Του Σταύρου Χριστακόπουλου
Καθώς η Ελλάδα βαδίζει προς τις εκλογές χρεοκοπημένη, εξοργισμένη και μπερδεμένη, αλλά με ιλαροτραγικές επαγγελίες για ανάπτυξη, ένας απίστευτος ορυμαγδός εκβιασμών, ψευδών και επιχειρούμενων – πραγματικών ή όχι, αδιάφορο – υποσχέσεων για φθηνιάρικα ρουσφέτια πλημμυρίζει την επικαιρότητα. Στο επίκεντρο των εκβιασμών η απειλή εξόδου από το ευρώ, για την οποία η Wall Street Journal βλέπει ως πιθανό «αντιστάθμισμα» τη βεβαιότητα των Ελλήνων για την επόμενη χρεοκοπία.
Όμως τα πράγματα ποτέ δεν είναι άσπρο και μαύρο – ακόμη και όταν, στην περίπτωσή μας, η μεγάλη πλειονότητα, στις δημοσκοπήσεις, εξακολουθεί να επιθυμεί την παραμονή στην ευρωζώνη. Στην πολιτική οι εκβιασμοί, αν δεν πατάνε σε στέρεο έδαφος, είναι προβληματικοί.
Ως εκ τούτου δεν στερείται σημασίας το γεγονός ότι η ευρωζώνη δείχνει να μην πατάει καλά στα πόδια της. Ήδη στα διεθνή ΜΜΕ γίνεται λόγος για την επιστροφή της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους σε πρώτο πλάνο, αφού η «ανακούφιση» και η «ευφορία» που διαφημίζεται στην Ελλάδα από τους υποτελείς της τρόικας ουδέποτε υπήρξε – ούτε στην ευρωζώνη ούτε στις αγορές.
Ο ισχυρισμός ότι «σώθηκε» η Ελλάδα είναι καταφανώς ψευδής. Ο ισχυρισμός ότι η ευρωζώνη πήρε ανάσα από το ελληνικό «κούρεμα» είναι επίσης ψευδής. Αντιθέτως μια προσωρινή και αμφισβητούμενης σημασίας αύξηση ρευστότητας από την ΕΚΤ στις ευρωτράπεζες έδωσε μια αίσθηση προσωρινής ανακωχής, η οποία ήδη επικρίνεται από διαφορετικές πλευρές και με διαφορετικά επιχειρήματα.
Η «κατσίκα» (οι αγορές) δεν μασάει ούτε τον... ταραμά της ελληνικής διάσωσης ούτε αυτόν της θωράκισης της ευρωζώνης. Αντιθέτως δύο μεγάλα μέτωπα αναζωπυρώνονται – το ένα συνεπεία του άλλου – και απειλούν ευθέως τη σταθερότητα του ευρωσυστήματος.
Ισπανική – και όχι μόνο – απειλή
Το πρώτο μέτωπο είναι η δραματική κατάσταση της Ισπανίας, η οποία προ ημερών αναγκάστηκε, ευρισκόμενη εκτός επίσημου «μνημονίου», να αναθεωρήσει κατά πολύ τον στόχο μείωσης του ελλείμματός της προκαλώντας πανικό, ο οποίος επιχειρείται να κρυφτεί πίσω από αμήχανες δηλώσεις.
Άλλωστε η κατάσταση της οικονομίας της Ισπανίας και του τραπεζικού της συστήματος, αλλά και η κοινωνική απόγνωση, σε συνδυασμό με την προοπτική ακόμη σκληρότερης λιτότητας, συνθέτουν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ.
Πλέον οι αγορές πιέζουν σοβαρά τα ομόλογά της, τα οποία πάντα αποτελούσαν έναν από τους πιο αδύναμους κρίκους της ευρωζώνης, και συνεπώς τη Γερμανία, ώστε η ηγέτιδα της ευρωζώνης να δρομολογήσει ισχυρή στήριξη τόσο της Ισπανίας όσο και του συνόλου του ευρωπαϊκού συνεταιρισμού. Άλλωστε πληθαίνουν οι αναλύσεις μεγάλων οίκων και εντύπων οι οποίες προβλέπουν ότι πολύ σύντομα ο Ραχόι θα προσφύγει σε ένα μοντέλο... τρόικας.
Όμως η Γερμανία δεν δείχνει ότι είναι, προς το παρόν, διατεθειμένη να ικανοποιήσει το «αίτημα» των αγορών. Αντιθέτως, με εκτεταμένη χρήση της... αγαπημένης της «δημιουργικής λογιστικής», προσπαθεί να πείσει ότι προσεγγίζει τη διασφάλιση ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ για τους ευρωμηχανισμούς δανειοδότησης των αδύναμων χωρών – του προσωρινού SFSF και του μόνιμου ESM – ως τείχους προστασίας της ευρωζώνης.
Όμως το παραμύθι δεν έχει δράκο, αφού όλοι αντιλαμβάνονται ότι το πραγματικό «τείχος» είναι περίπου το μισό, ότι η Ισπανία έχει ανάγκες που δεν καλύπτονται από τους μηχανισμούς της υποτιθέμενης «στήριξης» και ότι η αποκλιμάκωση της ιταλικής κρίσης είναι προσωρινή και... εικονική – άρα η επιστροφή του «διπλού εφιάλτη» Ισπανίας και Ιταλίας είναι σαφέστατα ορατή.
Ιδιαιτέρως όταν τόσο η κάθε χώρα χωριστά όσο και οι δυο μαζί αποτελούν τον κακό δράκο της ευρωζώνης ως εκ των πραγμάτων μη διαχειρίσιμα μεγέθη.
Άλλωστε και η κυβέρνηση Μόντι φαίνεται, μετά τα πρώτα χαριεντίσματα και την ανακούφιση από την εκπαραθύρωση του Μπερλουσκόνι, σε επίπεδο δημοτικότητας να παίρνει τον δρόμο της κυβέρνησης Παπαδήμου, ενώ και τα κόμματα που τη στηρίζουν χάνουν την κοινωνική τους βάση και πλέον δείχνουν σημάδια αποσυντονισμού, όπως η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα.
Με την Πορτογαλία μάλιστα πρώτη και την Ιρλανδία δεύτερη να συζητούν και να διαπραγματεύονται ατύπως «κούρεμα» του χρέους τους – άρα και νέα δανειοδότηση, αν ακολουθηθεί το ελληνικό μοντέλο – είναι προφανές πως οι πονοκέφαλοι της ευρωζώνης πολλαπλασιάζονται και η προοπτική της αστάθειας επανεμφανίζεται απειλητική.
Λαός... κερδοσκόπος
Το χειρότερο για την Ελλάδα είναι ότι η ίδια όχι μόνο βρίσκεται στην άθλια κατάσταση που πολλές φορές έχουμε περιγράψει, αλλά κυρίως προσπαθεί να επιτύχει ανέφικτους στόχους, με βέβαιη πλέον για τον ελληνικό λαό – και παραδεδεγμένη από τον ίδιο τον Παπαδήμο στους Financial Times – την προσφυγή σε νέο – μεγάλο – δάνειο. Αλλά και σε νέο... «κούρεμα», το οποίο ήδη προεξοφλείται από τις αγορές πριν ακόμη ολοκληρωθεί τυπικά το πρώτο «κούρεμα» και πριν ακόμη συνειδητοποιηθούν οι συνέπειές του στην εσωτερική οικονομία.
Στο εσωτερικό εξ άλλου είναι χαρακτηριστικό ότι μια σειρά δημόσιοι φορείς και ιδρύματα, όπως π.χ. τα νοσοκομεία και τα πανεπιστήμια, που είχαν καταθέσεις στην Τράπεζα της Ελλάδος, ανακαλύπτουν τώρα με καθυστέρηση (!) ότι τα αποθεματικά τους, τα οποία δεν προέρχονταν αναγκαστικά από... κρατικό χρήμα, αλλά σε κάθε περίπτωση ήταν κρίσιμα για την ίδια τη βιωσιμότητά τους, μετατράπηκαν σε «αναγκαστικά δάνεια» προς το Ελληνικό Δημόσιο μέσω ομολόγων τα οποία «κουρεύτηκαν».
Τώρα λοιπόν οι φορείς αυτοί και τα ιδρύματα – μπροστά στην ορατή απειλή αφανισμού τους – απειλούν με αγωγές, προσφυγές και κάθε πρόσφορο ένδικο μέσο.
Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι διερευνούν πότε τα λεφτά τους μετατράπηκαν σε ομόλογα, σε ποια τιμή κτήσης, αλλά και... ποιον ξεφόρτωσαν, σαν κορόιδα, λίγο πριν αποφασιστεί – ή και αφού είχε αποφασιστεί; – το «κούρεμα» του χρέους. Το οποίο, σημειωτέον, προβλήθηκε από τη συγκυβέρνηση ως μείωση του χρέους έναντι των «ιδιωτών» και των... κερδοσκόπων! Προφανώς μεταξύ αυτών συμπεριλαμβανόμαστε όλοι εμείς, είτε ως γονείς, είτε ως παιδιά είτε ως ασθενείς.
Ανοιχτό στοίχημα
Ίσως το αποτέλεσμα αυτής της διερεύνησης να κάψει... γούνες στο μέλλον. Πάντως προς το παρόν έχει κάψει την ελληνική οικονομία και οδηγεί σε βέβαιη πτώχευση κάθε είδους οργανισμό δημόσιου χαρακτήρα. Ως προοίμιο της γενικής πτώχευσης των Ελλήνων, ανεξαρτήτως της επίσημης πτώχευσης του κράτους. Με ευθεία αντανάκλαση στην ποιότητα ζωής αλλά και στην ίδια τη ζωή του ελληνικού λαού. Τόσο ευθεία, ώστε η απόπειρα εξαπάτησής του να μοιάζει εντελώς ατελέσφορη.
Ανεξαρτήτως ακόμη και του εκλογικού αποτελέσματος, άλλωστε, η προεργασία της τρόικας, ώστε οι εκλογές να γίνουν με όλες τις μετέπειτα εξελίξεις και τα μέτρα συμφωνημένα εκ των προτέρων, μοιάζει με μια χυδαία επίδειξη δύναμης. Όχι μόνο προς το σύστημα εξουσίας, το οποίο αποδέχεται να εξευτελίζεται υπακούοντας σε κάθε απαίτηση, βίτσιο ή καπρίτσιο των δανειστών, αλλά και προς τον ελληνικό λαό.
Τι άλλο μπορεί να είναι το «ξεκαθάρισμα» των δανειστών ότι «αν δεν μας αρέσει το αποτέλεσμα των εκλογών, αναλαμβάνουμε εμείς την άσκηση της εξουσίας»;
Ο ελληνικός λαός έχει να αντισταθεί σε παρόμοιες προσβολές ενωμένος από τη δεκαετία του 1940. Όταν, τη δεκαετία του 1960, το επιχείρησε με αξιοσημείωτα καλούς όρους, μια αποστασία και μια χούντα τον έβαλαν στον γύψο.
Τώρα ο λαός αυτός είναι ένα διεθνές πειραματόζωο – το «καναρίνι» στο ορυχείο της ευρωπαϊκής κρίσης, όπως ξένα ΜΜΕ τον έχουν επιτυχημένα χαρακτηρίσει – και όλοι δοκιμάζουν τις αντοχές του χωρίς να είναι βέβαιοι για τα όριά του. Δεν ξέρω αν θα ήθελαν να τα γνωρίσουν. Δεν ξέρω επίσης αν θα ήθελε και ο ίδιος να τα αγγίξει. Το στοίχημα αυτό θα παραμένει ανοιχτό μέχρι τις «καθυστερήσεις»...
