Η λιβυκή στάση στο θέµα της ΑΟΖ

Βασίλης Γιαννακόπουλος, γεωστρατηγικός αναλυτής και συγγραφέας του βιβλίου «Αραβική Άνοιξη» 

Με την πρόσφατη επίσκεψη στη Λιβύη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, ∆ηµήτρη 
Αβραµόπουλου, ενηµερωθήκαµε ότι οι βλέψεις της Τρίπολης σχετικά µε την οριοθέτηση της 
Αποκλειστικής Οικονοµικής Ζώνης (ΑΟΖ) δεν ταυτίζονται µε τα ελληνικά συµφέροντα. Σε 
σχετική ερώτηση των δηµοσιογράφων, ο υπουργός ∆ιεθνούς Συνεργασίας της Λιβύης και 
αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Mohammed Abdel Aziz, απάντησε: «Μέχρι στιγµής δεν 
υπάρχει οριστική απόφαση για το θέµα της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών. Υπήρχαν 
συνεννοήσεις και συνοµιλίες και µου δόθηκε σήµερα το πρωί η ευκαιρία να συνοµιλήσω µε τον 
συνάδελφό µου για αυτό το θέµα. ∆ιότι το θέµα αυτό δεν αφορά µόνο την Ελλάδα και τη Λιβύη. 
Πρέπει να προχωρήσουµε σε ένα πλαίσιο, συµπεριλαµβανοµένων των χωρών που έχουν 
θαλάσσια σύνορα µε την Ελλάδα και τη Λιβύη. Επιδιώκουµε να υπάρξει µία γενική συµφωνία 
που να συµπεριλαµβάνει όλες τις χώρες που τους αφορά αυτό το θέµα. Γιατί εµείς θέλουµε να 
κοιτάξουµε προς το µέλλον συνολικά, όχι µεµονωµένα».
1
                                                          
1
 Υπουργείο Εξωτερικών, «Δηλώσεις ΥΠΕΞ Δ. Αβραμόπουλου με Υπουργό Διεθνούς Συνεργασίας Λιβύης Μ. 
Αμπντελαζίζ», 21 Δεκεμβρίου 2012 
http://www.mfa.gr/epikairotita/proto-thema/deloseis-upeks-abramopoulou-me-upourgo-diethnoussunergasias-libues-ampntelaziz.html 2 
Από τις δηλώσεις του Λίβυου αξιωµατούχου προκύπτει  ότι «τουλάχιστον στην παρούσα 
φάση, η Λιβύη δεν προτίθεται να συναινέσει µε την ελληνική πλευρά για την οριοθέτηση της 
ελληνικής ΑΟΖ σύµφωνα µε τη διεθνώς αποδεκτή αρχή της µέσης γραµµής και τους όρους 
της Σύµβασης του ΟΗΕ για το ∆ίκαιο της Θάλασσας». 
Επίσης, φαίνεται ότι «προηγήθηκαν διµερείς ελληνο-λιβυκές συνοµιλίες για το θέµα και 
πιθανόν το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών να γνώριζε τη θέση της Τρίπολης». Εξάλλου, θα 
πρέπει να τονισθεί ότι η νέα µεταβατική κυβέρνηση της Λιβύης, που σχηµατίσθηκε στις 31 
Οκτωβρίου του 2012 και αντιµετωπίζει ως ένα βαθµό πρόβληµα πολιτικής επιβίωσης, έχει 
αναλάβει την κατάρτιση του νέου λιβυκού Συντάγµατος. Στη συνέχεια, εφόσον εγκριθεί µε 
δηµοψήφισµα το νέο Σύνταγµα, θα προγραµµατισθεί η διεξαγωγή εκλογών µέχρι τα µέσα του 
2013, ώστε να προκύψει η πρώτη µετα-κανταφική κυβέρνηση εκλεγµένη απευθείας από το 
λιβυκό λαό.
2
 Εποµένως, η ελληνική πλευρά δεν θα µπορούσε να είναι αισιόδοξη για τη στάση 
της λιβυκής µεταβατικής κυβέρνησης και κατά πάσα πιθανότητα η επίσκεψη του Έλληνα 
υπουργού Εξωτερικών στην Τρίπολη δεν αποσκοπούσε στη σύναψη κάποιας προσυµφωνίας 
για την οριοθέτηση της ΑΟΖ. 
Αυτό που προβληµατίζει και πιθανόν προκάλεσε εντύπωση στην ελληνική αποστολή είναι η 
λιβυκή πρόταση για διευθέτηση του θέµατος σε περιφερειακό επίπεδο. Με άλλα λόγια, η 
δήλωση του Mohammed Abdel Aziz φαίνεται να προσεγγίζει και να προωθεί τις τουρκικές 
θέσεις περί οριοθέτησης της ΑΟΖ. ∆ηλαδή, δεν προτίθεται να αναγνωρίσει το δικαίωµα των 
ελληνικών νήσων να διαθέτουν τη δική τους ΑΟΖ, όπως ρητά αναφέρει η Σύµβαση για το 
∆ίκαιο της Θάλασσας (άρθρο 121, παράγραφος 2). Στο  σηµείο αυτό, θα πρέπει να 
αναφέρουµε ότι στο παρελθόν η Λιβύη αφενός είχε αµφισβητήσει την ΑΟΖ που δικαιούται η 
νήσος Γαύδος, αφετέρου είχε υποστηρίξει ότι ο κόλπος της Σύρτης έπρεπε να θεωρηθεί ως 
κλειστός. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αυξάνεται η λιβυκή ΑΟΖ εις βάρος της Ελλάδας, της Ιταλίας 
και κυρίως της Μάλτας.  
Τα ερωτήµατα λοιπόν που προκύπτουν είναι: 
Ο Abdel Aziz εννοούσε ότι θα πρέπει να υπάρξει µια πολυµερής συµφωνία µεταξύ 
των χωρών: Λιβύης, Ελλάδας, Μάλτας, Ιταλίας, Αιγύπτου και Τυνησίας, καθότι οι 
προαναφερθείσες λιβυκές αξιώσεις αφορούν όλες τις γειτονικές της χώρες; 
Οι τουρκο-λιβυκές σχέσεις έχουν αναβαθµισθεί σε τέτοιο βαθµό, που η Τρίπολη 
κινείται σύµφωνα µε τις επιδιώξεις της Άγκυρας και  προωθεί τα τουρκικά 
συµφέροντα; 
Η Λιβύη βρήκε πρόσφορο έδαφος προκειµένου να προωθήσει τα συµφέροντά της, 
ενώ συγχρόνως ικανοποιεί και τις επιδιώξεις της Τουρκίας; 
  
Προς το παρόν, τα ερωτήµατα αυτά παραµένουν αναπάντητα. Ίσως, το ελληνικό υπουργείο 
Εξωτερικών να γνωρίζει τις απαντήσεις. Αν όµως η Τρίπολη συµπορεύεται µε την Άγκυρα 
στο θέµα της οριοθέτησης της ΑΟΖ, θα πρέπει να αναλογισθούµε γιατί συµβαίνει αυτό. Πως 
κατόρθωσε η Τουρκία να καταστεί σηµαντικός αµυντικο-οικονοµικός εταίρος της σηµερινής 
Λιβύης των αντικαθεστωτικών, όταν αρχικά ο Τούρκος πρωθυπουργός αντιδρούσε δηµόσια 
µε την υιοθέτηση της απόφασης 1973 του Συµβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (επιβολή ζώνης 
απαγόρευσης πτήσεων υπεράνω της Λιβύης, 17 Μαρτίου 2011), αλλά και µε τη στρατιωτική 
επέµβαση του ΝΑΤΟ; Ως ένα βαθµό, η απάντηση βρίσκεται στην έντονη διπλωµατική 
δραστηριότητα της Άγκυρας. Συγκεκριµένα:  
Στις 3 Απριλίου 2011, η Άγκυρα έστειλε στη Misrata ένα τουρκικό πλοίο µε τη 
συνοδεία 10 αεροσκαφών F-16, προκειµένου να παραλάβουν 250 Λίβυους 
τραυµατίες.
3
Στις αρχές Ιουλίου 2011, η Τουρκία αναγνώρισε το Μεταβατικό Εθνικό Συµβούλιο των 
Λίβυων αντικαθεστωτικών ως τον εκπρόσωπο του λαού της Λιβύης.
4
                                                          
2
 Βασίλης Γιαννακόπουλος, ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, «Στη μετα-κανταφική Λιβύη», 7 Νοεμβρίου 2012 
3
 Angus MacSwan, Reuters, “Turkish ship evacuates wounded from Libya city”, April 3, 2011 
http://www.reuters.com/article/2011/04/03/us-libya-misrata-ship-idUSTRE7321VX20110403 
4
 BBC, “Libya: Turkey recognises Transitional National Council”, July 3, 2011 
http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14009206 3 
Στα τέλη Ιουλίου 2011, η Turkish Petroleum International Company (θυγατρική της 
TPAO) προµήθευσε τους Λίβυους αντικαθεστωτικούς µε δύο φορτία υγρού καυσίµου 
–ζωτικής σηµασίας για τον αγώνα τους κατά των κανταφικών δυνάµεων- αξίας 
τουλάχιστον 10 εκατ. δολαρίων.
5
Στις 16 Σεπτεµβρίου 2011 (τρεις βδοµάδες µετά την  κατάληψη της Τρίπολης από 
τους αντικαθεστωτικούς), ο Τούρκος πρωθυπουργός επισκέφθηκε τη λιβυκή 
πρωτεύουσα, προσευχήθηκε µε εκατοντάδες Λίβυους πολίτες, αρκετοί από τους 
οποίους ανέµιζαν την τουρκική σηµαία, και χαιρέτισε την επανάσταση της Λιβύης.
6
   
Στις 13 Σεπτεµβρίου 2011, η Turkish Airlines αποφάσισε να ξαναρχίσει τις πτήσεις 
της προς τη Βεγγάζη και την Τρίπολη.
7
Στις 12 και 13 Ιανουαρίου του 2012, πραγµατοποιήθηκε το τριµερές οικονοµικό 
φόρουµ (Τυνησίας, Λιβύης και Τουρκίας) στην τυνησιακή πόλη Hammamet, για τη 
σύσταση κοινοπραξιών που θα συµβάλουν στην ανάπτυξη των δύο χωρών της 
Βόρειας Αφρικής. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι στο εν  λόγω φόρουµ η Τουρκία 
συµµετείχε µε περίπου 140 επιχειρηµατίες.
8
  
Στις 24 Ιανουαρίου 2012, ο Τούρκος υπουργός Οικονοµικών, Zafer Çağlayan, 
ανακοίνωσε την απόφαση της τουρκικής τράπεζας Eximbank να διαθέσει το ποσό 
των 250 εκατ. δολαρίων για τη δανειοδότηση της Λιβύης και διαβεβαίωσε ότι θα 
υποστηρίξει τους Τούρκους επιχειρηµατίες που αναµένουν εναγωνίως να 
επενδύσουν στη Λιβύη.
9
Στις 25 Ιανουαρίου 2012, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Zafer Çağlayan, 
ανακοίνωσε τη δωρεά 30 αστυνοµικών οχηµάτων και 6.000 αστυνοµικών στολών 
προς τη λιβυκή αστυνοµία, την εκπαίδευση 1.500 Λίβυων αστυνοµικών, δικαστών, 
εισαγγελέων και άλλων δηµόσιων υπαλλήλων στην Τουρκία εντός του 2012, καθώς 
επίσης και την αναβάθµιση της τουρκο-λιβυκής συνεργασίας στους τοµείς της 
ενέργειας, των µεταφορών, της επικοινωνίας και του εµπορίου.
10
     
Στα τέλη Μαρτίου 2012, οι τουρκικές Ακαδηµίες Πολέµου και το τουρκικό think tank 
BILGESAM δηµοσίευσαν µελέτες του Dr. πλοιάρχου Cihat Yaycı αναφορικά µε την 
πρόταση οριοθέτησης της Ανατολικής Μεσογείου και το ρόλο-επιρροή της Λιβύης 
στην οριοθέτηση των θαλάσσιων τµηµάτων της εν λόγω  περιοχής. Ειδικότερα, σε 
περίπτωση οριοθέτησης της ΑΟΖ µεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, ο πλοίαρχος Cihat 
Yaycı τόνιζε ότι η Λιβύη θα αυξήσει τη θαλάσσια περιοχή της κατά 62%, κερδίζοντας 
περίπου 39.000 τετραγωνικά χλµ.
11
Στις 30 Μαρτίου 2012, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Taner 
Yildiz, δήλωσε ότι η Τουρκία αποφάσισε να αγοράσει από τη Λιβύη έως και 20.000 
βαρέλια αργού πετρελαίου την ηµέρα, προκειµένου να καλύψει την περικοπή από την 
εισαγωγή ιρανικού πετρελαίου, λόγω της εφαρµογής των κυρώσεων κατά της 
Τεχεράνης.
12
  
Στις 8 Απριλίου 2012, ο Λίβυος υπουργός Βιοµηχανίας, Mahmoud Fteisi, 
συναντήθηκε στην Τρίπολη µε τον Τούρκο πρέσβη στη Λιβύη, Ali Kamal. Οι δύο 
άνδρες συζήτησαν σχετικά µε την τουρκο-λιβυκή συνεργασία στους τοµείς της 
βιοµηχανίας, του εµπορίου, της ανταλλαγής τεχνογνωσίας, της καλύτερης 
                                                          
5
 The Jerusalem Post, “Turkey sends first fuel aid to east Libya rebel gov't”, July 25, 2011 
http://www.jpost.com/MiddleEast/Article.aspx?ID=230929&R=R1 
6
 The Jerusalem Post, “In Libya, Erdogan woos with one eye on history”, September 17, 2011 
http://www.jpost.com/MiddleEast/Article.aspx?id=238262 
7
 Turkish Airlines, “Turkish Airlines begins services to Benghazi and Tripoli in Libya”, September 16, 2011 
http://www.turkishairlines.com/en-int/corporate/press-room/press-releases/8977/turkish-airlines-beginsservices-to-benghazi-and-tripoli-in-libya.aspx 
8
 Sana Ajmi, Tunisialive, “Tunisia Hosts First Tunisian-Turkish Libyan Economic Forum”, January 3, 2012
http://www.tunisia-live.net/2012/01/03/tunisia-hosts-first-tunisian-turkish-libyan-economic-forum/ 
9
 Hurriyet, “Turkey offers Libya $250 million in loan”, January 25, 2012 
http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-offers-libya--250-million-inloan.aspx?pageID=238&nID=12229&NewsCatID=344 
10
 Libya-Business News, “Turkey donates Libya police cars, uniforms”, January 26, 2012 
http://www.libya-businessnews.com/2012/01/26/turkey-donates-libya-police-cars-uniforms/ 
11
 Χρήστος Μηνάγιας, Geostrategy, «Παρασκηνιακά παιχνίδια της Άγκυρας», 4 Απριλίου 2012 
http://www.geostrategy.gr/pdf/20120404%20Backstage%20Games%20of%20Ankara.pdf 
12
 Libya Herald, “Turkey seeks to replace Iranian with Libyan crude”, March 30, 2012 
http://www.libyaherald.com/2012/03/30/turkey-seeks-to-replace-iranian-with-libyan-crude/ 4 
αξιοποίησης των εµπορικών συµφωνιών που υπογράφονται µεταξύ των δύο χωρών, 
καθώς επίσης και µε τις εν εξελίξει προετοιµασίες για τη δεύτερη Αραβο-Τουρκική 
∆ιάσκεψη Βιοµηχανικής Συνεργασίας, η οποία είχε προγραµµατισθεί να 
πραγµατοποιηθεί στις 7 και 8 Μαΐου στη Λιβύη.
13
Στις 19 Μαΐου 2012, η λιβυκή εφηµερίδα Corina -µε  έδρα τη Βεγγάζη- ανέφερε ότι 
υπογράφηκε τουρκο-λιβυκή αµυντική συµφωνία, η οποία προβλέπει την παροχή 
τεχνικής βοήθειας προς το λιβυκό στρατό, για τη φύλαξη των συνόρων και των 
πετρελαϊκών εγκαταστάσεων στο ανατολικό τµήµα της χώρας. Η εν λόγω συµφωνία 
επιτεύχθηκε µετά από επίσκεψη τουρκικής στρατιωτικής αντιπροσωπείας στην πόλη 
Derna (ανατολική Λιβύη) και αφορούσε στην εγκατάσταση ηλεκτρονικού εξοπλισµού 
ασφάλειας, στη συντήρηση και επισκευή λιβυκών αεροδροµίων, καθώς και στην 
κατασκευή ενός νέου αεροδροµίου στο εσωτερικό της χώρας. Επίσης, στην 
κατασκευή συνοριακών παρατηρητηρίων, στην ανακαίνιση ορισµένων λιµένων, στην 
εκπαίδευση του λιβυκού στρατού και της αστυνοµίας. Μάλιστα, ο Λίβυος ∆ιευθυντής 
Σχέσεων και ∆ιεθνούς Συνεργασίας, ταξίαρχος Hamad Muftah Shelwi, δήλωσε ότι 
είχε υπογραφεί άλλη µια τουρκο-λιβυκή αµυντική συµφωνία, η οποία προέβλεπε την 
προµήθεια τουρκικών µη επανδρωµένων αεροσκαφών για τον έλεγχο των λιβυκών 
συνόρων, καθώς και την προµήθεια περιπολικών σκαφών για την αντιµετώπιση της 
παράνοµης µετανάστευσης, του λαθρεµπορίου και άλλων παράνοµων 
δραστηριοτήτων.
14
Στα µέσα Ιουλίου 2012, 817 σπουδαστές της λιβυκής  αστυνοµικής ακαδηµίας 
µετέβησαν στην Κωνσταντινούπολη, για να παρακολουθήσουν πρόγραµµα 
εκπαίδευσης διάρκειας 7,5 µηνών στο Αστυνοµικό Κέντρο Adile Sadullah Mermerci.
15
  
Στις 7 ∆εκεµβρίου 2012, ο πρόεδρος του Γενικού Εθνικού Κογκρέσου (General 
National Congress - GNC) της Λιβύης, Mohamed Yousef el-Magariaf, επισκέφθηκε 
την Τουρκία µετά από πρόσκληση του Τούρκου προέδρου, Abdullah Gül. Σε κοινή 
συνέντευξη τύπου, ο Gül τόνισε ότι η Τουρκία υποστήριξε τη λιβυκή επανάσταση, 
υπενθυµίζοντας ότι ο τουρκικός στρατός συµµετείχε στη διεθνή επιχείρηση που 
υποστήριξε τις αντικανταφικές δυνάµεις. Από την πλευρά του, ο Magariaf 
επιβεβαίωσε τις δηλώσεις του Gül και υποστήριξε ότι υπάρχουν βαθιές ιστορικές 
σχέσεις µεταξύ της Λιβύης και της Τουρκίας. Επίσης, οι δύο ηγέτες τόνισαν ότι 
προετοιµάζεται µια διµερής τουρκο-λιβυκή συµφωνία ελεύθερων συναλλαγών.
16

www.geostrategy.gr