Το «φάντασμα του εθνικού χρέους»...

Της Ζεζας Ζηκου

Οπως και με το «φάντασμα του κομμουνισμού» που στοίχειωνε την Ευρώπη στο περίφημο μανιφέστο του Καρλ Μαρξ και του Φρίντριχ Ενγκελς, έτσι και σήμερα «όλες οι δυνάμεις της Γηραιάς Ευρώπης έχουν εισχωρήσει σε μια ιερή συμμαχία για να εξορκίσουν» το «φάντασμα του εθνικού χρέους». Η ελλαδική πραγματικότητα δείχνει πως δεν αξίζουν τέτοιες θυσίες. Καλό θα είναι οι πολιτικοί ηγέτες που σκοπεύουν να εξαφανίσουν το χρέος να έχουν κατά νουν κι ένα άλλο περίφημο φάντασμα: το φάντασμα της κοινωνικής επανάστασης. Η Ευρώπη έχει πλέον στοιχειωθεί από το φάντασμα του χρέους. Ολοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες τρέμουν μπροστά του. Για να ξορκίσουν τον δαίμονα, βάζουν τις οικονομίες τους στη μέγγενη. Αυτό όμως δεν βοηθάει. Οι οικονομίες εξακολουθούν να υποφέρουν και το χρέος συνεχίζει να αυξάνεται. Ο μόνος τρόπος για να περιορίσεις το χρέος σου –εκτός από τη στάση πληρωμών– είναι να επιτύχεις οικονομική ανάπτυξη. Αλλά πού να την βρεις... Ο φόβος του χρέους είναι ριζωμένος στην ανθρώπινη φύση: η εξάλειψή του, λοιπόν, είναι ένας πολιτικός στόχος που μοιάζει δίκαιος στον μέσο πολίτη. Το να χρωστάς μπορεί να σου προκαλέσει μεγάλος άγχος αν δεν είσαι βέβαιος πως, όταν έρθει η ώρα, θα είσαι σε θέση να ξεπληρώσεις όσα χρωστάς. Αυτό το άγχος μεταφέρεται εύκολα στο εθνικό χρέος – το χρέος μιας κυβέρνησης προς τους πιστωτές της. Εξίσου αβίαστο είναι και το επόμενο βήμα: για να ξεπληρώσει ή έστω να περιορίσει το εθνικό χρέος, η κυβέρνηση πρέπει να εξαφανίσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού της. Πράγματι, αν η κυβέρνηση δεν ενεργήσει άμεσα, το εθνικό χρέος θα καταστεί, σύμφωνα με την τρέχουσα οικονομική αργκό, «μη βιώσιμο». Και πάλι προκύπτει από μόνη της μια ευθεία αναλογία με τα ιδιωτικά χρέη των νοικοκυριών. «Αν πεθάνω, το χρέος μου δεν εξαλείφεται», σκέφτεται λογικά ο μέσος πολίτης. Οι πιστωτές μου θα έχουν τον πρώτο λόγο στη μοιρασιά της περιουσίας μου – όλων αυτών που ήθελα να αφήσω στα παιδιά μου. Παρομοίως, ένα χρέος που θα μείνει για χρόνια απλήρωτο από μια κυβέρνηση –όπως οι ελληνικές– είναι ένα φορτίο για τις επόμενες γενιές: μπορεί εγώ να απολαμβάνω τα οφέλη από τις κυβερνητικές σπατάλες, αλλά τα παιδιά μου θα κληθούν να πληρώσουν τον λογαριασμό. Από αυτόν τον απλό συλλογισμό πηγάζει η επιμονή στη μείωση των ελλειμμάτων, που αποτελεί το επίκεντρο της δημοσιονομικής εξυγίανσης του γερμανικού Αξονα. Μια κυβέρνηση που διαθέτει ένα «αξιόπιστο» σχέδιο έχει, υποτίθεται, λιγότερες πιθανότητες να προχωρήσει σε στάση πληρωμών ή σε αναδιάρθρωση του χρέους της για αργότερα. Αυτό θα της επιτρέψει να δανειστεί χρήματα φθηνότερα απ’ ό,τι θα δανειζόταν χωρίς το σχέδιο περικοπών, γεγονός που με τη σειρά του θα της επιτρέψει να μειώσει τα επιτόκια δανεισμού προς τους ιδιώτες δανειστές, ενισχύοντας έτσι την οικονομική δραστηριότητα. Αρα η δημοσιονομική εξυγίανση είναι η βασιλική οδός προς την οικονομική ανάκαμψη. Ωστόσο, το δόγμα αυτό βρίθει κρίσιμων λαθών. Το εθνικό χρέος δεν είναι ένα «καθαρό φορτίο» στις πλάτες των μελλοντικών γενεών. Ακόμη και αν οδηγήσει σε αυξημένες φορολογικές υποχρεώσεις στο μέλλον, όπως συνήθως συμβαίνει, αυτές και πάλι θα μεταφερθούν από τους φορολογουμένους στους κατόχους των μελλοντικών ομολόγων. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες όσον αφορά τη μελλοντική κατανομή των πόρων κάθε χώρας στον πληθυσμό της. Ομως, στην πραγματικότητα, το καθαρό φορτίο για τις μελλοντικές γενιές δημιουργείται από τις περικοπές: το μέσο εισόδημα πέφτει αμέσως, όπως και τα κέρδη των επιχειρήσεων, ενώ τα ασφαλιστικά ταμεία βλέπουν τα αποθέματά τους να συρρικνώνονται, τα επενδυτικά προγράμματα αναβάλλονται ή ακυρώνονται και δεν χτίζονται πια νοσοκομεία ή σχολεία. Αυτή η αποστέρηση πόρων και δυνατοτήτων, που σε άλλη περίπτωση θα απολάμβαναν, είναι το πραγματικό φορτίο για τις μελλοντικές γενιές. Για τον ελληνικό λαό και ειδικότερα τους ασφαλισμένους, η καθαρή ελάφρυνση από το χρέος θα φτάσει μόλις τα 45 δισ. ή αλλιώς το 13% του συνόλου του χρέους! Μάλιστα, η εφαρμογή του νέου μνημονιακού προγράμματος, που πάει πακέτο με το PSI, θα οδηγήσει σε τεράστιες απώλειες εισφορών για τα ασφαλιστικά ταμεία, λόγω μείωσης μισθών αλλά και αύξησης της ανεργίας!!! Ως γνωστόν, το μέγεθος του ελληνικού δημοσίου χρέους προσεγγίζει τα 350 δισ. περίπου, επομένως, ένα ονομαστικό «κούρεμα» της τάξης των 107 δισ. (53,5%) δεν δίνει καμία ουσιαστική απάντηση στο μείζον πρόβλημα της ουσιαστικής ελάφρυνσης για τη χώρα. Ομως, ακόμα και αυτό το μέγεθος των 107 δισ. είναι πλασματικό, καθώς θα αντισταθμιστεί σχεδόν κατά το ήμισυ από το τροϊκανό δάνειο, που θα πάει για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Πόσω μάλλον, όταν επίσημος στόχος του PSI είναι το δημόσιο χρέος να φτάσει το 120% του ΑΕΠ το 2020, όσο ήταν, δηλαδή, το 2009! Και πάλι όμως και αυτός ακόμα ο στόχος θα αποδειχθεί, στην πράξη, όνειρο θερινής νυκτός, μια και βασίζεται σε εξωπραγματικές παραδοχές, τόσο για την πορεία της μνημονιακής ύφεσης όσο και για την πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών (πρωτογενή πλεονάσματα κ.λπ.). Πηγή : www.kathimerini.gr