Κύριε Δήμαρχε του Δήμου
Φυλής, κυρία Αντιπεριφερειάρχη, κύριοι πρώην Δήμαρχοι του τέως Δήμου Άνω
Λιοσίων, Κύριε Πρόεδρε του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Φυλής, κύριε Γενικέ
Γραμματέα του Δήμου, κύριοι Δημοτικοί Σύμβουλοι, κύριε πρόεδρε της «Γρίζας»,
κύριε πρόεδρε του Συλλόγου Θεσσαλών, κύριε πρόεδρε του Συλλόγου Ηπειρωτών,
κύριε πρόεδρε της επιτροπής ενημερώσεως επι των εθνικών θεμάτων, εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
αγαπητοί φίλοι,
Ο εορτασμός της άλωσης της Τριπολιτσάς δεν είναι μια
εκδήλωση τοπικιστικού ενδιαφέροντος. Είναι το σημαντικότερο γεγονός του πρώτου
έτους της επανάστασης του 1821, και ταυτίζεται με τη μορφή ενός ανεπανάληπτου
Αρκά, του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Η Τριπολιτσά ήταν το συνώνυμο της οθωμανικής
παντοδυναμίας, το πανίσχυρο στρατιωτικό και πολιτικό κέντρο του Μόρα Βαλεσή,
του Διοικητή του Μοριά. Εδώ ήταν η έδρα
των γενιτσάρων και τα τρομερά μπουντρούμια του Σεραγιού, όπου γίνονταν
φρικαλέοι βασανισμοί. Στο κέντρο της πόλης
υπήρχε ο φοβερός πλάτανος, όπου οι αρχές κρέμαγαν και άφηναν μέχρι να
σαπίσουν τους ανυπότακτους ραγιάδες. Κάθε φορά που το τούρκικο στράτευμα
προέβαινε σε σφαγές στις γύρω περιοχές σχημάτιζε με τα κομμένα κεφάλια
πυραμίδες μέσα στην Τριπολιτσά, και τα άφηνε ασβεστωμένα στην κοινή θέα για
παραδειγματισμό. Στην αρχή της πόλης υπήρχε η απαίσια παλουκόραχη, όπου
παλούκωναν ζωντανούς εκατοντάδες Έλληνες και τους άφηναν άθαφτους μέχρι να τους
φάνε τα όρνεα. Όλα αυτά είχαν δώσει στην πόλη το προσωνύμιο της «αθλίας
Τριπολιτσάς».
Η αφήγησή μας ξεκινά το 1782, 39 ολόκληρα χρόνια πριν την
επανάσταση του 1821 και την άλωση της Τριπολιτσάς. Ένα12χρονο ορφανό παιδί, ο
Μικρός Θοδωρής Κολοκοτρώνης, έρχεται από το χωριό του στην Τριπολιτσά με το
γαιδουράκι του, για να πουλήσει ξύλα και να βοηθήσει τη φτωχή οικογένειά του.
Το γαιδουράκι γλυστρά στο βρεγμένο καλντερίμι και καταβρέχει ένα Τούρκο, ο
οποίος χαστουκίζει το Θοδωρή. Το παιδί προσβάλεται βάναυσα και ορκίζεται βαθιά
μέσα «μην μείνει Τούρκος στο Μοριά, μηδέ στον κόσμο όλον». Χρωστά πολλά η
Ελλάδα σε αυτό το χαστούκι. Ήταν ένα χαστούκι που 39 χρόνια μετά, θα το
ξεπλήρωνε μια ολόκληρη αυτοκρατορία.
Το
1818 ο Κολοκοτρώνης μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και ανέλαβε να εκπονήσει το
Γενικό Σχέδιο για την επανάσταση. Τον Αύγουστο του 1820 επισκέφθηκε τον
Καποδίστρια στην Κέρκυρα και του παρουσίασε το τελικό σχέδιο σε στρατηγικό
επίπεδο: Ο Καποδίστριας θα κέρδιζε διπλωματικό χρόνο για την επανάσταση, ο
Υψηλάντης θα αγκίστρωνε
στη Μολδοβλαχία τις Τουρκικές δυνάμεις από το
φόβο της εμπλοκής των Ρώσων, οι ναυτικοί του Αιγαίου θα απέκοπταν τις θαλάσσιες
γραμμές εφοδιασμού από τα Τουρκικά παράλια προς τον Ελλαδικό ηπειρωτικό χώρο,
οι επαναστάτες στη Ρούμελη, στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία, θα ανέκοπταν την
κάθοδο Τουρκικών δυνάμεων προς το νότο και την Πελοπόννησο, ενώ ο Κολοκοτρώνης θα απελευθέρωνε γρήγορα το Μοριά. Στη συνέχεια θα επιτίθονταν προς βορά, βοηθώντας στην
απελευθέρωση της Ρούμελης, της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο, το
σχέδιό του Κολοκοτρώνη για το
Μοριά ήταν επίσης μεγαλοφυές: θα ένωνε τους κοτζαμπάσηδες της Μάνης και
θα τους έπειθε να συνεργαστούν με τους υπόλοιπους καπεταναίους του Μοριά. Θα
έκλεινε τους Τούρκους στα κάστρα
της Πελοποννήσου και θα μετέφερε τον κύριο ένοπλο αγώνα στην Αρκαδία και το
Μαίναλο, οργανώνοντας έτσι ανενόχλητος την ύπαιθρο. Στη συνέχεια θα χτυπούσε
την Τριπολιτσά που ήταν το κέντρο, και μόλις την έπαιρνε, τότε όλα τα υπόλοιπα
κάστρα (το Ναύπλιο, ο Ακροκόρινθος, η Πάτρα κ.τ.λ) θα έπεφταν πιο εύκολα. Το
κλειδί λοιπόν για την επιτυχία ολόκληρης της επανάστασης ήταν η Τριπολιτσά!
Το σχέδιο του Κολοκοτρώνη
όμως δεν υιοθετήθηκε εύκολα από τους υπόλοιπους καπεταναίους. Στην αρχή τον
εγκατέλειψαν μόνο του, αλλά πάλεψε μ’επιμονή και κατάφερε στο τέλος να
επιβάλλει το σχέδιό του. Μόνος του σύμμαχος, ήταν η πίστη του στο Θεό και στην Παναγία.
Σε τακτικό επίπεδο, το σχέδιο του
Γέρου για την άλωση της Τριπολιτσάς ήταν αριστοτεχνικό. Οι επαρχίες του Μοριά,
αφού έκλεισαν τους Τούρκους στα κατά τόπους κάστρα, έστειλαν μικρά αποσπάσματα
στα στρατόπεδα του ανατολικού και δυτικού Μαινάλου. Έτσι, μαζί με τα στρατόπεδα
του Βαλτετσίου και των Βερβαίνων, δημιουργήθηκε ένας κλοιός γύρω από την
Τριπολιτσά. Με τη μέθοδο του λαγού και του φιδιού, δηλαδή τη διολίσθηση
των Ελληνικών στρατευμάτων από τα υψίπεδα του Μαινάλου προς την πεδιάδα της
Τριπολιτσάς, τα σώματα της πολιορκίας κατέβαιναν σιγά σιγά στα χαμηλότερα και
με τις ενέδρες, τις χωσιές, πίεζαν τους πολιορκούμενους όλο και περισσότερο. Ο
ίδιος ο Κολοκοτρώνης αφηγείται «Τους ανέφερα το παράδειγμα του λαγού και του
φιδιού…, δια να σφίξωμεν στενά την Τριπολιτσά». Ήρθαν έτσι οι νίκες στο Λεβίδι,
στη Συλίμνα, στο Βαλτέτσι, στα Βέρβαινα, στα Δολιανά και στη Γράνα. Η πτώση της
Τριπολιτσάς ήταν πια αναπόφευκτη.
Άρχισαν
οι διαπραγματεύσεις για την υπογραφή συνθήκης και την ειρηνική παράδοση της
πόλης. Στον πόλεμο όμως αρκούν τυχαία περιστατικά για να μεταβάλλουν την
εξέλιξη των πραγμάτων. Ήταν πρωί Παρασκευής, 23 Σεπτεμβρίου. Μ’ένα απρόσμενο
τέχνασμα του Λεωνιδιώτη Μανώλη Δούνια οι Έλληνες μπήκαν από την πύλη του
Αναπλιού. Η είσοδος των Ελλήνων γενικεύτηκε και στις 9 το πρωί ήταν κύριοι της
πόλης.
Μελανή
πτυχή της άλωσης όμως ήταν οι βιαιότητες που διεπράχθησαν σε βάρος των αμάχων
όταν κατελήφθη η πόλη. Κάθε απόπειρα ερμηνείας των βιαιοτήτων με τις σύγχρονες
αρχές του Διεθνούς Δικαίου θα ήταν λανθασμένη. Άλλωστε θα είχαν αποφευχθεί εάν
οι Τούρκοι είχαν αποδεχθεί τους όρους των Καπεταναίων και παρέδιδαν την πόλη
έγκαιρα με συνθήκη. Αλλά με τον τρόπο που έπεσε η Τριπολιτσά, ήταν αδύνατο να
συγκρατηθεί ο μανιασμένος όχλος των Ελλήνων.
Η
εκδικητική μανία των Ελλήνων ήταν η αντίδραση για όλα όσα είχαν υποφέρει στους
τέσσερις αιώνες της τουρκοκρατίας και προσωποποιούνταν στο πρόσωπο της αθλίας Τριπολιτσάς.
Ένα ηφαίστειο εξερράγη. Αίμα, φωτιά και καπνός πλάκωσε τον ορίζοντα. Η θύελλα
ερχόταν μέσα από το σκοτεινό δάσος του Μαινάλου, όπου επί τέσσερις αιώνες είχαν
βρει καταφύγιο οι κατατρεγμένοι ραγιάδες. Η ελευθερία και η ιστορική δικαιοσύνη
ερχόταν πάνοπλες και αμείλικτες για τις Τουρκικές θηριωδίες επί τέσσερις
αιώνες. Δεν έσφαζαν άνθρωποι άλλους ανθρώπους. Έσφαζε η Ελλάδα για όσα είχε
υποστεί. Ο Φωτάκος αναφέρει στα απομνημονεύματά του «Οι Έλληνες εδώ
εξεδικήθησαν δι’όσα τόσους χρόνους είχαμεν πάθει από τους τυράννους μας, δεν
τους εσκότωναν από ωμότητα, εμέθυσαν από το πνεύμα της εκδικήσεως. Ηύραν εμπρός
των τους εχθρούς των, οι οποίοι είχαν ατιμάσει αυτούς τους ιδίους και είχαν
σκοτώσει και αιχμαλωτίσει πολλούς συγγενείς κατά τον παρόντα πόλεμο, τα δε
αίματα των φονευθέντων ακόμη άχνιζαν».
Η
σημασία της άλωσης της Τριπολιτσάς είναι τεράστια, όχι μόνο από στρατιωτική
αλλά κυρίως από πολιτική και διπλωματική άποψη. Κανείς δεν πίστευε ότι οι
Έλληνες θα έπαιρναν την πανίσχυρη Τριπολιτσά, το σύμβολο της Τουρκικής
παντοδυναμίας στο Μοριά. H
Ελληνική επανάσταση εδραιώθηκε και έγινε υπολογίσιμη για τις ξένες δυνάμεις.
Παράλληλα, ο τρόπος με τον οποίο έπεσε η πόλη, προκάλεσε τρόμο στους Τούρκους,
οι οποίοι παρέδωσαν αρκετές ακόμα πόλεις στο άκουσμα και μόνο ότι έρχεται ο
Κολοκοτρώνης με το Νικηταρά και τους Αρκάδες του.
Η
άλωση της Τριπολιτσάς είναι τόσο σημαντική για την εθνική μας υπόσταση, ώστε
στον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν», τον Εθνικό μας Ύμνο, ο Διονύσιος Σολωμός της
αφιερώνει 40 στροφές από τις 158, ολόκληρη την 3η ενότητα από τις 7 συνολικές
ενότητες του ύμνου. Λέγει μεταξύ άλλων ο ποιητής:
Iδού
εμπρός σου ο τοίχος στέκει
της αθλίας Τριπολιτσάς.
τώρα τρόμου
αστροπελέκι
να του ρίξης
πιθυμιάς.
Ακούω κούφια τα
τουφέκια,
ακούω σμίξιμο
σπαθιών,
ακούω ξύλα, ακούω
πελέκια,
ακούω τρίξιμο
δοντιών.
Αγαπητοί
φίλοι, συμπληρώνονται φέτος 191 χρόνια από την Άλωση,
αλλά το μήνυμά της είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρο παρά ποτέ. Ενάντια σε κάθε
λογική και σε κάθε πιθανότητα, η Τριπολιτσά και ο λαός της Αρκαδίας έδωσαν τότε
την πρώτη μεγάλη νίκη στην επαναστατημένη Ελλάδα. Τ’ αγιασμένα χώματα της
Τριπολιτσάς, έγιναν το προπύργιο της αγωνιζόμενης Πατρίδας.
Και τότε υπήρχαν ανυπέρβλητα προβλήματα και τότε υπήρχαν
έριδες και συγκρούσεις μεταξύ των Ελλήνων. Κυριάρχησε όμως η φιλοπατρία και η
ανάγκη της συστράτευσης μπροστά στον εθνικό κίνδυνο. Οι Έλληνες έσφιξαν τα
δόντια και αγωνίστηκαν όλοι μαζί με πίστη και αυταπάρνηση. Και η μεγάλη νίκη
δεν άργησε να έρθει.
Σήμερα, η χώρα μας αντιμετωπίζει και
πάλι ένα μεγάλο εθνικό κίνδυνο από αυτήν την πρωτοφανή κρίση που μας χτύπησε.
Ως απάντηση σε όσους μιλούν σήμερα απαξιωτικά για τις προσπάθειες και τις
θυσίες των Ελλήνων, σε όσους προφητεύουν ότι θα αποτύχουμε, ας ανασύρουμε από
τη μνήμη μας τι έλεγαν και λίγα χρόνια πριν, πάλι οι ίδιοι, όταν αμφισβητούσαν
τη δυνατότητά μας να διοργανώσουμε ολυμπιακούς αγώνες. Και τότε έλεγαν τα
χειρότερα για εμάς και τις δυνατότητές μας. Και τότε λοιδορούσαν ξεδιάντροπα τη
χώρα. Σήμερα όμως κρύβονται και ξεχνούν ότι οι Έλληνες τα καταφέραμε καλύτερα
από οποιονδήποτε άλλο στο δύσκολο αυτό εγχείρημα.
Ξεχνούν ότι η Ελλάδα πάντα στο τέλος μεγαλουργεί. Και μεγαλουργεί πάντα με το
αίμα, της θυσίες και τους αγώνες των απλών και ανώνυμων Ελλήνων.
Όλοι αυτοί που μιλούν θρασύτατα για
την Ελλάδα, είναι οι ίδιοι που επί τέσσερις αιώνες αδιαφορούσαν για τα μαρτύρια
στα οποία υποβάλλονταν οι Έλληνες από τους Οθωμανούς, είναι οι ίδιοι που
αδιαφορούσαν όταν οι Τούρκοι κατέσφαζαν τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας το 1922.
Είναι οι ίδιοι που αδιαφόρησαν και καταδίκασαν τον Ελληνισμό σε πείνα και
μαρτύρια κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής το 1940-44. Είναι οι ίδιοι που
αδιαφόρησαν για τις βαρβαρότητες του Αττίλα στη μαρτυρική Κύπρο το 1974. Είναι
οι ίδιοι που αδιαφορούν και τώρα για όσα υπομένουν οι Έλληνες. Να θυμούνται όμως ότι κανείς δεν μπορεί να τσαλαπατά την
ελευθερία και την αξιοπρέπεια ενός ολόκληρου λαού και να μένει ατιμώρητος. Να
θυμούνται πως ούτε ο Κολοκοτρώνης μπόρεσε να συγκρατήσει τους επί τέσσερις
αιώνες καταπιεσμένους Έλληνες όταν μπήκαν στην Τριπολιτσά.
Το χειρότερο όμως δεν είναι απλώς οι θυσίες τις οποίες
υπομένουμε σήμερα. Το χειρότερο όλων είναι η βαθιά προσβολή και η ταπείνωση που
επιχειρείται σε βάρος ενός λαού υπερήφανου, ενός λαού που έχει περάσει τα
πάνδεινα στο πέρασμα των αιώνων, αλλά δεν λύγισε ποτέ. Ετούτη εδώ η προσβολή,
είναι πανομοιότυπη μ’ εκείνο το χαστούκι που δέχτηκε κάποτε ο μικρός Θοδωρής
στην Τριπολιτσά. Ας κρατήσουμε αυτήν την προσβολή βαθιά χαραγμένη στο μυαλό μας
και ας εργαστούμε όλοι μαζί για να αναστήσουμε ξανά το μεγαλείο αυτής της
χώρας. Να μην επιτρέψουμε ποτέ ξανά και σε κανέναν να μιλήσει έτσι για τη χώρα
μας.
Γιαυτό ας παραμερίσουμε τις
στείρες αντιπαραθέσεις, ας προτάξουμε όλοι τον καλύτερο εαυτό μας. Στα δύσκολα
φαίνονται οι χαρακτήρες, στα δύσκολα ξεχωρίζουν οι αληθινοί πατριώτες. Ας
ακολουθήσουμε το παράδειγμα των προγόνων μας στην Άλωση της Τριπολιτσάς, ας
σφίξουμε και πάλι τα δόντια και ας αγωνιστούμε με πείσμα και αυταπάρνηση. Και
τότε να είμαστε σίγουροι ότι η πρώτη μεγάλη νίκη δεν θα αργήσει να ξαναφανεί
στον ορίζοντα. Στους πολύ δύσκολους μήνες που έρχονται, να θυμόμαστε πως το πιο
βαθύ σκοτάδι της νύχτας είναι πάντα λίγο πριν από το ξημέρωμα.
Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο
για τους Έλληνες, αρκεί να το πιστέψουμε και να αγωνιστούμε όλοι μαζί στο όνομα
της πατρίδας. Ο Κολοκοτρώνης, σαν σοφός γέρος, έρχεται κοντά μας και μας ορμηνεύει
«Ότι κάμουμε θα το κάμουμε μονάχοι και δεν έχουμε ελπίδα καμιά από τους
ξένους». Ο Γέρος γονατίζει ξανά μπροστά στην εικόνα της Παναγιάς και την
παρακαλά «Παναγιά μου, βοήθα και τούτη τη φορά τους Έλληνες δια να
εμψυχωθούν!». Ο μεγάλος αυτός
ηγέτης μας βεβαιώνει «Έλληνες πηγαίνετε εις τα σπίτια σας, μην έχετε κανένα
φόβον και του Θεού η δύναμις θέλει τα οικονομήσει όλα».
Αγαπητοί φίλοι, η Τριπολιτσά
δεν είναι μια απλή πόλη της Ελλάδας. Είναι το παντοτινό προπύργιο των εθνικών
αγώνων, είναι η άσβεστη φλόγα που θα φωτίζει πάντα την εθνική συνείδηση
ολόκληρου του Γένους. Γι’ αυτό θα ήθελα να κλείσω τη σημερινή ομιλία με τον
τελευταίο στίχο της 3ης ενότητας του Εθνικού μας Ύμνου που
αναφέρεται στην άλωση της Τριπολιτσάς,
τον 74ο στίχο από τους 158, ο οποίος είναι και πρέπει να παραμείνει συνώνυμο της
Εθνικής μας ταυτότητας:
Απ’τα κόκκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
Χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου