Εκ των ων ουκ άνευ…

του Γιάννη Τριάντη

Κάποτε κάποια πόλη της Ευρώπης πουλούσε στους τουρίστες κονσέρβες με αέρα! Για ενθύμιο… Επρόκειτο για «αέρα κοπανιστό», αλλά «επώνυμο». Για να 'χει να πορεύεται η μνήμη των ανθρώπων με στιγμές, πρόσωπα και πράγματα της πόλης που επισκέφθηκαν… Στο Βερολίνο ο Σαμαράς πήγε ικέτης για λίγο οξυγόνο.

Οι πρώτες ενδείξεις μιλούν για υπόσχεση ανάσας, υπό την αίρεσιν της έκθεσης που μαγειρεύει η «τρόικα». Κατάλαβε το αδιέξοδο η Μέρκελ ή πούλησε στον πρωθυπουργό κονσέρβες με «κοπανιστό αέρα»; Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Όλοι γνωρίζουν, κι ας μην το λένε δημοσίως οι περισσότεροι, ότι το «πρόγραμμα» για την Ελλάδα «δεν βγαίνει». Ότι ακόμη και αν επιτευχθεί ο στόχος της πλήρους οικονομικής εξουθένωσης (μισθοί Βουλγαρίας, ζωή στο όριο της επιβίωσης κτλ.), η εξαθλιωμένη χώρα θα ζει πιασμένη στο δόκανο του χρέους, που δεν θα μπορέσει ποτέ να το αποπληρώσει. Κρατούμενο πρώτο, λοιπόν: δίχως νέο, γενναίο «κούρεμα» προοπτική δεν υπάρχει. Με αποτέλεσμα, το ελληνικό αδιέξοδο να συντηρεί την έντονη ανησυχία για ευρωπαϊκό ντόμινο. Ευλόγως, κατά τούτο, η Μέρκελ φαίνεται να συμβιβάζεται με την ιδέα του αναπόφευκτου για «νέο κούρεμα»… Μαζί με το «κούρεμα» μπήκαν στο τραπέζι η δόση των 31 δισ. και η επιμήκυνση. Μέχρι τώρα, η καταβολή της δόσης λειτούργησε ως μοχλός ασύστολης πίεσης προς την ελληνική πλευρά, ειδικά όταν αναδυόταν στον ορίζοντα η «απειλή Τσίπρα». Αλλά κανένας σοβαρός άνθρωπος δεν πίστευε ότι τα εννοούν αυτά οι Ευρωπαίοι. Βρόχος στον λαιμό της Ελλάδος -αυτό θα ήταν η μη καταβολή της δόσης- σήμαινε και καταδίκη της Ευρωζώνης. Και, ω του θαύματος, αρκετοί αναλυτές και οικονομολόγοι θεωρούν έναν μήνα τώρα δεδομένη την καταβολή της δόσης, ανεξάρτητα από την έκθεση της «τρόικας». Αναπόφευκτη εξέλιξη και αυτή, σε πείσμα της τρομώδους προπαγάνδας… Στο ίδιο κάδρο και η επιμήκυνση. Αυτό που όφειλε πρωτίστως να ζητήσει από την αρχή ο τραγικός Γ. Παπανδρέου (μαζί με λογικό επιτόκιο) κατέστη εκ των πραγμάτων αυτονόητο. Όχι ως παραχώρηση προς την ελληνική πλευρά, αλλά ως στοιχείο εκ των ων ουκ άνευ. Το είπαν με τον τρόπο τους ακόμη και στελέχη του ΔΝΤ, καθώς και πληθύς Ευρωπαίων. Έστω και οψίμως κατάλαβαν -ή αναγκάστηκαν να παραδεχθούν- ότι χωρίς επιμήκυνση, χαμηλότερο επιτόκιο και δραστικό «κούρεμα» η τοξική συνταγή του Μνημονίου θα απονεκρώσει το πληγωμένο σώμα της Ελλάδος. Και βαθμηδόν, άρχισαν να υποχωρούν και να αποδέχονται όσα πεισματικά απέρριπταν. Κρατούμενο δεύτερο, λοιπόν: αυτά που φαίνεται να συζητεί -ή μάλλον να μην απορρίπτει- τώρα ως και η Μέρκελ (συνδέοντάς τα με την έκθεση της «τρόικας», βέβαια) είναι στοιχεία μιας ωμής πραγματικότητας, την οποία αντιμετώπιζε μοιρολατρικά το σώμα των καθεστωτικών δυνάμεων. Χρειάστηκε να ακουστεί δυνατή η κραυγή της κοινωνίας για να διαφοροποιηθούν ρητορικά οι δυνάμεις αυτές και να το ενσωματώσουν, έστω ως χλιαρό αίτημα, στην πολιτική τους… Μετά τις τελευταίες εκλογές, αρκετοί σχολιαστές -μεθ' ων και η στήλη- είχαν σημειώσει ότι η άκαμπτη Γερμανία θα αναγκαστεί να προβεί σε υποχωρήσεις. Για δύο λόγους. Ο ένας, όπως προαναφέρθηκε, είναι το αδιέξοδο της θλιβερής μνημονιακής συνταγής. Ο δεύτερος εντοπίζεται στο πεδίο των πολιτικών εξελίξεων, όπως σημάνθηκε από την ιλιγγιώδη άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ και την αποφασιστικότητα του συκοφαντημένου Τσίπρα να φέρει τα πάνω κάτω, πιέζοντας ασφυκτικά τους Ευρωπαίους. Η απειλή του ανέλεγκτου αιρετικού παραήταν σοβαρή για να την προσπεράσουν. Ήξεραν -ξέρουν- ότι αποτελεί ένα διαρκές, ανατρεπτικό εν δυνάμει, καθώς συνοψίζει τα δίκαια αιτήματα μιας απελπισμένης αλλά και οργισμένης κοινωνίας σε προγραμματικό, κυβερνητικό λόγο. Όσοι πλέουν στα ρηχά των αναλύσεων και χρεώνουν στον ΣΥΡΙΖΑ προθέσεις για επιστροφή στον πολιτικό μεσαίωνα, έχουν τώρα την ευκαιρία να επανεκτιμήσουν τη στάση τους. Και να αξιολογήσουν ρεαλιστικά τη μεγάλη προσφορά του Τσίπρα στη διαμόρφωση μιας δυναμικής που μάχεται την αθλιότητα κεντρικών, καταστροφικών επιλογών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Θρίαμβος, λοιπόν, στο Βερολίνο; Όχι βέβαια. Οι γλυκές κουβέντες της Μέρκελ (μεγάλη η χάρη της που αναγνώρισε τις θυσίες των Ελλήνων) επ' ουδενί προϊδεάζουν για δραστική αλλαγή πολιτικής. Δεν παραδέχονται εύκολα το ολέθριον των επιλογών τους οι μεγάλοι ούτε αφήνουν να φανεί ότι υποχωρούν. Όμως έχουν τον τρόπο τους να το πράττουν όταν οι υποχωρήσεις επιβάλλονται από τις εξελίξεις. Και αυτές είναι αμείλικτες: περαιτέρω ασφυκτική πίεση στην Ελλάδα ή παρώθηση για έξοδο από την Ευρωζώνη ισοδυναμούν με καταλυτικό χτύπημα στην ίδια την Ευρωζώνη. «Ο κίνδυνος του ντόμινο είναι απόλυτος», σημείωσε προχθές ο Clive Crook, αναλυτής του Bloomberg, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει περίπτωση «τακτικής εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη». Συγκεκριμένα, γράφει: «Κάτι τέτοιο στην Ευρωζώνη σήμερα θα επέφερε πρωτοφανή καταστροφή, καθώς το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι πολύ πιο ολοκληρωμένο και περίπλοκο από οποιοδήποτε άλλο στο παρελθόν. Ας μην ξεγελιέται κανείς λοιπόν. Το ‘‘διαζύγιο’’ στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν αποτελεί εναλλακτική. Κανείς, δε, δεν μπορεί να μιλήσει για εναλλακτική ‘‘λύση’’». («Καθημερινή», 24-8-2012). Επισημαίνεται, και σωστά, ότι κλειδί στην υπόθεση συνιστά η αναμενόμενη έκθεση της «τρόικας». Με σχετική ασφάλεια δύναται να εικάσει κανείς ότι δεν θα είναι αρνητική. Ωστόσο, θα εμπεριέχει, όπως όλα δείχνουν, αρκετά «πρέπει», απολύτως δεσμευτικά, καθώς και ανυποχώρητες απαιτήσεις, ούτως ώστε και να ικανοποιεί τις «πάγιες θέσεις» Ευρωπαίων και δανειστών για μεταρρυθμίσεις κτλ. και να διευκολύνει την επαναδιαπραγμάτευση στα συγκεκριμένα πεδία (επιμήκυνση, προσεχές νέο «κούρεμα») αλλά και την καταβολή της δόσης. Μια ανάσα στο Βερολίνο, λοιπόν; Ασφαλώς. Με μια κρίσιμη υπενθύμιση: ανάσες, πραγματικές ή μυθολογημένες, υπήρξαν αρκετές κατά την τελευταία διετία. Όμως, όσο συντηρούσαν απρόσβλητη την τοξική συνταγή, σε συνδυασμό με την αδυναμία των ελληνικών κυβερνήσεων είτε να προβούν σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις (π.χ. κρατικός ερειπιώνας, σύλληψη φοροδιαφυγής κτλ.) είτε να απαιτούν διεκδικητικά και πειστικά δραστική αλλαγή πολιτικής, οι ανάσες αυτές αποδείχθηκαν «αέρας κοπανιστός». Σαν αυτόν που διέθετε ως ενθύμιο στους τουρίστες μία πόλη της Ευρώπης. Λέτε να ήταν το Βερολίνο; www.paron.gr