γεωστρατηγικός αναλυτής και συγγραφέας του βιβλίου «Αραβική Άνοιξη»
Έχουν περάσει περίπου 22 μήνες από την έναρξη της Αραβικής Άνοιξης (Δεκέμβριος 2010 – Οκτώβριος 2012) και η κατάσταση στον αραβικό κόσμο κάθε άλλο παρά ενθαρρυντική θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι εξεγέρσεις των Αράβων πολιτών, οι ανατροπές των καθεστώτων και οι δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις θα διαρκέσουν αρκετά χρόνια. Ίσως και δεκαετίες. Θα είναι μια διαρκής πορεία των Αράβων προς τη δημοκρατία; Πιθανόν το τελικό αποτέλεσμα να είναι θετικό. Ωστόσο, μέχρι τότε, η Αραβική Άνοιξη θα προκαλεί μια σειρά κυρίως αρνητικών συνεπειών, όπως «η παρατεταμένη συγκρουσιακή κατάσταση», με αποτέλεσμα να σημειώνονται σημαντικές ανθρώπινες απώλειες.
Κατάσταση Ασφάλειας στη Βόρεια Αφρική
Μαρόκο: Κυρίως η παρουσία της AQIM (Al-Qaeda in the Islamic Maghreb) και ο κίνδυνος για τη διεξαγωγή τρομοκρατικών ενεργειών κατά κυβερνητικών και στόχων δυτικών συμφερόντων συνιστούν τις μείζονες απειλές στο μαροκινό βασίλειο. Το έλλειμμα της δημοκρατίας, η ανεργία και η διαφθορά οδηγούν στην αύξηση της εγκληματικότητας, στη δημιουργία ρευμάτων λαθρομεταναστών προς τη γηραιά ήπειρο και αυξάνουν τη λαϊκή αντίδραση, δημιουργώντας προϋποθέσεις για μαζικότερη στρατολόγηση νέων Μαροκινών στις ριζοσπαστικές μουσουλμανικές ομάδες.
Αλγερία: Το έλλειμμα δημοκρατίας, η χαμηλή ποιότητα της καθημερινότητας των Αλγερινών πολιτών λόγω της υψηλής ανεργίας και η απειλή της AQIM θεωρούνται ως οι κυριότερες εν δυνάμει απειλές για την επιβίωση του καθεστώτος. Ο ευρωπαϊκός νότος ανησυχεί ιδιαίτερα για τις μελλοντικές εξελίξεις στη χώρα. Δεδομένου ότι ο Bouteflika πρόκειται να εγκαταλείψει τον προεδρικό θώκο το 2014 και σε συνδυασμό με την έλλειψη διαδόχου, αλλά και την υφιστάμενη εμφανή απογοήτευση των Αλγερινών πολιτών, στην τριετία 2012-2014 αναμένονται σημαντικές γεωπολιτικές εξελίξεις.
Τυνησία: Σημειώνονται αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και απεργίες κυρίως στις βιομηχανικές περιοχές και στις νοτιοδυτικές περιοχές των ορυχείων. Η αύξηση της δραστηριότητας των σαλαφιστών και η διάχυτη αντιδυτική συμπεριφορά αυξάνουν τον κίνδυνο διεξαγωγής τρομοκρατικών ενεργειών.
Λιβύη: Επικρατεί έντονη συγκρουσιακή κατάσταση και σοβαρό έλλειμμα εσωτερικής ασφάλειας. Συχνές αντιδυτικές και αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, συγκρούσεις μεταξύ ένοπλων ομάδων, τρομοκρατικές ενέργειες και παρουσία της AQIM κυρίως στις νότιες περιοχές.
Αίγυπτος: Κυρίως στην πρωτεύουσα πραγματοποιούνται διαδηλώσεις αντιδυτικού και αντικυβερνητικού χαρακτήρα, καθώς και συγκρούσεις μεταξύ μουσουλμάνων και κοπτών χριστιανών. Στις βόρειες και κεντρικές περιοχές του Σινά καταγράφεται έντονη τρομοκρατική και εγκληματική δραστηριότητα.
Η χερσόνησος του Σινά εμφανίζει σημαντικό έλλειμμα ασφάλειας, καθώς έχει μετατραπεί σε μια άναρχη και επικίνδυνη περιοχή, όπου έχουν συγκεντρωθεί μέλη της Al-Qaeda που συνεργάζονται με τις τοπικές φυλές των Βεδουίνων. Στην εν λόγω περιοχή πραγματοποιείται λαθρεμπόριο ναρκωτικών, όπλων, ανθρώπων και ανθρώπινων οργάνων Αφρικανών μεταναστών.[1] Το πρόσφατο μήνυμα [2] του ηγέτη της Al Qaeda, Ayman al-Zawahiri, δημιουργεί προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή τρομοκρατικών ενεργειών κατά κυβερνητικών στόχων, αλλά και στόχων δυτικών και ισραηλινών συμφερόντων.
Κατάσταση Ασφάλειας στη Μέση Ανατολή
Συρία: Διεξάγεται ένας παρατεταμένος εμφύλιος εθνο-θρησκευτικού χαρακτήρα. Οι αντικαθεστωτικοί σουννίτες με την υποστήριξη κυρίως της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ, των ΗΠΑ και της ΕΕ επιδιώκουν την πτώση του αλαουιτικού καθεστώτος, το οποίο με τη σειρά του υποστηρίζεται από την Τεχεράνη, τη Hezbollah, τη Ρωσία και την Κίνα. Ταυτόχρονα, οι Σύριοι Κούρδοι επιδιώκουν να ιδρύσουν μια αυτόνομη κουρδική κρατική οντότητα κατά μήκος της συρο-τουρκικής μεθορίου. Η παρουσία ακραίων ισλαμιστών μαχητών δημιουργεί ανησυχία στη Δύση για την τύχη των Σύριων χριστιανών, αλλά και για την κατάσταση στη χώρα στη μετά-Assad εποχή. Το συριακό βαλλιστικό και χημικό οπλοστάσιο συνιστά εν δυνάμει μείζονα απειλή κατά του συριακού πληθυσμού και των γειτονικών χωρών, παρότι η πιθανότητα χρησιμοποίησής του είναι χαμηλή. Τα μαζικά προσφυγικά ρεύματα, που ξεπέρασαν τις 300.000, προβληματίζουν ιδιαίτερα τις γειτονικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Κύπρου και της Ελλάδας. Η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως «μη αναστρέψιμη» και ως εκ τούτου δεν είναι δυνατή η εθνική συμφιλίωση, αλλά ούτε και η εφαρμογή συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός. Εκτιμάται ότι το έλλειμμα εσωτερικής ασφάλειας θα είναι μακροχρόνιο, ενώ ταυτόχρονα θα επιδεινώνεται η ανθρωπιστική κρίση και η περιφερειακή κατάσταση ασφάλειας.
Λίβανος: Σημειώνεται επέκταση της θρησκευτικής βίας από τη Συρία και αναμένεται αύξηση του ελλείμματος εσωτερικής ασφάλειας, το οποίο μπορεί να οδηγήσει αφενός σε ένα νέο εμφύλιο, αφετέρου σε νέα σύγκρουση μεταξύ της στρατιωτικής πτέρυγας της Hezbollah και των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων.
Ισραήλ και Παλαιστινιακά Εδάφη: Συχνά διεξάγονται τρομοκρατικές ενέργειες στο ισραηλινό έδαφος, από ένοπλες παλαιστινιακές οργανώσεις και από τρομοκρατικά στοιχεία του βορείου Σινά. Επιπρόσθετα, πραγματοποιούνται εκτοξεύσεις αυτοσχέδιων ρουκετών από τη Λωρίδα της Γάζας προς το Ισραήλ και αεροπορικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της ΠΑ του Ισραήλ κατά της Hamas.
Ιορδανία: Παρατηρείται αύξηση της δραστηριότητας των σαλαφιστών και αυξημένη πιθανότητα τρομοκρατικής ενέργειας κατά κυβερνητικών και δυτικών στόχων. Υφίσταται έλλειμμα εσωτερικής ασφάλειας κυρίως στη συρο-ιορδανική μεθόριο και στην περιοχή της Aqaba (νότια Ιορδανία).
Σαουδική Αραβία: Διαδηλώσεις σιιτών και συγκρούσεις με τις δυνάμεις ασφάλειας στην περιοχή Qatif (ανατολική Σαουδική Αραβία). Αυξημένη πιθανότητα τρομοκρατικής ενέργειας κατά κυβερνητικών και δυτικών στόχων, ειδικά στην περιοχή του Riyadh και της Jeddah.
Υεμένη: Διεξάγεται ένας εθνο-θρησκευτικός εμφύλιος με τη συμμετοχή τεσσάρων αντίπαλων πλευρών: την κυβέρνηση του Mansur Hadi που αντικατέστησε το Saleh, τους σιίτες Houthi της βορειοδυτικής Υεμένης, τους αυτονομιστές του Νότου και την AQAP (Al Qaeda in the Arabian Peninsula). Ταυτόχρονα, οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις διεξάγουν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά τρομοκρατικών στοιχείων με μη επανδρωμένα μαχητικά αεροσκάφη (UCAVs). Το έλλειμμα της εσωτερικής ασφάλειας παραμένει σημαντική πρόκληση τόσο για την ίδια την Υεμένη όσο και για την υπόλοιπη αραβική χερσόνησο. Αν μάλιστα συνυπολογισθεί η στρατηγική θέση της χώρας, τότε γίνεται αντιληπτή η ευρωπαϊκή όσο και η διεθνής ανησυχία για την ασφαλή μεταφορά των υδρογονανθράκων από τον Περσικό Κόλπο προς τη γηραιά ήπειρο (περίπου το 80% των αναγκών της Ευρώπης σε πετρέλαιο), αλλά και για την ασφάλεια της ναυτιλίας γενικότερα. Βραχυ-μεσοπρόθεσμα, η de facto διχοτόμηση ή και η τριχοτόμηση της χώρας συνιστά ένα πιθανό σενάριο.
Μπαχρέιν: Πραγματοποιούνται συχνές και ενίοτε αιματηρές διαδηλώσεις των σιιτών, που συνιστούν περίπου το 70% του μουσουλμανικού πληθυσμού, κατά της σουννιτικής κυβέρνησης. Είναι πιθανή η διεξαγωγή τρομοκρατικών ενεργειών κατά δυτικών και κυβερνητικών στόχων. Η κατάσταση στο Μπαχρέιν δημιουργεί έντονες ανησυχίες στο Riyadh, καθότι είναι πιθανόν να προκληθούν αλυσιδωτές εξεγέρσεις και στις σαουδαραβικές σιιτικές κοινότητες, οι οποίες μάλιστα κατοικούν στις πετρελαιοπαραγωγές περιοχές της χώρας.
Κουβέιτ – Κατάρ - Αραβικά Εμιράτα – Ομάν: Πέρα από κάποιες εντάσεις που παρατηρούνται μετά την προσευχή της Παρασκευής, δεν υφίσταται αξιόλογο έλλειμμα εσωτερικής ασφάλειας. Παρόλα αυτά, είναι πιθανή η διεξαγωγή τρομοκρατικής ενέργειας από την AQAP.
Ιράκ: Η εθνο-θρησκευτική βία συνεχίζεται και μετά την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων. Ιδιαίτερο έλλειμμα ασφάλειας υφίσταται στις περιοχές όπου συμβιώνουν σουννίτες και σιίτες, καθώς και στην τουρκο-ιρακινή μεθόριο, όπου η ΠΑ της Τουρκίας διεξάγει συχνές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά των ανταρτών του PKK. Βραχυ-μεσοπρόθεσμα, λόγω των τεράστιων αποθεμάτων υδρογονανθράκων στην περιοχή του Κιρκούκ, σε συνδυασμό με την παρεμβατικότητα εξωτερικών δρώντων αλλά και τις συνεχιζόμενες τριβές μεταξύ σουννιτών, σιιτών και Κούρδων, αναμένεται αύξηση της εθνο-θρησκευτικής βίας.
«Η κατάσταση ασφάλειας στον αραβικό κόσμο» παρουσιάσθηκε τη Δευτέρα 29 Οκτωβρίου από το Βασίλη Γιαννακόπουλο στην ημερίδα που πραγματοποίησε η ΜΚΟ Ιωάννης Καποδίστριας στα Γραφεία Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Αμαλίας 8, με θέμα: "Επιπτώσεις και Αποτελέσματα της Αραβικής Άνοιξης".
[1] Βασίλης Γιαννακόπουλος, «Αραβική Άνοιξη», Αθήνα 2012, σ. 336
[2] ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, «Κάλεσμα αλ Ζαουάχρι για ολοκλήρωση της επανάστασης στην Αίγυπτο», 27 Οκτωβρίου 2012
http://www.naftemporiki.gr/news/cstory.asp?id=2247989
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου