Φιάσκο, η «μηδενική» πολιτική της Τουρκίας

Του Σάββα Ιακωβίδη

Η νέα έξαρση βίας και φονικών επιθέσεων εκ μέρους των Κούρδων ανταρτών στα βουνά της Ανατολίας και στην Κωνσταντινούπολη, καθώς και η προειδοποίησή τους ότι θα μεταφέρουν τον ένοπλο αγώνα μέσα στις τουρκικές πόλεις, προκαλεί πολιτικό σύγκρυο στην τουρκική κυβέρνηση. Τίθεται ευθέως ένα γενικότερο ερώτημα: Ποια είναι τα απτά αποτελέσματα της πολιτικής Νταβούτογλου περί μηδενικών προβλημάτων; Παρά τις μεγάλες προσδοκίες και τη φανφαρόνικη επιχείρηση δημιουργίας εντυπώσεων στο διεθνές πεδίο, περί του ρόλου της τουρκικής διπλωματίας, φαίνεται ότι το κλίμα αναστρέφεται. Ξένα σοβαρά Μέσα, ακαδημαϊκοί και αναλυτές διερωτώνται πού το πάει η Τουρκία και τι, τελικά, επιδιώκει. Πολλοί εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες συνεργούν στη δημιουργία μιας άλλης εικόνας των τουρκικών στοχεύσεων, διαφορετικών από εκείνες που με προσφυγή στις θεωρίες περί διεθνών σχέσεων, ο Αχμέτ Νταβούτογλου επιχειρεί να υποβάλει. Η υπόθεση του στολίσκου προς τη Γάζα και η πρωτοφανής πολιτική και προπαγανδιστική εκμετάλλευσή της από την Τουρκία, εμβάθυνε ακόμα περισσότερο το ρήγμα στις σχέσεις της με το Ισραήλ. Επέσυρε την μήνιν των όπου γης Εβραίων και ιδίως του εβραϊκού λόμπι στις ΗΠΑ, που αποφάσισε διακοπή κάθε συνεργασίας και βοήθειας προς την Τουρκία.
Τι απεκόμισε η Τουρκία από τη νέα σύγκρουση με το Ισραήλ; Απλώς τα χειροκροτήματα μερικών Αράβων και επιφανειακά των Παλαιστινίων. Όπως ο Παλαιστίνιος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Al-Azhar της Γάζας, Mkhaimar Abusada, σημειώνει σε ανάλυσή του σε λιβανέζικη εφημερίδα, οι Παλαιστίνιοι παρασύρονται από όσους υποστηρίζουν την υπόθεσή τους. Παλαιότερα ενθουσιάστηκαν από την υποστήριξη του Νάσερ, αργότερα από εκείνην του Σάνταμ Χουσεΐν και σήμερα από τον Ερντογάν. Ο Παλαιστίνιος καθηγητής διαπιστώνει ωμά ότι ο Τούρκος Πρωθυπουργός εκμεταλλεύεται, όπως και πολλοί άλλοι προηγουμένως, την παλαιστινιακή υπόθεση και ερωτά: Η Τουρκία θα διακόψει τις σχέσεις της με το Ισραήλ; Και αν το κάνει, θα είναι για χάρη των Παλαιστινίων και του Ισλάμ; Όχι, βέβαια! Η Τουρκία δεν θα κάνει τίποτε από τα πιο πάνω. Απλώς προβάλλει στις αραβικές και μουσουλμανικές μάζες την απατηλή εικόνα μιας Τουρκίας που, δήθεν, αγωνίζεται για τα δίκαια των Παλαιστινίων και του Ισλάμ. «Οι Παλαιστίνιοι», λέγει ο καθηγητής, «πρέπει να ξέρουν ότι κανείς δεν θα τους βοηθήσει αν δεν βοηθήσουν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Το κλειδί είναι να αναδιοργανώσουν το σπίτι τους και να υιοθετήσουν ένα εθνικό πολιτικό πρόγραμμα, που θα επισύρει διεθνείς πιέσεις στο Ισραήλ».
Οι φονικές και αιματηρές συγκρούσεις Κούρδων ανταρτών με τον τουρκικό στρατό στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας, η έκρηξη βόμβας στην Κων/πολη και η απειλή τους ότι θα μεταφέρουν τον πόλεμο στις τουρκικές πόλεις ανησύχησε την τουρκική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Η πολιτική Ερντογάν-Νταβούτογλου για πολιτικές λύσεις στο Κουρδικό δεν απέδωσε τα προσδοκώμενα. Είναι πολύ χαρακτηριστικές οι φωτογραφίες, που ο ελεγχόμενος τουρκικός Τύπος δημοσίευσε από την επίσκεψη Ερντογάν-Μπασμπούγ, στη Βαν, στην περιοχή όπου έγινε η αιματηρή κουρδική επίθεση.
Ο Πρωθυπουργός και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου καθήμενοι και καλυμμένοι πίσω από σάκκους άμμου, με έκδηλη ανησυχία στα πρόσωπά τους, άκουγαν τις εξηγήσεις για την επίθεση. Ήταν η αποτύπωση μιας ηγεσίας ανασφαλούς μέσα στη χώρα.Λίγο αργότερα, ο Ερντογάν, σε μια έξαρση πολιτικής ρητορικής, προφανώς για να κατασιγάσει τις αντιδράσεις στο εσωτερικό, δήλωσε, απευθυνόμενος προς τους Κούρδους αντάρτες: «Δηλώνω εδώ πολύ καθαρά: Δεν θα νικήσουν. Δεν θα κερδίσουν τίποτε. Θα διαλυθούν στο δικό τους σκοτάδι. Θα πνιγούν στο δικό τους αίμα». Από το 1984, που άρχισε ο ένοπλος αγώνας των Κούρδων για την απόκτηση εθνικής ανεξαρτησίας και κράτους, ο μέγας και ατέλειωτος εφιάλτης της Τουρκίας είναι ο μόνιμα επικρεμάμενος κίνδυνος κατάρρευσης και διάλυσης της κρατικής της συνοχής. Η απαγόρευση του Κουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος προκάλεσε τις επικρίσεις του προέδρου του Ιρακινού Κουρδιστάν, Μασούντ Μπαρζανί και της ΕΕ. Οι νέες επιθέσεις του τουρκικού στρατού στο Βόρειο Ιράκ, όπου δρουν Κούρδοι αντάρτες, περιπλέκει τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Βαγδάτη. Εξάλλου, η περσινή συμφωνία με την Αρμενία έχει ουσιαστικά αχρηστευθεί, ενώ δυσαρεστήθηκε το Αζερμπαϊτζάν, εξαιτίας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Στην Κύπρο, παρά τις προπαγανδιστικές πομφόλυγες της Τουρκίας, περί της δήθεν επιθυμίας της για λύση μέχρι το τέλος του χρόνου, η επιβολή του κατοχικού Τ/κ ηγέτη, Έρογλου, διαψεύδει τις τουρκικές προθέσεις. Οι συνομιλίες καρκινοβατούν και δεν διαφαίνεται διέξοδος. Η χειρότερη εξέλιξη για την τουρκική εξωτερική πολιτική είναι η εξαγγελία της Βραζιλίας ότι αποσύρει τον διαμεσολαβητικό ρόλο της όσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Να επισημανθεί ότι, με πρωτοβουλία του Ερντογάν, η Τουρκία και η Βραζιλία πρόσφατα ανέλαβαν πρωτοβουλία να μεσολαβήσουν και να πείσουν το Ιράν όσον αφορά τον εμπλουτισμό ουρανίου. Αυτή η ενέργεια προκάλεσε την έντονη δυσφορία και δυσαρέσκεια των ΗΠΑ και της ΕΕ.
Ο γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος, Σαμί Κοχέν, σε ανάλυσή του στη «Μιλιέτ», επισημαίνει ότι η αποτυχία της τουρκικής πρωτοβουλίας οφείλεται στο ότι ο Ερντογάν δεν εξασφάλισε εκ των προτέρων τη συναίνεση των ΗΠΑ ενώ η αρνητική ψήφος της Τουρκίας, στο Συμβ. Ασφαλείας, εναντίον τιμωρητικών μέτρων κατά του Ιράν, εξόργισε περισσότερο την Ουάσινγκτον. «Τελικά», γράφει ο Κοχέν, «η συμφωνία της Τεχεράνης, η οποία χαρακτηρίστηκε ως μια μεγάλη επιτυχία, έμεινε στη μέση του δρόμου. Επιπλέον άνοιξε και η ψαλίδα στις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ. Αυτό μας θυμίζει μιαν άλλη πρωτοβουλία, η οποία αν και άρχισε καλά», σημειώνει ο Κοχέν, «εντούτοις δεν είχε αίσιο τέλος. Δηλ. το αρμενικό άνοιγμα».
Η Τουρκία δίνει ευκρινώς την εντύπωση στους Ευρωπαίους και στους Αμερικανούς ότι, πρώτον, επιδιώκει να ασκήσει ανεξάρτητη, αυτόνομη πολιτική, από αυτήν που υφίστατο τόσες δεκαετίες ως μέρος του δυτικού συνασπισμού, ως ανάχωμα στην ΕΣΣΔ και ως μέλος του ΝΑΤΟ. Δεύτερον, επιδιώκει να αναδείξει το τουρκικό μοντέλο «Ισλάμ λάιτ» ως το ιδανικό έναντι του ουαχαμπισμού της ελεγχόμενης από τις ΗΠΑ, Σαουδικής Αραβίας ή του σουνιτισμού του Ιράν. Τρίτον, η Τουρκία επιδιώκει να αναδειχθεί ως η δύναμη έκφρασης και στήριξης των Αράβων και των μουσουλμάνων έναντι θεοκρατικών, τυραννικών ή δικτατορικών καθεστώτων, που ενδιαφέρονται μόνο για την πολιτική επιβίωσή τους. Όμως, οι τουρκικές προθέσεις και μεθοδεύσεις δεν συναντούν παντού την ίδια αποδοχή. Το Ιράν μπορεί να αξιοποιεί τη βοήθεια της Τουρκίας αλλ’ ο Αχμαντινεζάντ έχει τη δική του ατζέντα κυριαρχίας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, αντιπαρατασσόμενος προς τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Η Αίγυπτος δεν καλοβλέπει τα τουρκικά ανοίγματα, επειδή αυτά ενθαρρύνουν τις δραστηριότητες των Αδελφών Μουσουλμάνων, που αποτελούν πηγή αποσταθεροποίησης ενός ανίκανου και διεφθαρμένου καθεστώτος. Ο εναγκαλισμός με τη Συρία, που ΗΠΑ και ΕΕ θεωρούν ως τροφοδότη και αιμοδότη της τρομοκρατίας, αναρριπίζει ανησυχίες και φόβους στις δυτικές καγκελαρίες. Ο διαμεσολαβητικός ρόλος, που η Τουρκία επιδίωξε να έχει μεταξύ Ισραήλ-Συρίας για το Μεσανατολικό, αποτελεί παρελθόν. Ακόμα και η Αλβανία δεν βλέπει με καλό μάτι τον ηγεμονικό ρόλο της Άγκυρας στα Βαλκάνια.
Η απροκάλυπτη υποστήριξη της Τουρκίας στη Χαμάς και στον αιμοσταγή πρόεδρο του Σουδάν, και τα συνεχή ανοίγματα προς τον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο, οδηγούν πολλούς σχολιαστές και αναλυτές να εκτιμήσουν ότι η Τουρκία προβαίνει σε μια εντυπωσιακή στρατηγική αναπροσαρμογή της πολιτικής της. Δηλ. σταδιακά απομακρύνεται από μια Ευρώπη, που δεν τη θέλει, και προσανατολίζεται προς μια Ανατολή, προς την οποία επιδιώκει να προβάλει μια τουρκικής κοπής νεο-ισλαμική ατζέντα, που δεν είναι σίγουρο ότι θα τύχει αποδοχής από έναν αραβικό, μουσουλμανικό κόσμο, που βρίσκεται σε αναζήτηση ταυτότητας, προοπτικής και θέσης στο διεθνές σύστημα.
Τα αποτελέσματα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, όπως ασκείται στα διάφορα μέτωπα, από τα Βαλκάνια μέχρι τον Καύκασο και τη Μέση Ανατολή είναι μηδαμινά μέχρι αρνητικά. Το δόγμα Νταβούτογλου, έκφανση νεο-οθωμανικών οραματισμών για αναβίωση και ανασύσταση μιας νέας τουρκικής αυτοκρατορίας, στα θεμέλια της Οθωμανικής, φαίνεται να μην αποδίδει τα αναμενόμενα. Πολλοί δρώντες στο διεθνές σκηνικό και ιδιαίτερα οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν με έκδηλη καχυποψία την εκτύλιξη της τουρκικής πολιτικής, που αποβλέπει σε μια τουρκική ηγεμονία στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η μόνη πτυχή, που εμφανίζει επιτυχίες, είναι οι εμπορικές συναλλαγές της Τουρκίας, που σημειώνουν εντυπωσιακή άνοδο, ιδιαίτερα με τη Ρωσία, το Ιράν, το Ιράκ, ακόμα και με το Ισραήλ.

Πηγή : http://www.sigmalive.com/