σημαίνει το χάραγμα, το σκάλισμα όπως π.χ. στις μαρμάρινες επιγραφές και δεν σβήνουν, δεν αλλάζουν.
Πρόκειται για την ανθρώπινη φύση η οποία σέρνει μέσα της πλείστα όσα κακά και νοσηρά τα οποία αποτέλεσαν και αποτελούν πέραν όλων των άλλωνεμπόδιο στην οικοδόμηση της κομμουνιστικής κοινωνίας.
Στο έργο μου: “Η Κομμουνιστική Ουτοπία-Διαλεκτικές και φυσιολογικές αντιφάσεις της κοσμοθεωρίας του ιστορικού και διαλεκτικού υλισμού”. (Έκδ. β’ “Πελασγός” - Γιαννάκενας - Αθήνα 2013), διαπραγματεύομαι την “ανθρώπινη φύση” και τα “τρωτά χαρακτηριστικά της” (σελ. 91 επ.). Εκεί γίνεται λόγος για: τα πάθη, τα ένστικτα, το εγώ, το φθόνο, τη ζήλεια, την ευτυχία, την ηδονή, τον ωφελιμισμό, το συμφέρον, την ιδιοτέλεια, το μίσος, την απληστία, τη διάκριση, τα πρωτεία, την αρχομανία κτλ.
Πρόκειται για σύμφυτα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης το αμετάβλητο της οποίας διατύπωσαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι με το: “Ου ράδιον μεταβαλείν την φύσιν του ανθρώπου” και υποστήριξε ο Θουκυδίδης, γράφοντας ότι: “η ανθρώπινη φύση παραμένει η ίδια” (82.10). Πόσες και πόσες αρχαίες τραγωδίες, αλλά και κωμωδίες δεν αναδεικνύουν αυτά τα τρωτά χαρακτηριστικά και πόσο πανάρχαιοι μύθοι δεν τα επισημαίνουν.
Περιορίζομαι ν’ αναφέρω μόνο τη Μήδεια του Ευριπίδη και την αντιπαράθεση Αντιγόνης και Κρέοντος του Σοφοκλή.
Ως προς τους μύθους που αναφέρονται στο “Πάθος της απληστίας”, περιορίζομαι ν’ αναφέρω το βασιλιά της Φρυγίας, τον Μίδα, που ζήτησε από τον Διόνυσο, να γίνεται χρυσάφι ό,τι έπιανε στα χέρια του. Το χατήρι του το έκανε ο Διόνυσος, αλλά ο άπληστος βασιλιάς διαπίστωσε ότι και το φαγητό τουμετατρεπόταν σε χρυσό και κινδύνευε να πεθάνει από πείνα, αφού ο χρυσός δεν τρώγεται. ‘Ετσι αναγκάστηκε να ζητήσει από το θεό να επανέλθει στην προηγούμενη κατάσταση, όπως και έγινε με τον εξαγνισμό του στον ποταμό Πακτωλό, που από τότε έγινε χρυσοφόρος. (το γράφει ο Αριστοτέλης στα Άπαντα - Πολιτικά), εκδ. Οδ. Χατζόπουλος, “Κάκτος”, αριθ. 190, Αθήνα 1993, σελ. 145 και σημ. σελ. 219).
Κλείνω αυτό το ζητούμενο της ιστορίας με τούτους τους στίχους του εθνικού μας βάρδου Κωστή
Παλαμά, που ζωγραφίζει το αβυσσαλέο μίσος των ανθρώπων στο ποίημά του.
Η σιδερένια πλάσις
«Μισεί ο πατέρας το παιδί, και το παιδί γιορτάζει,
Για του πατέρα το χαμό
Αναγαλλιάζει κι ο αδελφός τ’ αδέλφια να σπαράζη
Λύκου μανία το σπιτικό.
Σκιάχτρο του ήλιου ο άνθρωπος γεννιέται και κυλιέται
Στα σάπια βάλτα της ζωής
Κι’ η νύχτα που τη μόλεψε, κι’ αυτή τον καταριέται
Λάγνος περνάει κι αδικητής ….
Διαβάζεις και ανατριχιάζεις για το μέγεθος της κακότητας και του μίσους της ανθρώπινης φύσης.
Να σημειώσω ότι ο ερμηνευτής αυτών των στίχων και δάσκαλός μου στην Πάντειο Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών Δημήτριος Βεζανής θα χαρακτηρίσει αυτούς τους στίχους ως «Πρότυπον της δυσαρμονίας και αναρχίας» και ως εκδηλώσεις «που στρέφονται εναντίον του ιδίου του ανθρώπου» (βλ. περισσότερα στο έργο του γράφοντος και του Σπ. Δημητρίου: «Δ. Βεζανής: «Σκέψεις και Μαρτυρίες», εκδ. «Πελασγός» - Γιαννάκενας – Αθήνα 2013, σελ. 67, 68).
Καταλήγοντας θα έλεγα ότι οι διακηρύξεις περί αγάπης, ειρήνης και δημιουργίας ενός Νέου Τύπου Ανθρώπου είναι άκρως ουτοπικές και υπερβατικές.
Πέραν των ευχών και των καλών προθέσεων οι κοινωνίες των ανθρώπων διέπονται από το απάνθρωπο δόγμα των Ρωμαίων, που λέει: Homo homini lupus - Ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος, το οποίο επιβεβαιώνεται από το ιστορικό και κοινωνικοπολιτικό γεγονός των αενάων πολέμων από την προϊστορική περίοδο έως σήμερα.
Προσπερνώντας τον Τρωικό Πόλεμο, έρχομαι στους αέναους πολέμους των αρχαίων ελληνικών πόλεων και μάλιστα το γνωστό μας Πελοποννησιακό, τις απαίσιες πτυχές του οποίου μας παρέδωσε ο Θουκυδίδης. Πρόκειται για το γεγονός του πολέμου, το οποίο ο Πλάτων ερμήνευσε με οικονομικά στοιχεία, θεωρώντας τον ως απότοκο αποκτήσεως “επαρκή χώρου, προς καλλιέργεια και βοσκή” (βλ. “Πολιτεία”, βιβλίον Β’).
Πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός σύμφυτο με την πορεία της ανθρωπότητος η οποία βιώνει τον “Πόλεμο πάντων κατά πάντων”, όπως έγραψε εδώ και τρισήμισυ αιώνες ο άγγλος φιλόσοφος Τ. Hobbes (1588-1697), στο γνωστό του έργο “Λεβιάθαν” (εκδ. “Αναγνωστίδης”, Αθήνα ΧΧ, σελ. 109). Να προσθέσω ακόμη ότι ο γνωστός θεωρητικός του πολέμου, ο γερμανός στρατηγός Κ. Κλάουσεβιτς (1780-1831), γράφει ότι το φαινόμενο του πολέμου αναφέρεται στις “Πρώτες φάσεις της ανθρώπινης ιστορίας” και διεξαγόταν “μέχρι εκμηδενίσεως του εχθρού” (βλ. το σημαντικό έργο του διανοητού Παναγιώτη Κονδύλη: “Θεωρία του Πολέμου” εκδ. Γ’ “Θεμέλιο” 1999 και το εδώ παράθεμα σελ. 27).
Μάλιστα εκεί παρατίθεται και τούτη η άποψη του Κλάουσεβιτς: “Ο άνθρωπος είναι έτσι φτιαγμένος, ώστε δεν μπορεί να παραιτηθεί από την ακραία βία, δηλαδή τη θανάτωση του άλλου, ταυτόχρονα όμως δεν μπορεί να ζήσει διαρκώς μ’ αυτήν … παραμένει έτσι ένας “διχασμός” ο οποίος ριζώνει μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο και γι’ αυτό δεν μπορεί να τον ξεπεράσει η φιλοσοφική λογική” (βλ. οπ.π. σελ. 30-31).
Τον πόλεμο, ως κοινωνικό φαινόμενο, υποσχέθηκε να τον καταργήσει, ο μαρξισμός, αλλά διαψεύστηκε παταγωδώς, όπως αυτό καταγράφεται στο πιο πάνω έργο μου, όπου το κεφάλαιο: «Ο πόλεμος ως κοινωνικό και ιστορικό φαινόμενο και η διάψευση της μαρξιστικής θεωρίας για την κατάργησή του» (σελ. 405 επ.).
Εκεί κατατίθεται και η διαπίστωση του Πλάτωνος στους «Νόμους» την οποία προφανώς αντέγραψε ο Hobbes, που μας είπε: «Σωστά ειπώθηκε από μας ότι όλοι εναντίον όλων και ως άτομα και ως κράτη είμαστε πολέμιοι», χαρακτηρίζοντας την ειρήνη ως «πλαστή κοινωνική κατάσταση» (βλ. και τις επί του προκειμένου απόψεις των αρχαίων και νεότερων φιλοσόφων για τον πόλεμο, σελ. 405-469).
Περιορίζομαι μόνο στον δικό μας τον Ηράκλειτο που είπε ότι: «Ο πόλεμος είναι πατέρας και εξουσιαστής όλων» και στον γερμανό Χέγκελ, ο οποίος χαρακτήρισε την ιστορία ως «απέραντο σφαγείο», ενώ ο ιταλός Ν. Βοbbiο μας είπε ότι: “H ιστορία του ανθρώπου είναι σε μεγάλο βαθμό ιστορία αδελφοκτόνων συγκρούσεων».
Συμπέρασμα: Από την εποχή του Τρωϊκού πολέμου – και πιο μπροστά – το ανθρώπινο γένος βρίσκεται σε αέναους πολέμους ανά την υφήλιο και η ιστορία διδάσκει ότι ποτέ δεν υπήρξε ένας χρόνος ειρήνης.
Η ζωή διέψευσε και τον Μάρξ και τη Βίβλο, στην οποία διαβάζουμε και τα εξής: «Και θα σφυρηλατήσουν τα σπαθιά τους σε υνιά και τα δόρατά τους σε δρεπάνια. Δεν θα σηκώσει σπαθί έθνος εναντίον έθνους ούτε θα μάθουν πια τον πόλεμο» (Ησαΐας 2:4) Μετάφραση Νέου Κόσμου.
Από την περικοπή αυτή ίσως να εμπνεύστηκε ο στιχουργός του επαναστατικού άσματος που τραγουδούσαμε στη γερμανική κατοχή: «Τι τα θέλουμε τα όπλα, τα κανόνια, τα σπαθιά να τα κάνουμε αλέτρια να δουλεύει η εργατιά».
Ουτοπίες, ουτοπίες, ουτοπίες που εκατομμύρια εκατομμυρίων ανθρώπινα όντα ανά την υφήλιο τις πλήρωσαν ακριβά, πολύ ακριβά. Αυτή όμως είναι η ανθρώπινη μοίρα.
Πόσο δίκαιο είχε ο εκ των πρωτεργατών της γαλλικής επανάστασης, ο φοβερός Δαντόν, που ανεβαίνοντας στη λαιμητόμο και ζωγραφίζοντας την ανθρώπινη κακία, είπε: «Όλοι οι άνθρωποι είναι παιδιά του Κάϊν» (το αναφέρει ο δάσκαλός μου στην Πάντειο Σχολή και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας Μιχ. Στασινόπουλος στο έργο του: «Το πινάκιον φακής και ο νόμος των λύκων», Αθήνα εκδ. Β’ ΧΧ, σελ. 81).
Θα τελειώσω - χωρίς καν να αναπτύξω το θέμα – με τον Σωκράτη, ο οποίος ενώπιον του δικαστηρίου θα πει πως: «Οι κατήγοροί του τον έσυραν στο δικαστήριο φθόνω και διαβολή χρώμενοι»,προσθέτοντας: «Θα με καταδικάσει η διαβολή των πολλών και ο φθόνος, θύματα δε αυτών έπεσαν πολλοί άλλοι χρηστοί και θα πέσουν» (η «Απολογία Σωκράτους» του Πλάτωνος, σελ. 28 και 59) (Εκδ. ΚΑΚΤΟΣ).
Καταλήγοντας, και σ’ ό,τι αφορά τον γράφοντα, ως ανθρώπινο ον, δεν έκρυψε ποτέ το αίσθημα του μίσους κατά των εξουσιαστών που προξενούν κακό και στην πατρίδα και στην ελληνική κοινωνία.
Αυτό το μίσος το διατύπωσε εγγράφως και δημοσίως από τούτο το διαδικτυακό χώρο γράφοντάς τους: «Θέλω από το δέρμα σας να κάνω παντούφλες της κουζίνας, γιατί φέρατε την Ελλάδα εδώ που τη φέρατε … πέραν των άλλων και με την ανεξέλεγκτη μαζική είσοδο λαθρομεταναστών στην ήδη αποσυντιθεμένη Ελλάδα» (αναρτήθηκε στις 30.9.2014, πρβλ. και το έργο μου «Εχθροπάθεια. Η Μεγάλη Εμπάθεια Κατά των Ελλήνων. Το Αντιρατσιστικό Νομοσχέδιο», (εκδ. ΠΕΛΑΣΓΟΣ-ΓΙΑΝΝΑΚΕΝΑΣ, Αθήνα 2013). Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα βρισκόμασταν ενώπιον της σημερινής εθνοκτονίας.
Χωρίς μίσος, χωρίς φθόνο, χωρίς πόλεμο, χωρίς αγώνα δεν υπάρχει ζωή η οποία κινείται μέσα από τις διαλεκτικές αντιφάσεις και με τα ζεύγη: Μίσος-αγάπη, καλό-κακό, ωραίο-άσχημο, φως-σκοτάδι, δίκαιο-άδικο κτλ. Για όλα αυτά, και άλλα πολλά, ο ποιητής μας Κώστας Βάρναλης μας άφησε και τους στίχους που λένε: «Ω! πόσο βάσανο μεγάλο είναι το βάσανο της ζωής» και ο φιλόσοφος της απαισιοδοξίας, ο γερμανός Α. Σοπενάουερ (1788-1860), να χαρακτηρίσει τη ζωή ως πολύμοχθο έργο (βλ. «Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση» (εκδ. «Αναγνωστίδη» (Αθήνα ΧΧ).
Εδώ, λοιπόν, σ’ αυτό τον άθλιο κόσμο αρχίζουν όλα και τελειώνουν όλα και ο βαρυομοίρης ο άνθρωπος είναι υποχρεωμένος να μεταχειρίζεται τα πάντα για να επιβιώνει μέσα σε μια ανθρωπότητα χυδαία, στην οποία κυριαρχούν οι κλέφτες με τα λευκά κολλάρα και στην οποία εξήντα κροίσοι διαθέτουν τον πλούτο του μισού πληθυσμού της υφηλίου, ενώ βασιλιάδες, αρχηγοί κρατών, Πρωθυπουργοί και σημαντικές προσωπικότητες έχουν μυστικές καταθέσεις δις, που έκλεψαν από τον …. Λαουτζίκο, που τους χειραφετεί.
Αυτές οι αιματορουφήχτρες δεν εξαλείφονται χωρίς τη χρήση βίας και χωρίς πόλεμο, για τα οποία όμως ο γονατισμένος και φοβισμένος και πεινασμένος άνθρωπος φαντάζει αδύναμος. Σημ. Το παράθεμα του Ησαϊα το αντλώ από το έργο: «Η Προφητεία του Ησαΐα. Φως για όλη την ανθρωπότητα», τομ. Α’, εκδ. 2000, σελ. 267 (εκδότες Χριστιανοί Μάρτυρες του Ιεχωβά Ελλάδος).
Θα συνιστούσα στους Μάρτυρες του Ιεχωβά να μελετήσουν και την Κομμουνιστική Ουτοπία, η οποία διαπραγματεύεται τα ζητήματα που τους ενδιαφέρουν υπό άλλη οπτική γωνία, αλλά και τον μαρξισμό και πλείστους άλλους φιλοσόφους.
Ποιος δεν θα ήθελε μια κοινωνία αρμονίας, αγάπης και αφθονίας ακούγοντας τη μουσική του Παραδείσου. Ποιος δεν θα ήθελε να τρώει βούτυρο, μέλι και λυθρίνια και να κάνει την εργασία που θέλει; Μια ανάλογη ουτοπία επαγγέλθηκε και ο Μαρξ, αλλά ο γράφων δεν μπόρεσε να δοκιμάσει τα λυθρίνια και το χαβιάρι.
Συνελόντι ειπείν θα έλεγα ότι ανάμεσα στο μαρξισμό και τις προφητείες του Ησαΐα, που κηρύσσει στο όνομα του Ιεχωβά, υπάρχουν μερικές συγκλίσεις αλλά αγεφύρωτες διαφορές. Να μερικά παραδείγματα:
Για την Αγία Γραφή (Γεν. 2:7) - κατά πως την ερμηνεύουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά –
1. «Ο Ιεχωβά θεός έπλασε τον άνθρωπο από χώμα της γης και φύσηξε στα ρουθούνια του την πνοή της ζωής και ο άνθρωπος έγινε ζωντανή ψυχή», ενώ ο μαρξισμός απορρίπτει τη θεϊκή δημιουργία του κόσμου κηρύσσοντας και την αθεΐα.
2. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά υποστηρίζουν – σύμφωνα μα τη διδασκαλία τους – ότι για τους καλούς υπάρχει και η άλλη ζωή στον Παράδεισο, ενώ αυτή την απορρίπτει διαρρήδην ο μαρξισμός. Η Αγία Γραφή κηρύσσει την αγάπη, ενώ ο μαρξισμός τον ταξικό ανελέητο αγώνα.
Δυο παραδείγματα σύγκλισης:
1. Στη δυνατότητα αφθονίας αγαθών, τα οποία οι μεν θρήσκοι θα καταναλώνουν στον Παράδεισο, οι δε άθεοι στη γη.
2. Διακηρύσσουν και οι δύο την κατάργηση των πολέμων, αλλά υπό διαφορετικό πρίσμα: Ο Μαρξισμός με τους λαϊκούς αγώνες, ενώ οι Μάρτυρες περιμένουν αδρανούντες, την έλευση του Ιεχωβά. Αυτή η διαφορά γίνεται έκδηλη στο κατά πως θα πραγματωθεί η πιο πάνω εντολή του Ησαΐα, η οποία λέει: «Διορθώσατε τον δυνάστη». Όμως αυτή η «διόρθωση» του δυνάστη δεν επέρχεται με την αναμονή της ελεύσεως του Ιεχωβά στη γη, αλλά με τηναντίδραση και τον αγώνα των καταπιεσμένων, που συνεπάγονται μίσος και αίμα.
Δεν νοείται κοινωνική ζωή και κοινωνική εξέλιξη χωρίς δράση.
Έγραφε ο γερμανός ιδεαλιστής φιλόσοφος Γ. Φίχτε (1762-1814): «Δεν νοείται ζωή χωρίς δράση», προσθέτοντας «Το δραν, το δραν, το δραν, να γιατί είμαστε εδώ κάτω. Δεν θέλω μόνο να σκέπτομαι, θέλω να δρω … είμαστε προορισμένοι να δρούμε…» (βλ. το έργο του: «Ο προορισμός του ανθρώπου», εκδ. «Αναγνωστίδη», Αθήνα ΧΧ, σελ. 18 και 20).
Από τη δική του σκοπιά ο συντάκτης της «Θείας Κωμωδίας» ο ιταλός ποιητής Δάντης Αλιμκέρι (1265-1321) υπογραμμίζει την αναγκαιότητα της Δράσης,γράφοντας: «Σε κάθε πράξη επιδιώκεται η αποκάλυψη της εικόνας του πράττοντος…Όποιος πράττει απολαμβάνει το πράττειν …» (Αναφέρεται από την Χάνα Άρεντ: «Η ανθρώπινη κατάσταση» εκδ. «Γνώση» Αθήνα 1986 σελ. 241).
Έρχομαι στον Κ. Μαρξ ο οποίος δεν ήταν μόνο θεμελιωτής του Ιστορικού και Διαλεκτικού Υλισμού αλλά και ένας άνθρωπος της αενάου δράσεως. Έλεγε: «Είμαι ένας Παγκόσμιος Πολίτης και δρω όπου βρίσκομαι» (Αναφέρεται από τον κοινωνικό φιλόσοφο Έριχ Φρομ στο έργο του: «Η εικόνα του ανθρώπου στον Μαρξ», εκδ. «Μπουκουμάνη», Αθήνα 1975, σελ. 265).
Συμπέρασμα: Η ανθρώπινη ύπαρξη διέπεται από την αέναη δράση και δεν περιορίζεται στην ανάγνωση και μελέτη των ιερών γραφών και βιβλίων.
Αυτή την ανθρώπινη αναγκαιότητα που ανταποκρίνεται στη φύση και τον προορισμό του δρώντος ατόμου προκειμένου αυτό να είναι υγιές –διαπραγματεύεται ο ίδιος ο Φρομ στο έργο του: «Η υγιής Κοινωνία» (εκδ. «Μπουκουμάνη», Αθήνα 1973).
Ο ίδιος ο γερμανός φιλόσοφος Φρομ (1900-1980), αναστρέφοντας το «σκέπτομαι άρα υπάρχω» θα το διατυπώσει έτσι: «υπάρχω επειδή δρω» (βλ. το έργο του: «Η ανατομία της ανθρώπινης καταστροφικότητας», εκδ. «Μπουκουμάνη» Αθήνα 11977, σελ. 349).
Άφησα τελευταίο το γερμανό διανοητή Γκαίτε, ο οποίος στον περίφημο «Φάουστ» θα καταλήξει στο συμπέρασμα; «Πρώτα ήταν η πράξη και όχι το πνεύμα»(βλ. την έκδοση από «γράμματα», Αθήνα 1990, σελ. 45).
Μετά την παρένθεση αυτή, επανέρχομαι στο θέμα για να πω ότι είμαι ο πλέον ακατάλληλος να μπω στα οικόπεδα της Αγίας Γραφής και στο κατά πως αυτή ερμηνεύεται απ΄τα διάφορα δόγματα, αλλά οφείλω να επισημάνω ότι από όσα σημείωσα, οι συντάκτες ως και οι οπαδοί της κάνουν αυθαίρετες παραδοχές εν πολλοίς αναπόδεικτες και άλλες που κινούνται σε υπερβατικές καταστάσεις.
Ωστόσο – και με βάση τη γνωστή ρήση του Βολταίρου: «Διαφωνώ με τη γνώμη σου αλλά θα έδινα και τη ζωή μου για να μπορείς να τη λες» - θεωρώ χρήσιμο ένα δημόσιο διάλογο ανάμεσα σε ειδικούς για αυτά τα ζητήματα και κυρίως αν είναι δυνατή η δημιουργία ενός «νέου τύπου ανθρώπου», που προϋποθέτει η υλοποίηση της μαρξιστικής θεωρίας αλλά και οι επαγγελίες της Αγίας Γραφής.
Πολιτικές Υποθήκες
Ι. Στάλιν: «Εμείς οι κομμουνιστές είμαστε άνθρωποι μιας ειδικής κοπής, είμαστε φτιαγμένοι από ένα ειδικό υλικό».
Θουκυδίδης: «Η ανθρώπινη φύση παραμένει η ίδια».
Θουκυδίδης: «Οι περισσότεροι πράγματι άνθρωποι προτιμούν να είναι αχρείοι και να ονομάζονται επιτήδειοι, παρά να είναι χρηστοί και να λέγονται αφελείς, και γι’ αυτό το τελευταίο μεν να ντρέπονται, ενώ για το πρώτο υπερηφανεύονται».
Θουκυδίδης: «Πράγματι, η μεν παράλογος τόλμη θεωρήθηκε ως ανδρεία, έτοιμη για θυσία χάριν των πολιτικών ομοφρόνων, η δε προνοητική διστακτικότητα ως εύσχημος δειλία, η σωφροσύνη ως πρόσχημα ανανδρίας και η επιβαλλόμενη σύνεση, ως βραδυκινησία».
Θουκυδίδης: «Οι άνθρωποι κατήντησαν να μεταβάλουν αυθαιρέτως την καθιερωμένην σημασίαν των λέξεων, δια των οποίων δηλούνται τα πράγματα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου