ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΜΑΡΓΙΤΟΜΕΤΡΟ*

Του Μάνου Μεγαλοκονόμου

Α. Η παγκοσμιοποίηση

Θεωρούμε σκόπιμο πριν απ’ όλα να ειπωθούν μερικά λόγια για την Παγκσμιοποίηση που βιώνουμε τις τελευταίες δεκαετίες. Η παγκοσμιοποίηση καλύπτει πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και οι γνώμες  για τις επιδράσεις της στο μέλλον της ανθρωπότητας είναι τόσες, όσες σχεδόν όλες οι πολιτικές και φιλοσοφικές θεωρίες μαζί.

Όποιος και αν είναι ο τυπικός ορισμός της δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παγκοσμιοποίηση διευρύνει την οικονομική αλληλεξάρτηση των χωρών μέσω του αυξανόμενου όγκου και της ποικιλίας των διεθνών συναλλαγών αγαθών και υπηρεσιών, μέσω της ελεύθερης ροής κεφαλαίου διεθνώς, και της γρήγορης και ευρείας διάχυσης της τεχνολογίας. Η ανάδυση παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών εξ’ άλλου έχει κάνει πιο εύκολη την πρόσβαση σε εξωτερικές χρηματοδοτήσεις για εταιρικούς και κρατικούς δανειζόμενους.

Έτσι έχουμε κατά τομείς

§  βιομηχανική παγκοσμιοποίηση -  ενίσχυση και επέκταση των πολυεθνικών εταιρειών

§  χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση -  ανάδυση παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών

§  πολιτική παγκοσμιοποίηση -  επέκταση των πολιτικών συμφερόντων σε περιοχές και χώρες που δεν γειτνιάζουν άμεσα με τα ισχυρά από πολιτικής άποψης κράτη

§  παγκοσμιοποίηση της πληροφόρησης - αύξηση της ροής πληροφόρησης μεταξύ γεωγραφικά μακρινών περιοχών

§  πολιτισμική παγκοσμιοποίηση - ανάπτυξη διαπολιτισμικών επαφών και δημιουργία μιας «παγκόσμιας κουλτούρας».

§   παγκόσμια διαδικασία ομογενοποίησης τιμών, προϊόντων, απολαβών, τόκων, και κερδών.

Πολλοί ακόμη είναι οι τομείς που επηρεάζονται από την τάση αυτή αλλά ξεφεύγουν από τα όρια αυτού του άρθρου, γι’ αυτό  θα περιορισθούμε στους παραπάνω.

Είναι πάντως χρήσιμο να ιδούμε επιτροχάδην ορισμένα επιχειρήματα τόσο των υποστηρικτών όσο και αντιπάλων της παγκοσμιοποίησης. Οι οπαδοί του ελεύθερου εμπορίου επισημαίνουν ότι αυτό οδηγεί σε πιο αποτελεσματικό ανταγωνισμό, οφελεί τους καταναλωτές και οδηγεί σε  περισσότερη πολιτική και οικονομική ελευθερία συμβάλλοντας τελικά σε ευρύτερη διεθνώς ανάπτυξη της δημοκρατίας. Ότι επίσης, με αυτήν η παιδική θνησιμότητα έχει μειωθεί σε όλες τις αναπτυσσόμενες περιοχές του κόσμου, η εισοδηματική ανισότητα ανά τον κόσμο μειώνεται και το ποσοστό πληθυσμού με πρόσβαση σε πόσιμο νερό αυξάνεται. Αναφέρονται και πολλές  άλλες βελτιώσεις σε διάφορους τομείς της ζωής στον πλανήτη.

Παρ' όλα αυτά, μερικές από αυτές τις βελτιώσεις πιθανόν να μην οφείλονται στην παγκοσμιοποίηση, ή να ήταν δυνατές σε κάποιον βαθμό χωρίς τη σημερινή μορφή της παγκοσμιοποίησης. Εξάλλου διάφοροι επικριτές της και κινήματα ενάντια σ\ αυτήν επικαλούνται σημαντικές αρνητικές συνέπειές της.

Οι επικριτές της οικονομικής κυρίως πτυχής της παγκοσμιοποίησης υποστηρίζουν ότι δεν είναι, όπως δηλώνουν οι υποστηρικτές της, μια αναπόφευκτη διαδικασία η οποία πηγάζει φυσιολογικά από τις οικονομικές ανάγκες όλων. Επισημαίνουν ότι, αντιθέτως, η παγκοσμιοποίηση είναι μια διαδικασία που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των πολυεθνικών εταιρειών, και αντιτάσσουν τη δυνατότητα καθιέρωσης εναλλακτικών θεσμών και πολιτικών, οι οποίοι θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τις επιθυμίες των φτωχών και εργατικών τάξεων στον κόσμο, καθώς και τα περιβαλλοντικά θέματα, με πιο δίκαιο και σωστό τρόπο. Κάποιοι, τέλος, ζητούν μεταρρυθμίσεις (για ένα «πιο ανθρώπινο» είδος καπιταλισμού), ενώ άλλοι αντιδρούν θεωρώντας την παγκοσμιοποίηση καταστροφική για τη βιομηχανία και την απασχόληση στη συγκεκριμένη χώρα τους.

Η κύρια αντίδραση εκφράζεται απέναντι στη νεοφιλελεύθερη πτυχή της παγκοσμιοποίησης, βασικοί εκφραστές της οποίας θεωρούνται κυβερνήσεις αλλά και άλλοι φορείς με μεγάλη δύναμη (όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα), οι οποίοι – κατά τους αντιπάλους  - δεν ενδιαφέρονται για τους λαούς, αλλά για τα συμφέροντα των εταιρειών.

Από τα ανωτέρω προκύπτουν ορισμένα πρακτικά ερωτήματα, όπως::

Αν προσπαθήσει κανείς να σκεφθεί ψύχραιμα και λογικά διαπιστώνει ότι  η «Ελευθερη αγορά» ωφελεί ασφαλώς πολλούς. Ναι, άλλά όλους; Όχι βέβαια. Και ποιοί είναι αυτοί που ζημιώνουν; Επίσης είναι βέβαιο ότι η «Ελευθερία μετακινήσεως προσώπων και κεφαλαίων» ωφελούν επίσης  πολλούς, Ναι, άλλα όλους ; Και ποιοί τελικά ζημιώνουν;

Μήπως τελικά η Δύση, Η Ευρώπη, η Μεσόγειος ή μόνο η χώρα μας είναι αυτοί που ζημιώνουν απο τις εξελίξεις που έχει συνεπιφέρει η Παγκοσμιοιποίηση; Και, ακόμη πιό σπουδαίο, μήπως θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει περισσότερο τι γίνεται στον γεωγραφικό και πολιτισμικό μας χώρο περισσότερο από ότι σε άλλες μακρυνές περιοχές του κόσμου; Μήπως η σκέψη αυτή δεν τόσο εγωιστική αφού είναι αναγκαία για την επιβίωση μας; Μήπως ακόμη η σκέψη αυτή είναι επιβεβλημένη όταν ξέρουμε ότι τα σημερινά αδιέξοδα ξεκίνησαν από  ιδιοτελείς πρωτοβουλίες των μεγάλων δυτικών οικονομικών συμφερόντων; Εκείνου δηλαδή του διεθνούς κεφαλαίου  που, αφού δημιουργήθηκε στις χώρες της Δύσης, προκάλεσε τη σημερινή εξαθλίωση και γενικευόμενη συνεχώς ανεργία στον χώρο της γέννησής του, δηλαδή στη Δύση;

Β.Εξηγήσεις από το παρελθόν για τα σημερινά προβλήματα

Παραθέτω στο σημείο αυτό μέρος ομιλίας μου  που έγινε σε δημόσια εκδήλωση τον Ιούνιο του 2011, καθώς το περιεχόμενό της μοιάζει να δίνει κάποιες εξηγήσεις σε πολλά από τα σημερινά ερωτηματικά:

«Συνεχίζω πάνω σε αυτά που ειπώθηκαν για τη γενική αδυναμία που υπάρχει στην Ελλάδα, σε όλους τους τομείς, εξ αιτίας των οικονομικών συνθηκών, όπως αυτές διαμορφώθηκαν. Θέλω να πάω πίσω εικοσιπέντε χρόνια, γύρω στο 1987-8 όταν  η Κίνα είχε αρχίσει να ανοίγει την οικονομία της στον έξω κόσμο και κυρίως προς την Δύση. Είχε τότε δημιουργηθεί στο Πεκίνο μια αγορά υπαίθρια πάνω σε ένα χωματόδρομο όπου επωλείτο κατάχαμα ένα μεγάλο μέρος επωνύμων προϊόντων της Δύσης και μάλιστα πολυτελών προϊόντων. Η πρώτη σκέψη μας τότε, στην αρχή, ήταν ότι επρόκειτο για προϊόντα – «μαϊμού», για απομιμήσεις δηλαδή επωνύμων προϊόντων των εκβιομηχανισμένων χωρών. Η αλήθεια όμως ήταν διαφορετική. Οι μεγάλες βιομηχανίες της Δύσης είχαν από τότε αρχίσει μαζική μεταφορά κεφαλαίων και τεχνολογίας στην Κίνα όπου είχε ξεκινήσει η παραγωγή «δυτικών προϊόντων» με κέρδη για τις δυτικές εταιρείες κατά πολύ μεγαλύτερα, εξ’ αιτίας του χαμηλού εργατικού κόστους στην Κίνα. Κόστους που έφτανε μέχρι και το ένα εικοστό εκείνου της Δύσης. Τα προϊόντα που επωλούντο στον χωματόδρομο αυτό που, χιουμοριστικά το ξένο διπλωματικό Σώμα στην Κίνα είχε ονομάσει «Πέμπτη Λεωφόρο», ήταν απόλυτα γνήσια και αποτελούσαν απλώς πλεονάσματα των παραγγελιών των δυτικών επιχειρήσεων στις κινεζικές τους εγκαταστάσεις, επωλούντο δε στο 10 – 20 % της τιμής που κόστιζαν στα καταστήματα των ΗΠΑ και της Ευρώπης.

Με αφορμή αυτό το φαινόμενο, είχαμε σοβαρά προβληματισθεί μαζί με τους συναδέλφους πρέσβεις των χωρών – μελών  της τότε ΕΟΚ,  που υπηρετούσαν στο Πεκίνο μαζί μου για το πώς ήταν δυνατόν να αναμένουμε ότι αυτού του είδους η οικονομική συνεργασία με την Ασία θα μπορούσε να βοηθήσει τη Δύση. Ιδιαίτερα δε την Ευρώπη αφού η διαφορά στην ανταγωνιστικότητα θα ήταν τόσο αγεφ’υρωτη. Τεράστια και αγεφύρωτη βέβαια για όσο καιρό θα διαρκούσε η διαφορά του επιπέδου ζωής, το οποίο θα έπρεπε να ανεβεί μεν στην Ασία και αντίστοιχα να υποβαθμισθεί στην Ευρώπη, προκειμένου να επέλθει η ισορροπία που απαιτούσε η ελεύθερη διεθνώς οικονομία και η παγκοσμιοποίηση. Πιστέψαμε όλοι ανεξαιρέτως οι συνάδελφοι από τότε και το αναφέραμε στις αντίστοιχες πρωτεύουσες ότι αυτή η ανεξέλεγκτη παγκοσμιοποίηση θα προκαλούσε μακροχρονίως δύο μεγάλες και κοσμοϊστορικές αλλαγές: Τραγική μείωση του βιοτικού επιπέδου στην Ευρώπη και αύξηση των κερδών του μεγάλου υπερεθνικού κεφαλαίου το οποίο μεταφερόταν ήδη κατά το μεγαλύτερό του μέρος στην ανατολή. Κανείς από τους συναδέλφους μου, χωρίς να έχουμε τις γνώσεις των σπουδαίων οικονομολόγων των διεθνών χρηματιστικών κέντρων αλλά διαθέτοντας κοινή λογική, δεν είχε αμφιβολία για το συμπέρασμα μας αυτό, από τότε».

Αυτό΄το συμπέρασμα, πολλά χρόνια μετά, γίνεται σήμερα πραγματικότητα στην Ευρώπη. Βέβαια εμείς, στην Ελλάδα, με τις δύο τελευταίες δεκαετίες της άκρατης δανειολαγνίας, της ακόρεστης κερδοσκοπίας, της ανέμελης σπατάλης, της ανεξέλεγκτης διαφθοράς, της παντοδυναμίας του κεφαλαίου και των υποταγμένων σ’ αυτό πολιτικών ηγετών φροντίσαμε να υποστούμε πρώτοι σε όλη την Ευρώπη το πλήγμα της δυσάρεστης αυτής εξέλιξης. Είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν στον ίδιο δρόμο και άλλα κράτη – μέλη της ΕΕ, άλλα γρηγορότερα και άλλα αργότερα. Θα επέλθουν δηλαδή οι παραπάνω συνέπειες και στα υπόλοιπα κράτη μέλη. Απλώς προηγούμεθα στην σημερινή παρακμή του Ευρωπαϊκού οικονομικο-πολιτικού συστήματος εξ αιτίας της δικής μας (δυτικής), ανήθικης (από πλευράς διεθνούς κεφαλαίου) και βλακώδους (από πλευράς δημοκρατικών λαών) συμπεριφοράς. Εξαιρέσεις μπορεί να υπάρξουν για χώρες που παράγουν πολύ εξελιγμένα προϊόντα ιδιαίτερα αναγνωρίσιμα που δεν μπορούν να τα συναγωνισθούν τουλάχιστον για το προσεχές μέλλον) οι πρόσφατα αναπτυχθείσες οικονομίες ακόμη και των τόσο ευφυών κινέζων. Αλλά αυτές οι χώρες, οι εξαιρέσεις δηλαδή, δεν φαίνεται  ότι θα είναι περισσότερες από μία-δύο.

Γ. Ενδείξεις κατανόησης του μεγέθους της (δημιουργηθείσης με ιδιωτική δυτική πρωτοβουλία) σημερινής κρίσης από τις ηγεσίες της Δύσης.

Εδώ κρίνω σκόπιμο να μνημονεύσω μια παράγραφο άρθρου του δημοσιογράφου Δ. Κωνσταντακόπουλου που δημοσιεύθηκε (2/6/2011) στο περιοδικό «Επίκαιρα» και που, νομίζω,  φωτογραφίζει συμπυκνωμένα τα ερωτήματα της εποχής για την Ευρώπη. «Οι λαοί της Ευρώπης», γράφει ο Κωνσταντακόπουλος, «κινδυνεύουν να γνωρίσουν μια μεγάλη ιστορική οπισθοδρόμηση, αν δεν αναπτυχθούν σύντομα νέες ηγεσίες ικανές να αντιμετωπίσουν την κρίση της ηπείρου μας και του πολιτισμού μας. Προϋπόθεση για την ανάδυση νέων ηγεσιών είναι η κινητοποίηση των λαών, μόνη ικανή να σαρώσει ένα παρηκμασμένο ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα, στην υπηρεσία του διεθνούς χρηματιστικού κεφαλαίου.»

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα ενημέρωσε πρόσφατα τον Κινέζο ομόλογό του Χου Τζιντάο για την «ανυπομονησία» και την «ανησυχία» των αμερικανικών επιχειρήσεων έναντι της οικονομικής πολιτικής του Πεκίνου. Ο Μπαράκ Ομπάμα «δήλωσε πολύ σαφώς ότι οι Αμερικανοί και οι επιχειρήσεις τους ανυπομονούν και ανησυχούν για τη βραδύτητα των αλλαγών στην οικονομική πολιτική της Κίνας», (στο περιθώριο της συνόδου του «Φόρουμ Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας Ειρηνικού» (APEC) και  «άσκησε πίεση στον Χου Τζιντάο να επιτρέψει την αύξηση της ισοτιμίας του γιουάν». Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος Ομπάμα ήταν «πολύ ευθύς» όταν μετέφερε τις αμερικανικές ανησυχίες στον πρόεδρο Χου Τζιντάο για την ισοτιμία του κινεζικού νομίσματος και για το εμπόριο.

Πολλοί άλλοι ηγέτες της Δύσης έχουν αρχίσει επίσης να βλέπουν τα αποτελέσματα των ανεξέλεγκτων δυτικών πρωτοβουλιών του παρελθόντος όλο και πιό ανάγλυφα. Βλέπουν τις χώρες τους να «βουλιάζουν» με την ανεργία να αυξάνεται συνεχώς, το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων τους να πέφτει κατακόρυφα και τον εαυτό τους, τους διοικούντες, απλά να παρακολουθούν χωρίς ουσιαστικά να μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο από το να παρηγορούν τους “μελλοθανάτους”, μιλώντας γενικώς και αορίστως για ανάπτυξη που πρέπει να επιτευχθεί. Χωρίς να αναφέρουν το βασικό πρόβλημα της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας που στην Ευρώπη την έχουν οι ίδιοι οι δυτικοί καταστρέψει.

Ένα θλιβερό παράδειγμα του ανωτέρω είναι ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, ο οποίος προειδοποίησε πρόσφατα ότι η παρούσα αργή οικονομική ανάκαμψη (έτσι την ονομάζει) ενδέχεται να προμηνύει μια ακόμη παγκόσμια ύφεση. (Κατά τον ΓΓ η ύφεση απλώς... προμηνύεται αλλά δεν έχει φτάσει ακόμη μέχρι τον ΟΗΕ...)

Πράγματι στο κλείσιμο ενός διήμερου φόρουμ για την παγκόσμια οικονομία που πραγματοποιήθηκε στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ο Μπαν επεσήμανε επι λέξει: «είμαι ιδιαίτερα ανήσυχος εξαιτίας της αργής οικονομικής ανάκαμψης και για την πιθανότητα μιας νέας παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης». Και μόνο ως ανέκδοτο μπορεί να εκληφθεί η προσθήκη στις δηλώσεις του αυτές με την οποία διαπιστώνει ότι «το παλιό οικονομικό μοντέλο πάσχει και πρέπει να αντικατασταθεί με ένα βιώσιμο μακροπρόθεσμο σχέδιο από το οποίο θα μπορούν να επωφεληθούν όλες οι χώρες».

Και αυτά λέγονται όταν, στη διάρκεια των συζητήσεων στον ΟΗΕ ηγέτες πολλών χωρών ζήτησαν επιμόνως να γίνουν τολμηρά βήματα για την ανάκαμψη της αγοράς εργασίας κυρίως για τους νέους. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ εκτιμάται ότι 200 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν χάσει τη δουλειά τους και τις πηγές του εισοδήματός τους από το 2008, οπότε ξεκίνησε η οικονομική κρίση. Ο Οργανισμός επεσήμανε επίσης ότι την επόμενη δεκαετία θα χρειασθούν παγκοσμίως 400 εκατομμύρια θέσεις εργασίας μόνο για να απασχοληθεί η επόμενη γενιά.

Στην δική μας τώρα Ευρώπη οι ηγεσίες, με λίγες εξαιρέσεις, έχουν επίσης αρχίσει να εκφράζουν ανάλογες ανησυχίες. Ένας πιθανός πλέον συνασπισμός των νοτίων χωρών που έχουν πληγεί περισσότερο από τις ιδιοτελείς ενέργειες του διεθνούς κεφαλαίου έχει αρχίσει πλέον να ανησυχεί και τις βόρειες χώρες. Δεν εξηγείται αλλιώς η νεο-αναδυθείσα, αλλά ξεχασμένη από καιρό,  έννοια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης που εκφράσθηκε πρόσφατα απο τον Γερμανό τραπεζίτη και μέλος της ΕΚΤ, Γιοργκ Ασμουσεν σε συνέντευξή του στο περιοδικό περιοδικό Stern. Συγκεκριμένα, αναγνωρίζοντας το αληθινό και βασικό πρόβλημα, αυτό της ανταγωνιστικότητας, έκανε έκκληση «να σταματήσει ο διαχωρισμός σε βόρειους και νότιους της Ευρώπης και να υλοποιηθούν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που θα κάνουν τις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου ανταγωνιστικές».

Ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, εξ’ αλλου, σημειώνει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Bild ότι: «Οι διαδηλώσεις στην Ισπανία δείχνουν ότι υπάρχει απειλή κοινωνικής έκρηξης εξαιτίας του υψηλού ποσοστού ανεργίας των νέων στη Ευρώπη», και τάσσεται υπέρ της γρήγορης «εφαρμογής νέων ευρωπαϊκών προγραμμάτων για να δημιουργηθούν επί τέλους θέσεις εργασίας για την γενιά αυτή».

Δ. Η κατάσταση σήμερα

Σχεδιάσαμε για τις ανάγκες ολοκλήρωσης της εικόνας που περιγράφουμε  ένα πίνακα (συνημμένο 1) : Σ’αυτόν διακρίνουμε πρώτα δύο βασικές ομάδες παικτών: τον Ευρωπυρήνα (Γερμανία, Γαλλία και κάποιοι βόρειοι) και την Ευρωπεριφέρεια  (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ελλάδα Ιρλανδία κ.α.). Απεικονίζονται επίσης οι ΗΠΑ, οι διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οίκοι, το ΔΝΤ, οι μεγαλες διεθνείς επιχειρήσεις κλπ. που κινήθηκαν πριν από χρόνια προς την Ασία όπως περιγράψαμε παραπάνω. Η διαφορά της ανταγωνιστικότητας που δημιούργησαν οι ενέργειες αυτές και η πτώση από την άποψη αυτή των χωρών της ευρωπεριφέρειας δίνουν μιάν εικόνα των συνεπειών που θα ακολουθήσουν.

Να σημειώσουμε εδώ ότι είναι αντίθετο σε κάθε λογική το επιχείρημα ότι μπορεί να αναμένεται βελτίωση του κλίματος με κάποια άνοδο της ευρωπεριφερειακής ανταγωνιστικότητας σε σχέση με εκείνη της Ασίας. Θα μπορούσε να αναμένεται κάτι τέτοιο έστω και με σοβαρές κοινωνικές θυσίες των λαών της Ευρώπης αν υπήρχε κάποια αναλογία στους αριθμούς των πληθυσμών της Ευρώπης και της Ασίας αντίστοιχα. Όμως με τον ρυθμό της ανόδου του βιοτικού επιπέδου των λαών της Ασίας – που κατά τους πιό αισιόδοξους υπολογισμούς αντιστοιχούν σε περίπου εκατό εκατομμύρια για κάθε δεκαετία – η επιδιωκόμενη ισορροπία (για την Κίνα ειδικότερα) δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί παρά μετά ενάμιση περίπου αιώνα. Να δεχθούμε ότι δεν θα είναι ενάμισης αλλά ένας αιώνας ή ακόμη μόνο πενήντα χρόνια. Ποιές θα είναι οι συνθήκες στις οικονομίες της Ευρώπης μέχρι τότε, αν δεν αλλάξει κάτι ριζικά, μπορεί ο καθένας να το αντιληφθεί. Και σε αυτούς τουςυπολογισμύς θα μπορούσε να προσθέσει κανείς τον άνω του δισεκατομυρίου πληθυσμό της Ινδίας που επίσης ανέρχεται οικονομικά με τον δικό της ρυθμό, για να γίνουν οι προβλέψεις της ανταγωνιστικότητος της Ευρώπης, με τις σημερινές συνθήκες, ολότελα ανέφικτες.

Παραθέτουμε σχετικά τις πρόσφατες και ειλικρινέστατες δηλώσεις του Πρέσβυ της Κίνας στην Αθήνα που αναφέρονται στα επίπεδα του κατά κεφαλήν εισοδήματος και που επιβεβαιώνουν τα παραπάνω. «Εάν δούμε, λέει, την Κϊνα στη βάση του κατα κεφαλή εισοδήματος δεν είναι τόσο ισχυρή, είμαστε πολύ μικροί, 95^η θέση παγκοσμίως. Πέρυσι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν 5582 $, χαμηλότερα από τον  παγκόσμιο μέσο όρο που είναι στα 10.000 $. Πρέπει να είμαστε νηφάλιοι και παρά την πρόοδό μας , είμαστε ακόμη μιά αναπτυσσόμενη χώρα. έχουμε δρόμο μπροστά μας.Δεν προσπαθώ να είμαι μετριοπαθής αλλά αυτή είναι η πραγματική κατάσταση».

Καθώς είναι αδύνατη η εξισορρόπηση υπό τις παρούσες συνθήκες και μάλιστα με την μέθοδο της περαιτέρω εκπτώχευσης των οικονομικώς ασθενεστέρων χωρών της Ευρωπεριφέρειας, όλες οι προοπτικές οδηγούν σε απελπιστικά συμπεράσματα. Οι αναμενόμενες εξελίξεις δεν μπορούν να είναι παρά συνεχώς μεγαλύτερο χρέος των λαών αυτών, αναγκαστικό ξεπούλημα του εθνικού των πλούτου, περαιτέρω εξαθλίωση και οριστική απώλεια κάθε ελπίδας ανάπτυξης. Η έσχατη εξαθλίωση δεν αποκλείεται τέλος να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα κοινωνικά φαινόμενα και σε εξωτερικές απειλές και συγκρούσεις. Έτσι θα μπορέσουν να επιβεβαιωθούν και οι προβλέψεις της κυρίας Μέρκελ. Σε δηλώσεις της η γερμανίδα καγκελάριος, τόνισε ενώπιον της γερμανικής βουλής πως είναι απαραίτητη η περαιτέρω συρρίκνωση των οικονομιών της Ελλάδας και της Ισπανίας προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της αντιμετώπισης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. «Δεν μπορεί να συζητά η Ευρώπη μέτρα ανάπτυξης που θα στηρίζονται σε δανεικά» είπε η κυρία Μέρκελ πρόσφατα χαρακτηρίζοντας την συρρίκνωση (ύφεση)  ως «απαραίτητη και φυσιολογική εξέλιξη».  Η γερμανίδα καγκελάριος, γνήσιος εκφραστής των συμφερόντων που θέλουν την καταβαράθρωση του βιοτικού επιπέδου εκατομμυρίων Ευρωπαίων, που έχουν πιαστεί στη μέγγενη του χρέους -εξαιτίας βεβαίως χειρισμών προθύμων πολιτικών ηγεσιών – να μη το ξεχνούμε και αυτό, δείχνει έτσι ότι δεν πρόκειται να κάνει βήμα πίσω και δηλώνει στους νότιους ευρωπαίους ότι είναι απαραίτητη και φυσιολογική εξέλιξη η εξαθλίωσή τους!

 
Ο Πρωθυπουργός της Ιταλίας δεν κρύβει εξ’άλλου τις ανησυχίες του: «Οι ισχυρές, οικονομικά χώρες της Ευρωζώνης, θα έπρεπε να αφήσουν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων στα κράτη μέλη που εφαρμόζουν με μεγάλη ακρίβεια τις ευρωπαϊκές οδηγίες», λέει ο Μόντι, ο οποίος προσθέτει ότι «ανησυχεί για την αντιγερμανική στάση του ιταλικού κοινοβουλίου» Χωρίς διπλωματικές περιστροφές, ο Ιταλός τεχνοκράτης πρωθυπουργός, τονίζει ότι «οι εντάσεις που εδώ και χρόνια συνοδεύουν την ευρωζώνη έχουν ήδη τα χαρακτηριστικά τις ψυχολογικής διάλυσης της Ευρώπης. Πρέπει να δουλέψουμε σκληρά για να τις καταπολεμήσουμε».

Το πρόβλημα συνεπώς της ανταγωνιστικότητας, αν θέλουμε η Ευρώπη να μείνει Ευρώπη,  δεν μπορεί να περιμένει αιώνια για να επιλυθεί.

 

Ε Πρέπει επειγόντως να βρεθούν λύσεις

Η εξεύρεση λύσεων και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αποφυγή των συνεπειών που προβλέπουμε και των καταστάσεων που υπαινύσσεται ο Μόντι δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθούν χωρίς ενδελεχή, εξειδικευμένη και πολυ-εθνική προηγούμενη μελέτη. Αλλά και χωρίς πολύ δύσκολες πολιτικές αποφάσεις. Ένα είναι βέβαιο ότι όποια μέτρα και να υιοθετηθούν θα είναι αντίθετα με τα συμφέροντα του μεγάλου διεθνούς κεφαλαίου καθόσον οι εκπρόσωποί του θα χρειασθεί να δεχθούν ότι τα υπερκέρδη του παρελθόντος πρέπει να λησμονηθούν. Ήδη αυτό είναι φανερό ότι θα προκαλέσει σχεδόν ανυπέρβλητες αντιδράσεις, υπό τον μανδύα της ιδεολογίας της ελευθερίας των συναλλαγών αλλά στην ουσία υπό την πίεση της ανάγκης υπερκερδών του διεθνούς μεγάλου κεφαλαίου.

Πολλοί μιλούν για ανάγκη νέας ηγεσίας στην Ευρώπη. Οι νέοι ηγέτες θα χρειασθεί να δείξουν τόλμη. Τόλμη, φαντασία και σωφροσύνη συγχρόνως. Ζητείται δηλαδή μια πολιτική που να διακρίνεται για  μια επιμελώς σχεδιασμένη, συντονισμένη και ισορροπημένη τόλμη που να βαδίσει μαζί με τις εξελίξεις που τρέχουν πλέον με νέες, άγνωστες ως τώρα, ταχύτητες. Μια τέτοια πολιτική είναι το μεγάλο ζητούμενο. Είναι ίσως αυτή που μπορεί διατηρήσει την Ευρώπη αν όχι ενωμένη πάντως όπως την ξέραμε σε ειρηνικές εποχές. Νέοι ηγέτες ή και παλαιοί, ίσως δεν είναι το σημαντικότερο θέμα. Εκείνο που προέχει είναι να ξεκινήσουν με νέα φιλοσοφία και προσανατολισμούς: Να προστατεύσουν όσο είναι δυνατόν την μελλοντική επιβίωση των λαών που τους εξέλεξαν και να περάσουν σε δεύτερη μοίρα του ενδιαφέροντός των την κερδοφορία του διεθνούς κεφαλαίου.

Οι προσανατολισμοί αυτοί δεν μπορούν να υλοποιηθούν χωρίς την απόλυτη κατανόηση και εξουδετέρωση (ή τουλάχιστον απομείωση ) των συνεπειών των αρχικών αιτίων της κρίσης, την απαλλαγή των ηγεσιών από μεταμοντέρνες ιδεοληψίες και την  προσπάθεια εξεύρεσης λύσεων που να ακυρώνουν ή να ελαχιστοποιούν τις ζημίες από τους κανόνες που ισχύουν για τις οικονομικές σχέσεις Ανατολής-Δύσης.

Πολλά θα μπορούσαν να γίνουν αν υπάρξει στο μέλλον πολιτική θέληση και τόλμη, όπως ειπώθηκε. Πρόχειρα μπορούν ίσως να αναφερθούν μερικές κινήσεις που θα βοηθούσαν προς την κατεύθυνση αποκατάστασης μέρους των ζημιών όπως λ.χ.: αλλαγή ποσοστών «ευρωπαιοποίησης» των προϊόντων που παράγονται στην Ασία και πωλούνται ως ευρωπαϊκά, όπως επενδύσεις εξισορρόπησης από την Ανατολή προς τη Δύση, όπως προσεκτικός έλεγχος της δράσης των διεθνών οίκων, όπως θέσπιση αυστηρότερων κανόνων για τις διεθνείς μεταφορές κεφαλαίων, όπως αντισταθμιστικά πλεονεκτήματα στη Δύση για επενδύσεις στην Ανατολή και πολλά άλλα που θα επέλεγαν κατόπιν συμφωνίας οι κατάλληλοι διεθνείς και εθνικοί οικονομικοί φορείς.

Ο Νομπελίστας της Οικονομίας Μωρίς Αλλαί (Maurice Allais) επισημαίνει ότι: « Είναι αναγκαία η αναθεώρηση χωρίς καθυστέρηση των ιδρυτικών συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ιδιαίτερα σε ότι αφορά την απαραίτητη θέσπιση της αρχής της κοινοτικής προτιμήσεως. Θα πρέπει κατεπειγόντως να επαναθέσουμε επί τάπητος και να ξανασκεφτούμε τις αρχές των πολιτικών της παγκοσμιοποίησης που ετέθησαν σε ισχύ από τους διεθνείς οργανισμούς και όλως ιδιαιτέρως από τον Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου».

Το μόνο λοιπόν που δεν πρέπει να γίνει είναι να μείνει η Ευρώπη στο έλεος των συνεπειών των δικών της απερίσκεπτων πολιτικών ενεργειών του παρελθόντος που αποδείχθηκαν καταστροφικές κυρίως για την περιφέρειά της.

Σημείωση

Μαργιτόμετρο:

Ο Μαργίτης ήταν ένας φανταστικός τύπος σε ομώνυμο γελοιογραφικό ποίημα που κατά την αρχαιότητα αποδιδόταν στον Όμηρο. Πρόκειται για τον πρώτο γνωστό ηλίθιο της προϊστορίας. Ήταν ο άνθρωπος  που σε μεγάλη ηλικία εξακολουθεί να αγνοεί τελείως τα σεξουαλικά και γενετήσια πράγματα. Στα σωζόμενα αποσπάσματα αυτού του ποιήματος λέγεται ότι ο Μαργίτης ήταν ένα πλουσιόπαιδο που σε αντρική πια ηλικία ρωτούσε την μητέρα του ποιος από τους δύο τον εγκυμόνησε και τον γέννησε, αυτή ή ο πατέρας του (Δίων Χρυσόστομος, περί Δόξης Β’(=50),4. Ησύχιος, λ. Μαργέτης. Σούδα, λ. Μαργίτης. Ιωάννης Τζέτζης, Ιστ. 4,867-871. 6,587-593. Ευστάθιος Θεσσ., Εις Οδύσσειαν, κ 552(1669)).

Το Μαργιτόμετρο, συνεπώς μπορεί να θεωρηθεί ως το μέτρο ευήθειας και αδράνειας των λαών καθώς και της αδιαμαρτήρητης αποδοχής των εις βάρος του αποφάσεων του διεθνούς κεφαλαίου.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2

Maurice Allais

(Μωρίς Αλλαί), Νόμπελ Οικονομίας

ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Μιά γενικευμένη παγκοσμιοποίηση των ανταλλαγών μεταξύ χωρών που χαρακτηρίζονται από επίπεδα μισθών πολύ διαφορετικών σε σχέση με τις τιμές των νομισματικών ανταλλαγών δεν μπορεί παρά να επιφέρει τελικά στις ανεπτυγμένες χώρες ανεργία, μείωση της αυξήσεως του εθνικού προϊόντος ανισότητες, εξαθλίωση κάθε είδους. Δεν είναι ούτε αναπόφευκτη ούτε αναγκαία ούτε ευκταία.

Η πλήρης φιλελευθεροποίηση των ανταλλαγών και των κινήσεων των κεφαλαίων δεν είναι δυνατή και ευκταία παρά μόνο στο πλαίσιο περιφερειακών συνόλων που συσπειρώνουν χώρες που είναι ενωμένες οικονομικά και πολιτικά και που έχουν συγκριτικά παρόμοιο οικονομικό και πολιτικό επίπεδο.

Είναι αναγκαία η αναθεώρηση χωρίς καθυστέρηση των ιδρυτικών συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ιδιαίτερα σε ότι αφορά την απαραίτητη θέσπιση της αρχής της κοινοτικής προτιμήσεως. Θα πρέπει κατεπειγόντως να επαναθέσουμε επί τάπητος και να ξανασκεφτούμε τις αρχές των πολιτικών της παγκοσμιοποίησης που ετέθησαν σε ισχύ από τους διεθνείς οργανισμούς και όλως ιδιαιτέρως από τον Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου.

Η ΤΥΦΛΩΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΑΣ ΗΓΕΤΩΝ

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν το σύνολο των διαπιστωμένων εξελίξεων από το 1974 έως το 2004 δηλαδή επί τριάντα συναπτά έτη, μπορούμε να υποστηρίξουμε σήμερα ότι η εξέλιξη αυτή θα συνεχισθεί εάν διατηρηθεί η πολιτική των παγκόσμιων ελευθέρων ανταλλαγών των Βρυξελλών. Στην πραγματικότητα όλες οι δυσκολίες πρακτικά ανυπέρβλητες με τις οποίες βρισκόμαστε σήμερα αντιμέτωποι είναι αποτέλεσμα της μειώσεως κατά 30% του εθνικού ακαθάριστου προϊόντος. Η ευημερία ορισμένων πολύ μειοψηφικών ομάδων δεν πρέπει να συγκαλύπτει μια εξέλιξη που σταθερά μας οδηγεί στην καταστροφή.

Η τύφλωση των πολιτικών ηγετών μας, Δεξιάς και Αριστεράς από το 1974 είναι πλήρως υπεύθυνη για την δραματική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα. Όπως το υπεγράμμισε άλλωστε ο Jaques Rueff (οικονομολόγος σύμβουλος του Στρατηγού Ντε Γκώλ) «αυτό που ήταν αναπόφευκτο να έλθει ήλθε». Όλη η εξέλιξη που διαπιστώνουμε από το 1974 είναι αποτέλεσμα της άκριτης και τυφλής εφαρμογής του άρθρου 110 της Συνθήκης της Ρώμης της 25 Μαρτίου 1957 το οποίο επανελήφθη και περιελήφθη σταθερά σ’όλες τις επόμενες συνθήκες.

Αρθρο 110 : «Τα κράτη-μέλη συνιστώντα μεταξύ τους μια τελωνειακή ένωση, έχουν ως στόχο να συμβάλουν σύμφωνα με το γενικό συμφέρον, στην αρμονική ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου, στην προοδευτική κατάργηση των περιορισμών στις διεθνείς ανταλλαγές και στη μείωση των δασμολογικών φραγμών». Στην πραγματικότητα για να δικαιολογείται το άρθρο 110 της Συνθήκης της Ρώμης, θα έπρεπε να αντικατασταθεί από το εξής άρθρο: «Για την διατήρηση της αρμονικής ανάπτυξης του διεθνούς εμπορίου πρέπει να διασφαλίζεται μια λογική κοινοτική προστασία κατά των εισαγωγών από τρίτες χώρες, των οποίων τα επίπεδα των μισθών, όπως διαμορφώνονται από τις νομισματικές ανταλλαγές είναι ασυμβίβαστο με την κατάργηση κάθε τελωνειακής προστασίας.»