ΕΝΑΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΣ ΜΑΗΣ

Γράφει ο Μάνος Μεγαλοκονόμος, Πρέσβυς ε.τ.

Πριν πολλά, πάνω από είκοσι χρόνια, είχα επωφεληθεί από μια αργία κατά τη διάρκεια αποστολής στην Κένυα και είχα απολαύσει ένα ημερήσιο τουριστικό ταξίδι στη ζούγκλα της. Οι όροι εκεί, απο τότε, ήταν αντεστραμένοι σε σχέση με τους ζωολογικούς κήπους. Τα θηρία ήταν ελεύθερα να κυκλοφορούν όπου τους άρεσε, ενώ οι άνθρωποι, οι επισκέπτες, ήταν κλεισμένοι και προστατευμένοι μέσα σε φράκτες, κλούβες και ισχυρά τζίπ που υπό κανονικές συνθήκες μπορούσαν να αντέξουν ακόμη και στην πιο κακόβουλη επίθεση ελεφάντων, λεόντων και τίγρεων. Μου ήλθε η ανάμνηση καθώς παρακολουθούσα τις ανταποκρίσεις των ξένων πρακτορείων που παρουσίαζαν την Ελλάδα χώρα εξαχρειωμένη, ανάστατη, επικίνδυνη για τους ξένους και με κατοίκους εξαγριωμένους. Και συνδυάζοντας τις συγκυρίες είπα στον εαυτό μου ότι ναι, τότε δεν είχα φοβηθεί επειδή τα άγρια ζώα ένιωθαν ότι είχαν τύχει τίμιας και ευσυνείδητης αντιμετώπισης από το προσωπικό της Ζούγκλας. Αλλά, πόσο θα αισθανόμουν ασφαλής αν ήξερα ότι οι επιφορτισμένοι με την διατήρηση του τεράστιου «πάρκου» φύλακες είχαν στερήσει ξαφνικά τη μισή τροφή από τους τρόφιμους του; Και μάλιστα αν την είχαν στερήσει επειδή κάποιοι από αυτούς την είχαν κατακλέψει; Μέχρι εδώ μπορεί να φτάσει η παρομοίωση με όσα συμβαίνουν σήμερα στη χώρα μας. Μόνο μέχρι εδώ. Αλλά δίνει τροφή για σκέψεις, για δύο κυρίως λόγους.
Ο λαός μας έχει επιβιώσει τις τελευταίες τέσσαρες χιλιάδες χρόνια μέσα από άπειρες περιπέτειες. Έχει δημιουργήσει εποχές εντυπωσιακής προόδου και έχει επιζήσει από πολλές καταστροφές. Έχει κυριολεκτικά φτάσει άλλοτε στο απόγειο της δόξας και άλλοτε στο χείλος της καταστροφής. Αμέτρητα περάσματα κατακτητών σημάδεψαν τη ζωή των Ελλήνων που όμως συνέχισαν να υπάρχουν, χάρη σε μιαν ιδιότητα που ανέπτυξαν με το πέρασμα του χρόνου. Την ιδιότητα της αντοχής και της αντίστασης. Δεύτερος λόγος που έρχεται σε σύγκρουση με τον πρώτο μέχρι σημείου που μπορεί και να τον αναιρεί, είναι ότι , αυτή, η παρούσα συγκυρία, έχει ορισμένα χαρακτηριστικά ιδιαίτερης σημασίας. Αυτά συνίστανται στο ότι ποτέ δεν υιοθετήθηκαν τόσο σκληρά, από τη μια μέρα στην άλλη, κυριολεκτικά εξοντωτικά μέτρα εκπτώχευσης του λαού και ότι για πρώτη φορά οι δημόσιες εκδηλώσεις, όπως εκείνη η πολυπληθής και μεγαλειώδης της 5ης Μαιου δεν είχαν χαρακτήρα κομματικό ή παραταξιακό, αλλά γενικότερο απαξιωτικό για όλο τον πολιτικό κόσμο και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Το τραγικό γεγονός της θρασύδειλης δολοφονίας των εργαζομένων της Τράπεζας στην Σταδίου φυσικά δεν βοήθησε στο να κατευνάσει τον θυμό του κόσμου ούτε και πέτυχε αυτό που επιθυμούσαν οι δολοφόνοι, να αμαυρώσουν δηλαδή την εκδήλωση.
Στον θυμό που προκάλεσε η γνώση ότι πολλοί είναι οι πολιτικοί που είτε από ανικανότητα, είτε από αδιαφορία είτε από αδηφαγία έγιναν αιτία του καταντήματος αυτού της χώρας προστίθεται ήδη και ένας άλλος. Και ο πρόσθετος αυτός θυμός, που δεν έχει ακόμη συνειδητοποιηθεί από τους πολλούς, είναι η επερχόμενη λαίλαπα στα εθνικά θέματα ως συνέπεια των χειρισμών των υπευθύνων ταγών της πολιτείας. Είναι αδύνατον να χαρακτηρίσει κανείς ορισμένες κινήσεις γιατί είναι τόσο απίθανα ζημιογόνες που θα μπορούσαν να αιτιολογηθούν είτε ως αφελείς είτε ως ενσυνείδητη υπονόμευση.
Βρισκόμαστε σε μια συγκυρία: όπου επαπειλείται η νομιμοποίηση της κατάστασης κατοχής και διαίρεσης στην Κύπρο με αποτέλεσμα ποτέ πια το νησί να μην είναι ανεξάρτητο αλλά να βρίσκεται πάντα με εχθρική δύναμη κατοχής έτοιμη να το καταλάβει ολόκληρο. Σε μια συγκυρία όπου η αμφισβήτηση των ορίων της εθνικής μας κυριαρχίας έχει κορυφωθεί με δηλώσεις και με πράξεις. Σε μια περίοδο όπου επιχειρείται ανοικτά πλέον και χωρίς προσχήματα η κυπροποίηση της Δυτικής Θράκης. Και ταυτόχρονα με όλα αυτά, να έχουμε την μοναδική στην ιστορία μας συγκυρία όπου η Ελλάδα βρίσκεται στην πιο αδύνατη θέση από πλευράς οικονομικής, πολιτικής και χωρίς πραγματικούς συμμάχους. Και την ώρα αυτή να επιχειρείται μια μείζων διαπραγματευτική κίνηση με τον απειλούντα σε όλους τους τομείς γείτονα. Δεν πρόκειται για απλή συζήτηση θεμάτων αλλά για σύγκληση μικτού «Υπουργικού Συμβουλίου». Χωρίς να ζητά η να περιμένει κάποιο όφελος η Ελλάδα – τα περί ελπιζομένων τουρκικών επενδύσεων μόνο αφελείς μπορούν να πιστεύουν ότι δεν θα εξαγορασθούν ακριβά στον τομέα της πολιτικής - και στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα, είναι βέβαιο ότι το αποτέλεσμα της συνάντησης αυτής - που πραγματοποιείται όσο γράφονται αυτές οι αράδες - μόνο ζημιογόνο θα είναι για τον τόπο μας και μάλιστα σε μεγάλο βάθος χρόνου. Η συνάντηση αυτή θα χρειασθεί στο μέλλον να διδάσκεται στις σχολές επιμόρφωσης διαπραγματευτών ως παγκόσμιο ρεκόρ προσχεδιασμένης αποτυχίας αν μη και αυτοκαταστροφής.
Επιπρόσθετο βαρίδι στις παραπάνω αδυναμίες με τις οποίες προσέρχεται σε τόσο σοβαρή διαπραγμάτευση η χώρα μας είναι και η χρόνια σύνδεση συνενοχής των πολιτικών εξουσιών με επιχειρηματικά και κομματικά συμφέροντα, καθώς και με άλλες ομάδες συμφερόντων, που εξασφαλίζει μέχρι σήμερα την ατιμωρησία.
Το παραπάνω εκρηκτικό κράμα συγκυριών, ιδιοτήτων, συμπεριφορών και πιθανών κοινωνικών αναταραχών φαίνεται σαν να προετοιμάζει δυστυχώς ακραίες καταστάσεις. Αυτό το προαναφερθέν πνεύμα της αντίστασης ενδέχεται να βρει λογικά ή παράλογα, αδιάφορο, διεξόδους που δεν θα είναι καθόλου ευχάριστες. Εκτός αν οι ταγοί μας καταλάβουν εγκαίρως τι εγκυμονείται. Αν καταλάβουν ότι ταχύτατα πρέπει να αποκαλυφθούν μερικοί από τους είτε εκλεγμένους είτε διορισμένους δημόσιους λειτουργούς που έκλεψαν. Αν καταλάβουν ότι καμιά πρόκληση δεν μπορεί πλέον να γίνει ανεκτή, όπως οι 15ος και 16ος μισθός των υπαλλήλων της Βουλής και κάθε λογής υπερβολικές επιδοτήσεις. λ.χ. Αν γίνει γενικά και με διαφάνεια άμεση περιστολή των δημόσιων δαπανών. Αν φανεί καθαρά ότι όλοι οι ταγοί αρχίζουν να σέβονται το χρήμα του δημοσίου που τόσο σπάνιο έχει γίνει για τους χαμηλόμισθους και τους συνταξιούχους. Κάπως παρήγορο είναι ότι η χώρα βρίσκεται πια σε τόσο χαμηλό σημείο, ώστε λίγες αποτελεσματικές κινήσεις, ένα στοιχειώδες συμμάζεμα της κατάστασης, λίγη κοινή λογική και ειλικρίνεια αν επικρατούσαν θα έκαναν μεγάλη διαφορά και θα μπορούσαν ίσως να οδηγήσουν τη χώρα σε κάποια ηρεμία. Γιατί το πρόβλημα της οικονομίας είναι βασικά πολιτικό. Αυτά συνεπώς θα βοηθούσαν τη χώρα να περάσει όσο γίνεται πιο ανώδυνα τη σημερινή κρίση, βραχυπρόσθεσμα φυσικά. Γιατί, μακροπρόθεσμα, χρειάζονται πολύ περισσότερα. Χρειάζονται παντού όπου υστερούμε, εναλλακτικές προτάσεις καινοτόμες πολιτικές, απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων του τόπου και διαμόρφωση των προϋποθέσεων για την εφαρμογή ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου. Χρειάζεται παραπέρα αναζήτηση νέων εξωτερικών συμμαχιών στον οικονομικό και επιχειρησιακό τομέα. Οι ευκαιρίες δεν λείπουν αν αποφασίσει κάποιος ηγέτης να ελευθερωθεί από τα δεσμά του ατλαντισμού. Χρειάζεται παράλληλα, διαπαιδαγώγηση στις αξίες που έχουμε εγκαταλείψει και ίσως αυτό είναι το σοβαρότερο στοιχείο που μπορεί μακροχρόνια να οδηγήσει τη χώρα σε ανάκαμψη. Και, αντίστροφα η αδράνεια στον τομέα αυτό μπορεί να οδηγήσει στον αφανισμό της. Εδώ τίθεται πράγματι το θέμα της αξιοκρατίας ως προϋπόθεσης εθνικής επιβίωσης.
. Η υψηλή παραβατικότητα που εκδηλώνεται λίγο πολύ σε όλο το φάσμα της κοινωνίας - από την οδική συμπεριφορά μέχρι τη φοροδιαφυγή- δεν είναι, νομίζουμε, αποτέλεσμα έμφυτης παραβατικής τάσης, αλλά αναπόδραστη συνέπεια της ολοφάνερης ανικανότητας του κράτους να εφαρμόσει τους νόμους και τους κανόνες για όλους, χωρίς εξαιρέσεις.. Ας χρησιμοποιήσουμε εδώ το ισχυρό επιχείρημα του καθηγητή Β. Ράπανου. Επικαλείται, πολύ σωστά, ο καθηγητής το παράδειγμα του μετρό της Αθήνας. Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2000 και, σήμερα 11 χρόνια μετά, το μεγάλο αυτό έργο μοιάζει σαν να παραδόθηκε χθες, προσφέροντας υψηλού επιπέδου υπηρεσίες στους πολίτες. Ο κόσμος ακολουθεί υποδειγματικά τους κανόνες και το γεγονός ότι οι σταθμοί και τα τρένα εποπτεύονται αποτελεσματικά έχει εμποδίσει τις όποιες παραβατικές διαθέσεις.
Βασική προϋπόθεση λοιπόν θεωρείται η αλλαγή νοοτροπίας της κοινωνίας συνολικά. Συχνά λέγεται ότι με την επικρατούσα νοοτροπία του Έλληνα δεν μπορούν να αλλάξουν πολλά. Ωστόσο, ο παραπάνω αφορισμός μάλλον βολεύει την ηγεσία ώστε να μεταθέτει μέρος των ευθυνών στους πολλούς και να δικαιολογεί την δική της αδράνεια αν όχι και σκοπιμότητα. «Όλοι φταίμε» απαντάει ο διεφθαρμένος ηγέτης. Έλα όμως που το πρόβλημα του ήθους είναι θέμα μίμησης. Και για την μίμηση χρειάζεται κάποιο ή κάποια πρότυπα. Αυτά έχουν λείψει τα τελευταία χρόνια από την ελληνική κοινωνία και πρέπει ξανά να αναπτυχθούν. Και για να μη χαρακτηριστώ ότι εκφράζω αοριστίες και θεωρίες θα ήθελα να μνημονεύσω εδώ μια συγκεκριμένη ορολογία της έννοιας του ήθους που μου έστειλε τελευταία φίλος με γνώση και πάθος για το θέμα: « Τό ἦθος ἑνός ἀνθρώπου», λέει, «ἐκφράζεται καί ἐπομένως προσδιορίζεται μέ : τήν πιστότητα του (συνέπεια σέ συμφωνίες) , τήν εἰλικρίνεια στούς λόγους (φιλαλήθεια) καί στίς σχέσεις του , τήν νομιμότητα στίς συναλλαγές του , τήν ἀξιοπιστία του (σέ αὐτά ποῦ λέει καί κάνει ,) , τήν ἀγγόγιστα ἀνάληψη τῶν ὑποχρεώσεών του, τήν εὐγνωμοσύνη ποῦ μπορεί νά ἐκδηλώσει(ὅταν εὐεργετηθεί) , τήν πληρότητα (ἀκρίβεια) ποῦ ἐπιδεικνύει στήν ἐργασία ἤ λειτούρ- γημα ποῦ ἐξασκεί , τήν συγνώμη , τήν φροντίδα καί τήν ἀγάπη ποῦ μπορεί νά ἐπιδείξει σέ δύσκολες στιγμές πρός ἄλλον , ὁμοίως τήν ταπεινότητα του, τήν δυνατότητα/ἰκανότητα νά μοιραστεί τά δικά του ἀγαθά μέ ἄλλους ποῦ τά ἔχουν ἀνάγκη , κ.λ.π, ἐπίσης μέ τήν ἱκανότητα του γιά ἐφαρμογή τῆς ἀρχής τῆς ἀμοιβαιότητας . Αυτός είναι ο κατάλογος των χαρακτηριστικών που θα έπρεπε να έχει (και δεν έχει) η συμπεριφορά μας τα τελευταία χρόνια. Αυτός είναι και ο κατάλογος των ελλείψεων που δευτερογενώς, με ευθύνη των ταγών μας, μας οδήγησαν στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα η πατρίδα μας.
Η συνειδητοποίηση της αγωνίας που περνάει η χώρα είναι σχεδόν γενικευμένη σήμερα. Κοινές λοιπόν μπορούν να γίνουν και οι προσπάθειες και οι λύσεις που όλοι μαζί θα μπορέσουμε να επινοήσουμε. Και πρέπει να δρομολογηθούν επειγόντως οι παραπάνω και άλλες πολλές λύσεις Γιατί αν οι σκεπτόμενοι έλληνες πάψουν να ελπίζουν σε κάποια ευνοϊκή εξέλιξη των οικονομικών, πολιτικών, δημογραφικών, εκπαιδευτικών και άλλων σημαντικών παραγόντων της ζωής μας, υπάρχει και ένας δευτερογενής κίνδυνος: Να εγκαταλείψουν όλοι κάθε ελπίδα εξυγίανσης του συστήματος. Κάθε ελπίδα ανάκαμψης. Να θεωρήσουν κάθε προσπάθεια μάταιη. Και τότε θα μείνει στην ιστορία και αυτός, ο τρέχων Μάης, όχι πια σαν αρχή της Άνοιξης αλλά σαν προοίμιο εξαφάνισης μας. Όπως η 29 του άλλου, του παλιού Μάη.