ΑΟΖ: η λύση του προβλήματος ή μια μεγάλη “γεωπολιτική προβοκάτσια”;

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Η ελληνική κυβέρνηση είναι κοντά στη λήψη σημαντικών αποφάσεων για το θέμα των θαλασσίων ζωνών. Διάφορα έχουν ακουστεί στη δημόσια συζήτηση και, όπως συνήθως συμβαίνει στην Ελλάδα, συχνά επικρατεί μια ορισμένη σύγχυση, όχι μόνο γύρω από τις προτεινόμενες πολιτικές, αλλά και γύρω από τα βασικά δεδομένα, τα νομικά και τα πραγματολογικά στοιχεία. Σύγχυση όμως που μπορεί να καταστεί ιδιαίτερα επικίνδυνη, στο μέτρο που αφορά κρίσιμες για την ασφάλεια και την άμυνα της χώρας στρατηγικής υφής επιλογές.

Η «Ελλάδα αύριο» προτίθεται να παρουσιάσει σε μια σειρά άρθρων τόσο τα βασικά δεδομένα του προβλήματος, όσο και τα υπέρ και κατά της υπόθεσης «ανακήρυξη ΑΟΖ» και «εκμετάλλευση υδρογονανθράκων».

Ο γράφων υπήρξε μία από τις σπάνιες φωνές στον ελληνικό τύπο, ίσως η μόνη, που ετάχθη δημοσίως, με άρθρα του, υπέρ της οριοθέτησης ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία το 2006-07, σε ανύποπτο δηλαδή χρόνο, όταν οι συντριπτικά περισσότεροι από όσους έχουν τώρα βγει «στα μπαλκόνια» ζητώντας «ΑΟΖ εδώ και τώρα», δεν γνώριζαν καν την ύπαρξη αυτής της νομικής κατηγορίας. Κανείς δημόσιος διάλογος για το θέμα δεν είχε προκληθεί στην Ελλάδα,παρά τη σχετική πρόταση της κυπριακής κυβέρνησης προς την Αθήνα.

Ηταν επίσης φανερό, μετά το1996 και ιδίως την τοποθέτηση του Γ. Παπανδρέου στο Υπουργείο Εξωτερικών, ότι η Αθήνα είχε μια έντονη «πρεμούρα» να συσφίγξει τις σχέσεις της με το Ισραήλ. Στα πλαίσια αυτά προτείναμε, και πάλι νομίζουμε ότι είμαστε οι πρώτοι, να εξετασθεί το ενδεχόμενο αγωγών αερίου Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας και Αιγύπτου-Κύπρου-Ελλάδας.

«Μονοκαλλιέργεια» στην εξωτερική πολιτική

Εννοείται ότι αυτό θα έπρεπε να γίνει με εθνικά επωφελείς όρους, με προηγούμενη στρατηγική συνεννόηση με τους Ευρωπαίους και με παράλληλη υλοποίηση των σχεδίων των στρατηγικής σημασίας «ρωσικών»αγωγών (Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και SouthStream). Είναι αδύνατο σε μια μικρή χώρα να διατηρήσει στοιχειώδη ανεξαρτησία, συνδεόμενη αποκλειστικά με έναν και μόνο παίκτη πολύ μεγάλης ισχύος. Κάτι που δυστυχώς αποδεικνύουν οι σημερινές, τραγικές περιπέτειες της Λευκωσίας, που στηρίχτηκε μονομερώς στο Ισραήλ, υποτιμώντας τις υπόλοιπες σχέσεις που έπρεπε να έχει αναπτύξει με την Ευρώπη και τη Ρωσία.

Ολόκληρη η ιστορία Ελλάδας (και Κύπρου), μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σημαδεύεται από προσπάθειες πολιτικών όλου του ιδεολογικού φάσματος, να ξεφύγουν από τον βρόγχο της μονομερούς εξάρτησης της χώρας, που απείλησε επανειλημμένα να την πνίξει και τους ίδιους μαζί. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής το προσπάθησε με τον Ντε Γκωλ και τον Ζισκάρ, αλλά και τους ανατολικούς. Στο Αρχείο του υπογραμμίζει ως κύριο κίνητρο της ένταξης στην ΕΟΚ την ανάγκη θωράκισης της Ελλάδας έναντι των τουρκικών απειλών.

Το ίδιο επεχείρησε και ο Ανδρέας Παπανδρέου, με την «πολυδιάστατη» εξωτερική του πολιτική (Μιτεράν, ανοίγματα προς ανατολικούς, ‘Αραβες, τριτοκοσμικούς) και το «δόγμα» ότι μια «μικρή χώρα πρέπει να είναι απρόβλεπτη», που διετύπωσε στην πρώτη συνέντευξη που έδωσε ως Πρωθυπουργός στο Time. Μετά το 1996 βέβαια και με ορισμένα αξιοπρόσεκτα, αλλά σύντομα και χωρίς συνέχεια διαλείμματα (Καραμανλής, Παπαδόπουλος στην Κύπρο), η Ελλάδα γύρισε στην «πεπατημένη», από «απρόβλεπτη» έγινε τελείως «προβλέψιμη» για να καταλήξει έτσι στο όνειδος των Δανειακών και των Μνημονίων.

Η προβληματική της ΑΟΖ, τα ψέμματα και οι έρευνες

Δεν υποστηρίξαμε το 2006-07την οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου για να εκμεταλλευθούμε πετρέλαια, γιατί, απλούστατα, δεν χρειάζεται καμία ΑΟΖ για να γίνει εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Αυτό είναι ένα καραμπινάτο ψέμμα που υποστηρίζεται και διαχέεται εδώ και τρία χρόνια από το «λόμπυ» της ΑΟΖ και των πετρελαίων, με αποτέλεσμα να παρασυρθούν και αρκετοί καλόπιστοι και πατριώτες άνθρωποι, που δεν διαθέτουν όμως τις εξειδικευμένες απαιτούμενες γνώσεις.

Δυστυχώς δεν είναι η πρώτη φορά που γίνονται τέτοια πράγματα στη χώρα μας. Αρκεί να θυμηθούμε το Χρηματιστήριο και το «λεφτά υπάρχουν». ‘Ότι είναι ψέμμα είναι τελείως αυταπόδεικτο, αφού, τη στιγμή που διαβάζετε αυτό το άρθρο, ένα νορβηγικό σκάφος κάνει πετρελαϊκές έρευνες κατ΄εντολήν της ελληνικής κυβέρνησης στο Λιβυκό, αφού ολοκλήρωσε την πρώτη φάση ερευνών στο Ιόνιο! Τις κάνει χωρίς καμία προγενέστερη ανακήρυξη ΑΟΖ και χωρίς να διαμαρτυρηθεί κανένας!

Αν υποστηρίξαμε την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κύπρο, το 2006-07, το πράξαμε για δύο βασικά λόγους. Πρώτον, γιατί είμαστε υπέρ κάθε μέτρου που ενοποιεί τον ελληνικό στρατηγικό χώρο. Δεύτερο, γιατί θεωρούσαμε άνευ νοήματος τη συνέχιση μιας ακραία υποχωρητικής, «κατευναστικής»πολιτικής έναντι της ‘Αγκυρας, που την εκτιμούσαμε αντιπαραγωγική και από την άποψη του γενικότερου εθνικού συμφέροντος και με το ειδικό κριτήριο της επίτευξης κατά το δυνατόν ειρηνικών και καλών σχέσεων με τη γείτονα.

Οροι επιτυχίας μιας πολιτικής

Αλίμονο όμως σε αυτόν που συγχέει πολιτική και ιδεολογία, τακτική και στρατηγική, δεν λαμβάνει υπόψιν του τα πραγματικά δεδομένα, και κινείται με την ευφυία ενός ταύρου, που βλέπει το κόκκινο πανί και ορμάει εκεί που του υποδεικνύει ο ταυρομάχος.

Καθοριστικά για την επιτυχία μιας πολιτικο-διπλωματικής ή μιας στρατιωτικής πρωτοβουλίας είναι πρώτον ο χρόνος, το timing, δεύτερον η ένταξή της σε μια γενική εθνική στρατηγική, τρίτον η καλή κατανόηση του όλου στρατηγικού πεδίου και των επιδιώξεων των υπολοίπων παικτών. Ο Λένιν, που, ανεξαρτήτως συμπάθειας ή αντιπάθειας προς τις ιδέες και τη δράση του, ήταν μια από τις μεγαλύτερες στρατηγικές ιδιοφυίες της ιστορίας, συμπύκνωσε αυτή την προβληματική σε μια φόρμουλα που έμεινε περίφημη: «συγκεκριμένη ανάλυση συγκεκριμένης κατάστασης».

Με άλλα λόγια, αυτό που μπορούσε να είναι μια σπουδαία πρωτοβουλία το 2006-07 σε α’ συνθήκες μπορεί κάλλιστα να είναι μια καταστροφική πρωτοβουλία το 2013 σε β΄ συνθήκες ή τούμπαλιν.

«Η Ελλάδα αύριο»,