Κοινωνικές και ιστορικές αντινομίες στην κοινωνική και πολιτική άνοδο

Του πολίτη Παναγιώτη Παπαγαρυφάλλου

Α΄Αντιπροέδρου της Επιτροπής Ενημερώσεως για τα Εθνικά Θέματα

Σ' αυτό τον κόσμο τον πεζό, που λειτουργεί πάντα με διαφορετικές ηθικές και αξίες, που ερμηνεύονται κάθε φορά με διαφορετικά ατομικά και κοινωνικά κριτήρια, η κοινωνική άνοδος των ανθρώπων περνά από χίλιους ατραπούς.

Την αλήθεια αυτή ανέδειξε ο μεγάλος Πίνδαρος (518-438 π.χ.), γράφοντας, αναρωτώμενος για την επιλογή του δρόμου:

"Ποιο δρόμο ν' ακολουθήσω

Για ν' ανεβώ στον  πύργο ψηλά και πιο ψηλά;

Της δικαιοσύνης τον ίσιο

Ή τη λοξή γυροβολιά;"

Τον πινδαρικό αυτό στίχο αναφέρει ο Πλάτων στο Σωκράτη κατά την συζήτησή τους για την αρετή που πρέπει να διέπει τη ζωή των ανθρώπων, επισημαίνοντας τη θεωρία της "Σχολής", η οποία υποστηρίζει ότι "αρκεί να θεωρείται μόνον κανείς δίκαιος" χωρίς να είναι.

Γι' αυτό και ο συγγραφέας της "Πολιτείας" δηλώνει, ότι προκειμένου να επιτύχει "Θα περιβληθώ, λοιπόν, ολόγυρά μου με όλα τα προσχήματα και την επίφασιν της αρετής και θα σέρνω από πίσω μου την πονηράν και πανούργον αλώπεκα" (βλ. "Πολιτεία", Βιβλίον Β', μετάφραση Γ. Γρυπάρη, σελ. 67).

Ο Πλάτων έθεσε το αιώνιο ζήτημα των ανθρώπινων κοινωνιών: Το φαίνεσθαι και το είναι (Το διαχρονικό "Πρόβλημα του δίκαιου και των ηθικών αξιών" διαπραγματεύεται ο Κώστας Μπέης στην έξοχη ομότιτλη εργασία του, εκδ. "Ευνομία", Αθήνα 1997.

Τη ρεαλιστική απάντηση, η οποία συνιστά και την αληθινή πρακτική των ανθρώπων – κανονικά – την έδωσε μετά από δύο χιλιάδες χρόνια, ο φλωρεντινός πολιτικός φιλόσοφος Ν. Μακιαβέλλι, λέγοντας: Αν θέλεις πάντα η τύχη να σου πηγαίνει δεξιά, πρέπει να πορεύεσαι ανάλογα με τον καιρό" και "Από τα χαμηλά στα ψηλά ανεβαίνεις περισσότερο με την απάτη παρά με τη βία" (βλ. "'Εργα", εκδ. "Κάλβος", 1984, σελ. 471 και 419).

Τον Μακιαβέλλι ακολούθησαν και εφάρμοσαν οι απανταχού "επιτυχη­μένοι" όλης της γης ανά τους αιώνες, με απειροελάχιστες εξαιρέσεις, χαρισματικών συγγραφέων, επιστημόνων, εφευρετών και καλλιτεχνών.

Όσοι αναδείχθηκαν στο δημόσιο και, κατά κανόνα, στον κοινωνικό βίο, πέρασαν μέσα από δύσοσμους οχετούς και μέσα από τις συμπληγάδες της αδικίας, όπως δηλοί και ο παμπάλαιος μύθος του επιφανούς σοφιστή Πρωταγόρα (5ος π.χ. αι.) ο οποίος μας παραδίδει ότι "όταν οι άνθρωποι συγκροτήθηκαν σε κοινότητα, ο ένας αδικούσε τον άλλο γιατί δεν ήταν σε θέση ν' ασκήσουν την πολιτική τέχνη" (βλ. Πλάτων: Πρωταγόρας, 322). Ο ίδιος αφηγείται ότι ο Ζεύς για να θέσει τέρμα στον αλληλοσκοτωμό και την καταστροφή  "Ερμήν πέμπει άγοντα εις ανθρώπους αιδώ τε και δίκην", όμως, παρά την αποστολή της ντροπής και της δικαιοσύνης από το θεό Δία, και παρά την ανακάλυψη της πολιτικής το ανθρώπινο γένος συνέχισε τον αλληλοσπαραγμό και την καλλιέργεια της απάτης, πατώντας πάνω στο ρωμαϊκό αξίωμα: Ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος,  το οποίο "βελτίωσε" ο προπαγανδιστής του Γ' Ράϊχ Γ. Γκαίμπελς, λέγοντας: "Πολιτική είναι η τέχνη που καθιστά δυνατά και όσα φαίνονται αδύνατα" υπερβαίνοντας και το δάσκαλό του Ν. Μακιαβέλλι που δίδασκε ότι η πολιτική και η εξουσία αποβλέπει στην ικανοποίηση του συμφέροντος του ηγεμόνος (βλ. το ομότιτλο έργο του "Ο Ηγεμών", εκδ. "Αναγνωστίδη".

Προσγειώνοντας το θέμα στα εν Ελλάδι το συνοψίζω στα εξής: Ξεκινώντας, λοιπόν, από τη δικτατορία του 1967 διαπιστώνουμε τις εξής κοινωνικές και ιστορικές αντιφάσεις:

Πολλοί παίρνουν το δρόμο της εξορίας και των φυλακών ενώ κάποιοι άλλοι συνεργάζονται με το στρατιωτικό καθεστώς και αμείβονται με υψηλές θέσεις, κάνοντας καριέρα και στα ΑΕΙ.

Οι πιο πολλοί από τους πρώτους, μετά την πτώση της, παραμένουν χωρίς κοινωνική επωνυμία, είναι άγνωστοι, ενώ αρκετοί από τους δεύτερους θα θορυβήσουν σαν άδειοι τενεκέδες και θα προσχωρήσουν στα αριστερά κόμματα για να καλύψουν τις πομπές τους. Αυτά θα τους αγκαλιάσουν στο όνομα της καταραμένης ψήφου και θα τους εδραιώσουν, ιδιαίτερα μέσα στα πανεπιστήμια.

Πολλοί επίσης, ακολουθώντας την πιο πάνω συνταγή του Μακιαβέλλι, θα ενταχθούν σ' αυτά και στο ΠΑΣΟΚ για να αποκτήσουν αριστερό προφίλ, φορώντας σκούφο … προοδευτικό (Το πολιτικό αυτό φαινόμενο ανέλυσα το 1977 στη μελέτη μου που είχε ως τίτλο "Η αλήθεια για την καταγωγή και εφαρμογή του θεσμού της αυτοδιοίκησης στην "Ελεύθερη Ελλάδα" της κατοχικής περιόδου".

Στην πορεία του χρόνου οι καιροί αλλάζουν (να μη ξεχνάμε τον Μακιαβέλλι) και ένα μέρος αυτού του κόσμου θα μετατοπιστεί ιδεολογικά και θα στεγαστεί στο ΠΑΣΟΚ.

Εκεί συμφύρονται και συρρέουν ιδεολόγοι πάσης μορφής και κοπής που έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό την κοινωνική, πολιτική και ατομική άνοδο.

Ανάλογα με τα προσόντα, τις ικανότητες ελιγμών και τις φιλοδοξίες, ένας ολόκληρος κόσμος κάνει κάθε λογής καριέρα, η οποία αρχίζει από το απλό βόλεμα των κοπριτών, περνά από τις συνδικαλιστικές συντεχνίες και τα πανεπιστήμια, τις διοικήσεις οργανισμών και τραπεζών και καταλήγει στο βουλευτιλίκι και στο υπουργιλίκι.

Μια κοινωνική και πολιτική κατάσταση η οποία διαρκεί τέσσερις δεκαετίες περίπου. Στους κόλπους αυτού του βοθροποιημένου συστήματος θα οικοδομηθούν καριέρες, τραπεζικοί λογαριασμοί και κοινωνικές επωνυμίες.

Κάποια στιγμή και για κάμποσους προσωπικούς λόγους κάποιοι βγαίνουν έξω από τους βόθρους και ως επώνυμοι και με πλούτο αλλάζουν "ιδεολογία" και προχωρούν στο επόμενο βήμα της άλλης κατάστασης που διαμορφώνουν οι καιροί. Η πλειοψηφία των σκατωμένων τους δοξάζει και τους χειροκροτεί ως νέους Μεσσίες!

Το μέγα ερώτημα!

Ποια είναι η τύχη και ποιος ο κοινωνικός και πολιτικός ρόλος όλων εκείνων που δεν διανοήθηκαν να περάσουν ούτε έξω από τους βόθρους;

Αυτοί ως στερούμενοι κοινωνικής επωνυμίας, χωρίς χρήμα και χωρίς διασυνδέσεις με τα ΜΜΕ εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν το κοινωνικό τίποτα". Αδυνατούν να επηρεάσουν και στο ελάχιστο το κοινωνικό γίγνεσθαι, αφού δεν τους ξέρει κανένας και ο λόγος τους δεν ακούγεται πουθενά.

Οι όποιες εξελίξεις θα διαμορφωθούν και θα επηρεαστούν από τους βοθροδίαιτους οι οποίοι εμφανίζονται, μιλούν, γράφουν και παριστάνουν τον κοινωνικό εισαγγελέα. 'Ετσι χτίζουν το νέο "Ηθικό" και "πολιτικό" προφίλ, οδεύοντας για την άλλη καριέρα!

Δίδαγμα ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό: "Επιτυχημένοι" και μακάριοι, δοξασμένοι και πάντα στα ανώτατα επίπεδα, είναι όσοι μπήκαν στους πολιτικούς και κοινωνικούς υπονόμους, και είναι πνιγμένοι στα σκατά.

Αυτούς θα δοξάζει πάντα η σκατωμένη πλειοψηφία των ανθρώπων – κοπριτών, όπως έγραφε και ο Πλάτων στην "Πολιτεία" του λέγοντας: "Οι περισσότεροι δεν δυσκολεύονται να μακαρίζουν και να τιμούν και κατ' ιδίαν και δημόσια τους φαύλους εκείνους που έχουν τα πλούτη και την δύναμιν, ενώ απεναντίας ελεεινολογούν και περιφρονούν τους άλλους, όταν τύχει να είναι αδύνατοι και φτωχοί, όσον και αν παραδέχονται πως είναι καλύτεροι από τους αδίκους" (Βιβλίον Β').

Ούτως εχόντων των πραγμάτων θα έλεγα καταλήγοντας: Χωθείτε όλοι μέσα στους βόθρους και πνιγείτε στα σκατά. Έτσι λειτουργούν οι κοινωνίες: Χυδαία, άδικα και χωρίς αξίες. 'Ολα είναι υποκρισία. 'Ολα ανάγονται στο ατομικό συμφέρον και η συνείδηση δεν αποτελεί παρά την έκφρασή του, όπως διαπίστωνε ο Μαρξ ήδη από το 1859 γράφοντας: "Το τι είναι οι άνθρωποι δεν καθορίζεται από τη συνείδησή τους αλλά, αντίθετα, το κοινωνικό τους είναι καθορίζει τη συνείδησή τους" (Τους τρόπους διαμόρφωσης και μεταβολής της συνείδησης βλ. στο έργο μου: "Η Κομμουνιστική Ουτοπία", εκδ. "Κάδμος", 2010, σελ. 45 επ.).

Βέβαια, υπάρχουν και οι ελάχιστοι "αφελείς", οι οποίοι αρνούνται να βοθροποιηθούν, είναι η μειοψηφία,  η οποία "αποτελεί παράγοντα κοινωνικής εξέλιξης", όπως έγραφε ο Γερμανός κοινωνικός φιλόσοφος Εφόρομ (1900-1980): Αν δεν υπήρχε η μειοψηφία η κοινωνία θα βρισκόταν στην εποχή των σπηλαίων" (βλ. το έργο του: "Η Υγιής Κοινωνία", εδκ. "Μπουκουμάνη", 1973, σελ. 419).

Η ζωή προχωρά, έλεγε ένας Γερμανός φιλόσοφος, "γιατί υπάρχουν και εκείνοι που της αντιστέκονται".

Αυτή όμως η αντίσταση έχει επώδυνες ατομικές συνέπειες που οδηγούν στα κοινωνικά και οικονομικά υπόγεια. Ζήτημα ατομικής επιλογής.