H οριζόντια διάσπαση της Ευρωζώνης

Της Ζέζας Ζήκου

Ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες ετοιμάζονται για μία ακόμη κρίσιμη σύνοδο κορυφής, αυτή η υπερδύναμη στα χαρτιά θεωρείται ευρέως ο ασθενής του ανεπτυγμένου κόσμου. H οριζόντια, οικονομική και ψυχολογική, διάσπαση της Ευρωζώνης σε Βορρά και Νότο και η διακινδύνευση όλων αυτών που μέχρι σήμερα έχουν κερδηθεί, πιέζουν τους ηγέτες να δώσουν λύσεις στην κρίση. Χθες ο πρόεδρος της Ε.Ε., Χέρμαν βαν Ρομπέι, τους προειδοποίησε να μη χάσουν «την αίσθηση του επείγοντος σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της κρίσης στην Ευρωζώνη».

«Διαπιστώνω μια τάση να ξεχνιέται η αίσθηση του επείγοντος. Αυτό δεν πρέπει να συμβεί», σημείωσε ο κ. Ρομπέι και τους κάλεσε να «εργαστούν πάνω σε δύσκολα ζητήματα» για το ευρώ. Σημείωσε, επίσης, «πως η επόμενη σύνοδος αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Ε.Ε., που θα πραγματοποιηθεί στις 18–19 Οκτωβρίου, θα είναι κομβικής σημασίας» για την ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωζώνης, κάτι που, όπως αναφέρει, «θα έπρεπε να είχε ήδη γίνει εδώ και πολύ καιρό», δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση απαριθμεί 25 εκατομμύρια ανέργους, κατέληξε ο πρόεδρος της Ε.Ε.

Ομως, οι αγορές έχουν βάλει ξανά στο στόχαστρό τους την Ισπανία και την Ιταλία. Μια διαδοχή από κακές ειδήσεις δικαιολογεί την ένταση που είναι χειροπιαστή στις αγορές. Η Ελλάδα απέχει πολύ από το να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της έναντι των διεθνών δανειστών μας. Η αποφασιστικότητα της Ισπανίας θα λυγίσει, λόγω διενέξεων και ερίδων μεταξύ Μαδρίτης και αυτόνομων περιφερειών με αιτία τις περικοπές στον προϋπολογισμό. Ας σημειωθεί ότι οι περιφέρειες ελέγχουν το 40% των δημοσίων δαπανών και οι πολιτικοί τους, ακόμη και αν συμπλέουν με το κόμμα του κ. Ραχόι, περιφρουρούν ως Κέρβεροι την αυτονομία τους. Οι Καταλανοί και οι Βάσκοι ζητούν να τους διασώσει η κυβέρνηση, όπως έκανε με τον τραπεζικό τομέα. Τα σχέδια λιτότητας του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι βύθισαν τη χώρα σε φάση σκληρής ύφεσης και οδήγησαν σε παρέκκλιση των δημοσιονομικών στόχων. Η ασπίδα κατά των σπρεντ, η οποία θα επιτρέπει στον ΕSM να αγοράζει τίτλους χρέους των κρατών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, αποτελεί αντικείμενο αμφισβήτησης από τις χώρες του «τριπλού Α», με πρώτες τη Φινλανδία και την Ολλανδία, που και αυτές όμως βρίσκονται στο στόχαστρο των οίκων αξιολόγησης.

Αυτό το κύμα των κακών ειδήσεων και η εντύπωση πως οι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες δεν θα καταφέρουν να ξαναβάλουν την Ε.Ε. στον δρόμο της εξαιτίας των διαφωνιών τους, εξακολουθεί να σπρώχνει τους επενδυτές να απαλλαγούν από τα κρατικά ομόλογα Ισπανίας και Ιταλίας. Το γεγονός ότι η Ιταλία πλησιάζει στο μηδενικό έλλειμμα και η Ισπανία υιοθέτησε δρακόντειες μεταρρυθμίσεις δεν αλλάζει κάτι στην αντίληψη των επενδυτών. Εντούτοις, σε αυτή τη σκοτεινή εικόνα οι πιθανότητες να εξαφανιστεί το ευρώ, είναι ακόμη πενιχρές. Οπως υπενθύμισε ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Μάριο Ντράγκι, η εντολή του θεσμού προβλέπει τη διαφύλαξη του ευρώ και την εγγύηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.

Μπορούμε να φανταστούμε πως, αν απειληθεί η ίδια η επιβίωση του ευρώ, ο Ντράγκι θα ξεπεράσει το εμπόδιο της Bundesbank και θα κόψει τελικώς νόμισμα για να αποτρέψει τους κινδύνους του αποπληθωρισμού. Επίσης, μολονότι οι ευρωπαϊκές συνθήκες απαγορεύουν στην ΕΚΤ να αγοράζει κρατικά ομόλογα στην πρωτογενή αγορά, μπορεί τώρα να παρέμβει στη δευτερογενή αγορά, όπως έχει ήδη κάνει στο παρελθόν. Το καταστατικό της ΕΚΤ δεν προβλέπει να αφήσει η τράπεζα να βυθιστεί το ευρώ παραμένοντας αδρανής. Ομως, τα κράτη–μέλη θα έπρεπε να προχωρήσουν στην ενίσχυση της πολιτικής, οικονομικής και δημοσιονομικής ένωσης, σε αυτή την «κατανομή» κυριαρχίας, παροτρύνει ο Μάριο Ντράγκι, και θα έπρεπε να ξαναβάλουν τη δημοκρατική νομιμότητα στο κέντρο του ευρωπαϊκού σχεδίου.

Τώρα, πλέον, και η φράου Μέρκελ στηρίζει τις προσπάθειες του Ντράγκι και αυτή είναι μια ιδιαίτερα καθοριστική εξέλιξη. Μέχρι πρότινος έδειχνε μοιρασμένη μεταξύ των Βρυξελλών και του Βερολίνου, έχοντας να αντιμετωπίσει ένα αντιευρωπαϊκό σώμα ψηφοφόρων στη χώρα της, αλλά αυτό φαίνεται πως έχει πια παρέλθει. Τους τελευταίους μήνες, η Γερμανίδα καγκελάριος άλλαξε σιωπηλά στάση και άλλες φορές εγκαταλείποντας τις αρχικές αντιρρήσεις, περιορίζοντας τη διαφωνία της σε μείζονα ζητήματα. Πριν από ένα χρόνο, ουδείς θα μπορούσε να προβλέψει ότι το Βερολίνο θα ήταν έτοιμο να προχωρήσει σε τέτοιες υποχωρήσεις. Ομως, ο επικεφαλής της Bundesbank, Jens Weidmann, καραδοκεί.

www.kathimerini.gr