Κυριακή 12 Ιουνίου 2011

Η Τουρκία μετά τις εκλογές

Του Σάββα Ιακωβίδη

Οι σημερινές εκλογές στην Τουρκία αποτελούν ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για τη μετάβαση της χώρας από την κοινοβουλευτική σε προεδρευόμενη, γαλλικού στιλ, δημοκρατία. Αυτό το στοίχημα διεκδικεί πρώτιστα ο Τούρκος Πρωθυπουργός, Ταγίπ Ερντογάν, που δεν αποκρύβει τη φιλοδοξία του να διεκδικήσει τις επόμενες δύο προεδρικές θητείες ώστε να συμπέσουν με τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας (1923-2023). Ήδη όλες οι δημοσκοπήσεις και οι αναλύσεις συγκλίνουν ότι το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν θα επιτύχει μιαν άνετη νίκη, που θα του επιτρέψει να μεταρρυθμίσει το Σύνταγμα του 1982, που επέβαλαν οι στρατιωτικοί μετά το πραξικόπημα του 1980. Οι σημερινές εκλογές είναι σημαντικές για τρεις λόγους:
Πρώτον, ο Ερντογάν υποσχέθηκε ότι η νέα Τουρκική Εθνοσυνέλευση θα ετοιμάσει το νέο Σύνταγμα που πρέπει να αντιμετωπίσει επειγόντως δύο κρίσιμα ζητήματα: α) τη σχέση κράτους - πολίτη, και β) το κουρδικό πρόβλημα.
Δεύτερον, οι σημερινές εκλογές σηματοδοτούν την αρχή μετάβασης από το κοινοβουλευτικό στο προεδρικό σύστημα. Ο Ερντογάν υποσχέθηκε να μην επαναδιεκδικήσει την πρωθυπουργία επειδή ο στόχος του είναι πλέον η προεδρία της δημοκρατίας, πράγμα που τον έφερε ήδη σε σύγκρουση με τον πρόεδρο Γκιουλ.
Τρίτον, οι εκλογές θα καθορίσουν αν το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, θα ανανεωθεί και θα αναδειχθεί στην κύρια αντιπολιτευτική δύναμη, ικανή να αμφισβητήσει το ΑΚΡ.
Είναι γεγονός ότι από το 2002, με την άνοδο του κόμματος Ερντογάν στην εξουσία, η Τουρκία γνώρισε μια εντυπωσιακή πρόοδο. Είναι η 17η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, είναι μέλος της ομάδας των G-20, διατηρεί το δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ μετά τις ΗΠΑ, προεδρεύει του Συμβουλίου της Ευρώπης, ήταν μη μόνιμο μέλος του ΣΑ και επιδιώκει να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η γεωγραφική θέση της μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής τής προσδίδει σημαντική γεωπολιτική αξία επειδή είναι διάδρομος ενέργειας και πετρελαιαγωγών. Τα τελευταία χρόνια, υπό την καθοδήγηση του υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, η Τουρκία προβάλλει το γνωστό δόγμα «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονές της». Με όλους; Όχι, φυσικά, αφού με την Ελλάδα διατηρεί ακόμα το casus belli, ενώ στην Κύπρο συνεχίζει την κατοχή του 37% του κυπριακού-ευρωπαϊκού εδάφους. Η Τουρκία χρησιμοποιεί τη «μαλακή δύναμή» της (soft power) για να προβάλλει την εικόνα μιας ειρηνοποιού χώρας, που ενδιαφέρεται να διαμεσολαβεί στις κρίσεις της περιοχής. Βελτίωσε τις σχέσεις της με τη Συρία, το Ιράκ και το Ιράν, ανακίνησε το Αρμενικό, προκάλεσε βαθιά κρίση με το Ισραήλ τασσόμενη υπέρ των Παλαιστινίων και τρομοκρατικών οργανώσεων. Οι αραβικές εξεγέρσεις την κατέλαβαν εξ απροόπτου αλλά κομπάζει ότι το λεγόμενο «τουρκικό μοντέλο» μπορεί να χρησιμοποιηθεί στους Άραβες. Ο Νταβούτογλου καυχιέται ότι αυτό το μοντέλο είναι «πηγή έμπνευσης» για τον αραβικό κόσμο.
Παρά τα σημαντικά βήματα προόδου, που η Τουρκία επιτέλεσε υπό τον Ερντογάν, πολλοί μετριοπαθείς Τούρκοι ανησυχούν για το πού ένα νικηφόρο ΑΚΡ ενδέχεται να οδηγήσει τη χώρα. Η ανοχή της ισλαμικής μαντίλας και η μη ανοχή του αλκοόλ, η ενίσχυση ενός ισλαμισμού «light», η μαζική ανέγερση χιλιάδων τζαμιών σε όλη τη χώρα, εμφανίζουν την εικόνα μιας Τουρκίας που προσβλέπει περισσότερο προς την Ανατολή και το Ισλάμ παρά προς τη Δύση και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Υπάρχουν και άλλοι λόγοι ανησυχίας: Ο Ερντογάν, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας υιοθέτησε έναν έντονο εθνικιστικό τόνο, συνοδευόμενο από εξάρσεις αυταρχισμού.
Αποτέλεσμα: Γύρω στους 50-60 δημοσιογράφοι συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν, κατηγορούμενοι για ανατροπή, δήθεν, του καθεστώτος ενώ 10.000 αγωγές εκκρεμούν εναντίον συγγραφέων και ραδιοτηλεοπτικών παραγωγών. Βεβαίως, πρέπει να επισημανθεί ότι ο Ερντογάν πέτυχε να επαναφέρει τους στρατιωτικούς στους στρατώνες, να μειώσει την επιρροή των Κεμαλιστών, να αποτρέψει e-πραξικοπήματα, να δώσει την εντύπωση ότι παραχωρεί κάποιες ελευθερίες στα 14 εκ. των Κούρδων και να εμπνεύσει μια ισχυρή αίσθηση αυτοπεποίθησης στους Τούρκους που, ήδη, ξεπέρασε τα όρια της αλαζονείας και της πρόκλησης.Στο εξ 156 σελίδων προεκλογικό μανιφέστο του ΑΚΡ διαζωγραφίζονται τα νεο-οθωμανικά οράματα του Ερντογάν για τα επόμενα δώδεκα χρόνια. Άλλωστε, το μανιφέστο τιτλοφορείται: «Η Τουρκία είναι έτοιμη… Στόχος 2023», όταν, δηλ., η Τουρκία θα γιορτάζει την 100ετία από της ίδρυσης της δημοκρατίας της. Έτσι, μέχρι το 2023, το ΑΚΡ σχεδιάζει να υλοποιήσει μερικά πρωτοφανή σχέδια: Να κατασκευάσει το πρώτο τουρκικό επιβατηγό αεροπλάνο, να αναπτύξει την τουρκική βιομηχανία όπλων για να κατασκευάζει εξολοκλήρου τουρκικά τυφέκια, πυροβόλα, άρματα, ελικόπτερα, πολεμικά αεροπλάνα και μη επανδρωμένα αεροπλάνα. Να κτίσει ένα τρίτο διεθνές αεροδρόμιο στην Κων/πολη, δύο νέες πόλεις στην ευρωπαϊκή και ασιατική ακτή του Βοσπόρου και να αναπτύξει διαστημικό πρόγραμμα. Όμως, το πιο φιλόδοξο πρόγραμμα του Ερντογάν αφορά στην κατασκευή ενός καναλιού, δυτικά της Κων/πολης, μήκους 50 χμ., που να ενώνει τη Μαύρη Θάλασσα με το Βόσπορο, μια ιδέα που χρονολογείται από την εποχή του σουλτάνου Αμπτουλχαμίτ Β’, από τον 18ο αιώνα. Όλα αυτά τα φιλόδοξα αποβλέπουν σε έναν στόχο: Ο Ερντογάν να είναι Πρόεδρος το 2023, αφού βεβαίως τροποποιήσει το Σύνταγμα. Αυτό προϋποθέτει ότι σήμερα το κόμμα ΑΚΡ πρέπει να επιτύχει την απόλυτη πλειοψηφία, για να μπορέσει να σχηματίσει αυτόνομη κυβέρνηση. Για να επιτύχει τις συνταγματικές τροποποιήσεις που ο Ερντογάν επιθυμεί, πρέπει να ξεπεράσει δύο εμπόδια.
Πρώτον, χρειάζεται τουλάχιστον 330 έδρες για να μπορέσει να επιφέρει τροποποιήσεις στο Σύνταγμα, οι οποίες στη συνέχεια πρέπει να επικυρωθούν διά δημοψηφίσματος.
Δεύτερον, για να προχωρήσει μονομερώς στην τροποποίηση του Συντάγματος, ο Ερντογάν χρειάζεται 367 έδρες, χωρίς να απαιτείται η προσφυγή σε δημοψήφισμα. Όμως, αυτή η πορεία δεν είναι εύκολη επειδή θα εξαρτηθεί από τον αριθμό των εδρών που θα πάρουν οι ανεξάρτητοι και πόσες θα πάρει το εθνικιστικό κόμμα του Μπαχτσελί.
Είναι αυτονόητο ότι η τροποποίηση του Συντάγματος θα επηρεάσει σε κάποιον βαθμό και την πορεία της Τουρκίας προς την Ευρώπη. Όμως αυτή παρεμποδίζεται από την Κύπρο και το άλυτο Κυπριακό και άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία), που προτείνουν ειδική σχέση αντί της πιθανής ένταξης. Στο μανιφέστο του ΑΚΡ αναπαράγονται οι γνωστές επιθέσεις εναντίον «ευρωπαϊκών χωρών», που «άδικα παρεμποδίζουν» την τουρκική ένταξη αλλά δεν γίνεται καμία αναφορά στις αλλαγές, που το ΑΚΡ οφείλει να επιφέρει για να εναρμονιστεί με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Αντίθετα, τα μανιφέστο επιτίθεται και επικρίνει την ΕΕ για αλαζονεία και ασχετοσύνη εκτός και αν αποδεχθεί την Τουρκία. Το μανιφέστο αντιμετωπίζει την «εξωτερική πολιτική και τα γεγονότα στον κόσμο από μια πολιτισμική προοπτική». Δηλαδή ξεκαθαρίζει ότι η Τουρκία και η Ευρώπη ανήκουν σε διαφορετικές «πολιτιστικές οντότητες», οι οποίες όχι μόνο είναι αντίθετες αλλά αντιτίθενται και μεταξύ τους. Όμως, το πιο ανησυχητικό δεν είναι τι περιλαμβάνει αλλά τι δεν περιλαμβάνει. Δεν υπάρχει κανένα σχέδιο για την αντιμετώπιση του Κουρδικού ενώ κατά την περιοδεία του στις ανατολικές περιοχές της χώρας, ο Ερντογάν επιτέθηκε κατά του κουρδικού κόμματος, εντείνοντας τις αμφιβολίες των Κούρδων για τις πραγματικές προθέσεις του. Έτσι ένας μεγάλος αριθμός Κούρδων στρέφονται πιο έντονα προς την αυτονομία ή πλήρη ανεξαρτησία, που αποτελεί τον εφιάλτη της Τουρκίας.
Όσον αφορά στο Κυπριακό, το μανιφέστο του ΑΚΡ σημειώνει ότι στόχος της Τουρκίας είναι «η προστασία των συμφερόντων του τ/κ λαού και η αποκατάσταση της σταθερότητας στην Αν. Μεσόγειο, με σαφή δέσμευση ότι θα συνεχιστούν οι προσπάθειες για την εμπέδωση του διεθνούς κύρους και της επιρροής της ‘’ΤΔΒΚ’’». Στις 7 Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη η τριμερής συνάντηση Μπαν Κι-μουν, Χριστόφια και Έρογλου. Δεν αναμένεται ότι η Τουρκία θα προβεί σε ενέργειες για να δοθεί νέα ώθηση στις συνομιλίες. Οποιαδήποτε κίνηση εκ μέρους της Τουρκίας προϋποθέτει αλλαγή τής μέχρι σήμερα σταθερής πολιτικής της στο Κυπριακό. Με τη δύναμη που ο Ερντογάν αναμένεται να πάρει από τις κάλπες, δεν ελπίζεται να δώσει οτιδήποτε, αντίθετα θα απαιτήσει και άλλες ελληνικές γενναιόδωρες παραχωρήσεις. Ας μη λησμονείται ότι, σε ένα χρόνο, η Τουρκία θα οδεύσει και πάλι σε εκλογές, προεδρικές αυτήν τη φορά. Ο Ερντογάν θα είναι υποψήφιος. Και, φυσικά, δεν θα ήθελε να κατηγορηθεί ότι προέβη σε «απαράδεκτες παραχωρήσεις» προς τους Έλληνες, ιδιαίτερα όταν ουδείς τον πιέζει, όλοι τον συγχαίρουν για το ρόλο της Τουρκίας και οι περισσότεροι εκθειάζουν τη σημασία της. Όμως, η Τουρκία έχει και άλλα ανοικτά μέτωπα: Είναι το Κουρδικό, οι σχέσεις με το Ισραήλ, η ένταξή της στην ΕΕ, η τροποποίηση του Συντάγματος, ο ρόλος που θέλει να παίξει περιφερειακά και διεθνώς, η καλπάζουσα ανεργία, οι κοινωνικές ανισότητες που συχνά μετεξελίσσονται σε βαρβαρότητες, οι μειονότητες, ο στρατός. Πόσο η Τουρκία θα αλλάξει και προς ποιαν κατεύθυνση θα οδεύσει, θα εξαρτηθεί από το εύρος της σημερινής νίκης του ΑΚΡ. Και τις ασυγκράτητες φιλοδοξίες του Ερντογάν.

Πηγή : http://www.sigmalive.com/

Δεν υπάρχουν σχόλια: