Πολιτική και ηθική

Του Α.Χατζηαντώνη

Στις μέρες μας, έννοιες όπως η δημοκρατία, η ηθική κ.λπ., ερμηνεύονται κατά το δοκούν, δηλ. αυθαίρετα και υποκειμενικά. Στην προσπάθειά μας να βρούμε ποια είναι η ορθή απόδοση τέτοιων εννοιών, δεν έχουμε παρά να ανατρέξουμε στους αρχαίους φιλοσόφους. Ειδικά στον Πλάτωνα (427-347) και στην «Πολιτεία» του, το κατ’ εξοχήν φιλοσοφικό έργο που διαχρονικά αποτελεί σημείο αναφοράς για όλους τους σύγχρονους μελετητές.   Αλλά, τι είναι ηθική; Τα λεξικά την αποδίδουν ως το σύνολο κανόνων συμπεριφοράς που πρέπει να διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις σε μια κοινωνία. Αλλού, η λέξη: ηθικός, αποδίδεται σαν ο σύμφωνος με τους κανόνες του σωστού, του επιβεβλημένου κατά τη γενική παραδοχή. Κατ’επέκταση ο τίμιος, ο ενάρετος, ο χρηστός. Π.χ. ηθικές αρετές. Ή, τα λεγόμενα χρηστά ήθη.   Κεντρικό νόημα στην  Πολιτεία του Πλάτωνα είναι ότι η Πολιτική πρέπει να βασίζεται στην Ηθική. Και όχι το αντίστροφο.   Συμβαίνει όμως στις μέρες μας αυτό; Η απάντηση είναι σαφέστατα, όχι. Τουλάχιστον στις περισσότερες περιπτώσεις. Έρχονται δηλαδή οι πολιτικοί (και δεν μιλώ μόνο για τη χώρα μας), και προσαρμόζουν την πολιτική τους προς αυτή  την ηθική, και τονίζουν ή προβάλλουν προς τα έξω σε όλους τους τόνους, ότι τα έργα τους είναι καλά και άγια, σύμφωνα προς μια υποκειμενική  «ηθική», δηλ. προς τα δικά τους συμφέροντα. Οι διορισμοί, οι εξυπηρετήσεις ημετέρων, τα ρουσφέτια, η ψήφιση από τους ίδιους, νόμων που εξυπηρετούν ιδιοτελή-προσωπικά  συμφέροντα, οι κάθε λογής αυθαιρεσίες, η ευνοιοκρατία, ο χρηματισμός, τα λαδώματα, οι ύποπτες δοσοληψίες με μεγαλοκαναλάρχες ή εργολάβους μεγάλων έργων, και όλα τα σχετικά, βαπτίζονται ηθικά και ορθά. Ακούσατε ποτέ κανέναν πολιτικό να παραδεχτεί πως διέπραξε κάτι ανήθικο; Ζήτησε ποτέ κανένας δημοσίως συγγνώμη για τα λάθη του; (και δεν μιλώ για ασήμαντα -μη σκόπιμα- λάθη, που δεν έχουν επιπτώσεις στο κοινό συμφέρον).   Σε εξαιρετικές και ελάχιστες περιπτώσεις είδαμε βέβαια, αυτή την παραδοχή λαθών. Θυμόμαστε για παρά-δειγμα το mea culpa του μ. Ανδρέα Παπανδρέου ενώπιον της Βουλής των Ελλήνων τη δεκαετία του ’90. Αλλά, θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε και την πρόσφατη τραγική περίπτωση ενός πρώην υπουργού του ΠΑΣΟΚ, που από ευθιξία, μη αντέχοντας τον διασυρμό και την ανάμειξη του ονόματός του σε λίστα σκανδάλων, έθεσε τέλος στη ζωή του
με απαγχονισμό.

www.philenews.com