Εφρέμ Ίμπαρ: Ανοχή σε μια Τουρκία Δούρειο Ίππο στο ΝΑΤΟ;

Η Τουρκία είναι επίσημα σύμμαχος του ΝΑΤΟ. Αλλά υπό την ηγεσία του Ερντογάν, η Τουρκία δεν συμπεριφέρθηκε ως σύμμαχος ή φίλος των ΗΠΑ για χρόνια. Είναι ένα μυστήριο γιατί η κυβέρνηση Ομπάμα αρνείται να αναγνωρίσει ότι η Τουρκία είναι ένας Δούρειος Ίππος μέσα στο ΝΑΤΟ και ότι η Άγκυρα υπονομεύει τα αμερικανικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή και αλλού.

Του καθηγητή Εφρέμ Ίμπαρ
BESA (Begin-Sadat) Center for Strategic Studies

Η Τουρκία είναι Σύμμαχος στο ΝΑΤΟ, και ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα έχει αποκαλέσει τον σημερινό Πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον καλύτερο φίλο του. Αλλά υπό την ηγεσία του Ερντογάν, η Τουρκία δεν συμπεριφέρεται ως σύμμαχος ή φίλος των ΗΠΑ. Αυτό δεν είναι μια νέα εξέλιξη.

Ο Ερντογάν και το ισλαμικό κόμμα του, το ΑΚΡ, κυβερνούν την Τουρκία από το 2002. Η Τουρκία του Ερντογάν σταδιακά αποστασιοποιήθηκε από τη Δύση, υιοθετώντας πολιτικές στο εσωτερικό και το εξωτερικό που τροφοδοτούνται από Οθωμανικές και ισλαμιστικές παρορμήσεις.

Η Τουρκία βρίσκεται στον δρόμο [οικοδόμησης] ενός αυταρχικού καθεστώτος για αρκετά χρόνια. Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν σταδιακά αυξηθεί. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία δεν είχε ποτέ ένα πολιτικό σύστημα με τέτοιους ελέγχους και ισορροπίες, ικανά να περιορίσουν τις απόπειρες εδραίωσης της εξουσίας γύρω από ένα πολιτικό. Τα τελευταία χρόνια, ο Ερντογάν έχει αποδυναμώσει περαιτέρω τους λίγους συνταγματικούς περιορισμούς έναντι της «Πουτινοποίησης» (Putinization) του τουρκικού πολιτικού συστήματος.

Όσο περισσότερο κυβερνά ο Ερντογάν, τόσο πιο πεινασμένος για εξουσία φαίνεται. Η αυταρχική του προσωπικότητα γίνεται πιο ξεκάθαρη μέρα με την ημέρα. Ο Τύπος είναι μετά βίας ελεύθερος. Ο Ερντογάν συλλαμβάνει ακόμη και ισλαμιστές δημοσιογράφους που επικρίνουν τις πολιτικές του. Το κόμμα του έχει διεισδύσει στο δικαστικό σύστημα και την αστυνομία.

Οι πυλώνες εξουσίας, όπως η γραφειοκρατία, το τραπεζικό σύστημα, βιομηχανικές ενώσεις και τα συνδικάτα, έχουν ως επί το πλείστον συνεργαστεί με το ΑΚΡ. Τα πολιτικά κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν σε μεγάλο βαθμό απαξιωθεί. Ο στρατός, που κάποτε ήταν ενεργός στα πολιτικά πράγματα ως υπερασπιστής της κεμαλικής κοσμικής παράδοσης, έχει παραγκωνιστεί με επιτυχία.

Υπό την οπτική γωνία της Realpolitik, οι εγχώριες πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία, όσο αξιοθρήνητες κι αν είναι, θα μπορούσαν να αγνοηθούν από τη δημοκρατική Δύση, όσο η Άγκυρα συνέχιζε να είναι

ένας χρήσιμος σύμμαχος. Δυστυχώς, η Τουρκία δεν μπορεί πλέον να θεωρείται ως ένας αξιόπιστος σύμμαχος.

Τα πιο πρόσφατα παραδείγματα αισχρής τουρκικής συμπεριφοράς είναι η υποστήριξη του ISIS και της Χαμάς. Η Τουρκία παίζει διπλό παιχνίδι στο θέμα του Ισλαμικού Κράτους. Προσποιείται ότι συνεργάζεται με την πολιτική των ΗΠΑ στην προσπάθεια να περιορίσει το ριζοσπαστικό Ισλάμ, αλλάστην πραγματικότητα η Τουρκία στηρίζει το ISIS. Επιτρέπει σε εθελοντές τη διέλευση από το τουρκικό έδαφος για να ενταχθούν στο ISIS στο Ιράκ. Το ISIS λαμβάνει λογιστική υποστήριξη μέσω Τουρκίας και στέλνει τραυματίες μαχητές του για θεραπεία εκεί.

Οι τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις αδράνησαν δίπλα στην πολιορκημένη πόλη του Κομπάνι, ακριβώς δίπλα από τα τουρκικά σύνορα, ενώ οι ισλαμιστές σκότωσαν Κούρδους μαχητές. Τέλος, η Τουρκίααρνείται στην αμερικανική Αεροπορία πρόσβαση στις τουρκικές βάσεις, αναγκάζοντας τις ΗΠΑ να χρησιμοποιούν πολύ απομακρυσμένες βάσεις όταν επιτίθεται σε στόχους του ISIS.

Η Τουρκία υποστηρίζει επίσης ανοιχτά μια άλλη ριζοσπαστική ισλαμιστική οργάνωση, τη Χαμάς. Παρά το γεγονός ότι ο Δυτικός κόσμος θεωρεί τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση, η Άγκυρα φιλοξενεί τακτικά αντιπροσώπους της Χαμάς που συναντούν τους πλέον υψηλά ιστάμενους Τούρκους αξιωματούχους. Η Χαμάς, ένα παρακλάδι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, έχει φανατικά αντιαμερικανική θέση.

Επιπρόσθετα, ο Σαλάχ Αλ Αρούρι, ένας υψηλόβαθμος πράκτορας της Χαμάς, δραστηριοποιείται με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Πρόσφατα, το τουρκικό σκέλος της Χαμάς είχε εμπλακεί σε μια σειρά απόπροσπάθειες για την πραγματοποίηση τρομοκρατικών επιθέσεων κατά του Ισραήλ και στην ενορχήστρωση πραξικοπήματος κατά της σημερινής ηγεσίας της Παλαιστινιακής Αρχής.

Τέτοιες συμπεριφορές δεν θα πρέπει να εκπλήσσουν τους σχεδιαστές πολιτικής στην Ουάσιγκτον. Το 2003, η Άγκυρα αρνήθηκε το αίτημα της Ουάσιγκτον να ανοίξει το έδαφός της, έτσι ώστε ο στρατός των ΗΠΑ να μπορεί να επιτεθεί στις δυνάμεις του Σαντάμ Χουσεΐν από δύο ξεχωριστά μέτωπα.

Η κυβερνώμενη από το ΑΚΡ Άγκυρα, αψήφησε επίσης τις αμερικανικές προτιμήσεις σχετικά με τη Συρία, μια χώρα που συμμάχησε με το ριζοσπαστικό Ιράν και ευρισκόμενη στην αμερικανική λίστα των κρατών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία. Τον Ιανουάριο του 2004, ο Μπασάρ Άσαντ έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Συρίας που επισκέφτηκε ποτέ την Τουρκία. Τον Απρίλιο του 2009, τα δύο κράτη διεξήγαγαν την πρώτη τους κοινή στρατιωτική άσκηση. Κανένα άλλο μέλος του ΝΑΤΟ δεν είχε τόσο στενές σχέσεις με το αυταρχικό καθεστώς στη Δαμασκό, που διατηρεί τόσο στενή συμμαχική σχέση με το Ιράν για αρκετές δεκαετίες.

Η Τουρκία παρέκκλινε περαιτέρω από τη Δυτική στάση το 2008 με τη φιλοξενία του Προέδρου του Σουδάν Ομάρ Χασάν αλ-Μπασίρ δύο φορές. Ο Μπασίρ, ο οποίος κατηγορούνταν με εγκλήματα πολέμου και τη γενοκτονία στο Νταρφούρ, προήδρευε ενός ισλαμικού καθεστώτος.

Η Τουρκία καλωσόρισε ακόμη και τον πρόεδρο της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, Μαχμούντ Αχμαντινεζάντ, σε επίσκεψη τον Αύγουστο του 2008. Καμία δυτική χώρα δεν είχε απευθύνει τέτοια πρόσκληση προς τον Ιρανό ηγέτη. Επιπλέον, ο Ερντογάν συνεχάρη τον Αχμαντινεζάντ αμέσως μετά την επανεκλογή του τον Ιούνιο του 2009.

Όταν πρόκειται για την πυρηνική απειλή του Ιράν, η Άγκυρα, σε αντίθεση με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, αρνήθηκε να υιοθετήσει τη στάση των ΗΠΑ για αυστηρότερες κυρώσεις, φοβούμενη εν μέρει τις οικονομικές συνέπειες αυτών των βημάτων. Τον Ιούνιο του 2010, η Τουρκία ψήφισε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κατά ενός ψηφίσματος υπό την αιγίδα των ΗΠΑ που στόχευε να επιβάλει ένα νέο γύρο κυρώσεων κατά του Ιράν.

Η Τουρκία έχει επίσης αψηφήσει τις συμβουλές της Ουάσιγκτον να μετριάσει τις αντί-ισραηλινές δηλώσεις της και να αποκαταστήσει τις σχέσεις με ένα σημαντικό σύμμαχο των Αμερικανών. Όλες οι αμερικανικές προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση, έχουν αποτύχει.

Υπάρχει επίσης σαφής απόκλιση μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας για σημαντικά παγκόσμια ζητήματα, όπως της Ρωσίας και της Κίνας. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ επιθυμούσαν να στείλουν πλοία στη Μαύρη Θάλασσα μέσω των Στενών του Βοσπόρου κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γεωργία τον Αύγουστο του 2008. Η Τουρκία αρνήθηκε κατηγορηματικά αρκετά τέτοια αιτήματα, με το πρόσχημα ότι τα πολεμικά πλοία ήταν πάρα πολύ μεγάλα.

Επιπλέον, η Τουρκία πρότεινε τη δημιουργία ενός πλαισίου περιφερειακής ασφάλειας που εμπλέκει την Τουρκία, τη Ρωσία, τη Γεωργία, την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, παραλείποντας ρόλο για το ΝΑΤΟ. Πιο κατάφωρα, η Τουρκία δεν συμμετείχε στις δυτικές οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν σε βάρος της Ρωσίας κατά τη διάρκεια της πρόσφατης κρίσης στην Ουκρανία.

Παραφωνία υπάρχει και σε σχέση με την Κίνα. Ενώ οι ΗΠΑ φοβούνται την άνοδο της Κίνας, η Τουρκία βλέπει τη χώρα αυτή ως ένα δυνητικό οικονομικό εταίρο και όχι ως ένα πρόβλημα.Διεξήγαγε στρατιωτικές ασκήσεις με την Κίνα. Η Άγκυρα εξέτασε ακόμη και την αγορά αντιαεροπορικών συστημάτων από το Πεκίνο, μια απίστευτα αυθάδης ενέργεια για μέλος του ΝΑΤΟ!

Δεν είναι σαφές γιατί η Ουάσιγκτον ανέχεται με τέτοια τουρκική συμπεριφορά. Η κυβέρνηση Ομπάμα φαίνεται να μην είναι σε θέση να λέει τα πράγματα με το όνομά τους. Αρνείται να αναγνωρίσει ότι η Τουρκία είναι ένας Δούρειος Ίππος στο ΝΑΤΟ, και ότι η Άγκυρα υπονομεύει τα αμερικανικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή και αλλού.

http://www.defence-point.gr/