Του Seth Cropsey
Η στρατηγική και η ενεργειακά πλούσια περιοχή που αρχίζει στην ανατολική Μεσόγειο και εκτείνεται 600 μίλια ανατολικά στην Κεντρική Ασία διασχίζει τρεις ηπείρους, από τη Λιβύη στο Αζερμπαϊτζάν. Η περιοχή υφίσταται αλλαγές τόσο μεγάλες, όσο αυτές που περιέγραψε ο Ντίκενς ανάμεσα στο Λονδίνο και το Παρίσι της επανάστασης. Τεράστια ενεργειακά κοιτάσματα έχουν ανακαλυφθεί ταυτόχρονα με τις πολιτικές αναταραχές που αναστατώνουν την περιοχή. Σε αυτό το καζάνι, οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις και ευκαιρίες, γράφει ο Seth Cropsey, καθηγητής στο Hudson Institute και πρώην υφυπουργός Άμυνας, κατά τις κυβερνήσεις Ρόναλντ Ρίγκαν και Τζορτζ Μπους.
Η πολιτική και οι συμμαχίες στην ανατολική Μεσόγειο αλλάζουν και το πλαίσιο της ασφάλειας της περιοχής διασπάται. Η περιοχή χωρίζεται πλέον, τόσο στο εσωτερικό του μουσουλμανικού κόσμου όσο και μεταξύ αυτού και των μη μουσουλμανικών κρατών. Μια νέα τάξη πραγμάτων αναδύεται ως αποτέλεσμα τριών σημαντικών γεγονότων: της επαναχάραξης του χάρτη υδρογονανθράκων της περιοχής, με την ανακάλυψη σημαντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες Κύπρου και Ισραήλ, της υιοθέτησης από την Τουρκία μιας εχθρικής νεο-οθωμανικής ιδεολογίας που την καθοδηγεί στον 21ο αιώνα και της «Αραβικής Άνοιξης». Στο μεσαίο σημείο αυτής της πολιτικής αλλαγής , η Ελλάδα και η Κύπρος -σε συντονισμό με το Ισραήλ – παρέμειναν τα κύρια κράτη της περιοχής που είναι φιλικά προς τη Δύση. Όταν η αστάθεια και ο φόβος αυξάνονται, η προβλεψιμότητα επιβραβεύεται ιδιαίτερα.
Οι ρόλοι της Ελλάδα και της Κύπρου στο πολιτικό πλαίσιο και στην ασφάλεια της Δύσης προσφέρουν στους Αμερικανούς πολιτικούς ένα τόξο σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και φέρνουν την ΕΕ μέσα σε 45 λεπτά από τα σύνορα του Ισραήλ.Η χρήση των λιμανιών, οι ναυτικές εγκαταστάσεις, καθώς και οι στρατηγικές αεροπορικές βάσεις που η Κύπρος και η Ελλάδα παρέχουν από καιρό στις Ηνωμένες Πολιτείες επιτρέπουν στον Έκτο Στόλο των ΗΠΑ – εάν οι ΗΠΑ αποφασίσουν να επιστρέψουν αυτήν την πάλαι ποτέ ισχυρή ναυτική δύναμη έστω και σε ένα κλάσμα της προηγούμενης δύναμής του – τη διαφύλαξη των θαλάσσιων γραμμών επικοινωνίας της περιοχής. Η αυξανόμενη αστάθεια της περιοχής έχει αυξήσει και τους στρατηγικούς ρόλους της Ελλάδας και της Κύπρου και προσφέρει ένα κίνητρο για τους Αμερικανούς πολιτικούς, να προωθήσουν μια νέα τάξη πραγμάτων που καθιερώνει στενότερες σχέσεις με τις δύο χώρες και ενισχύει την περιφερειακή θέση τους.
Ωστόσο, η ανατολική Μεσόγειος είναι μάρτυρας νέων πολιτικών, στρατιωτικών και ενεργειακών κέντρων βαρύτητας, ενώ η κυβέρνηση των ΗΠΑ θέλει έναν «άξονα» στην Ασία.
Ενώ η Κίνα και η Ινδία θα απαιτούν την προσοχή των ΗΠΑ τουλάχιστον για το υπόλοιπο αυτού του αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να εγκαταλείψουν την επιρροή τους στην ανατολική Μεσόγειο χωρίς να διακινδυνεύσουν τη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ και την ίδια τη Συμμαχία εάν το Ιράν γίνει πυρηνική δύναμη (αφήνοντας το Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του) και χωρίς να φαίνονται περαιτέρω σα μια μεγάλη δύναμη σε στρατηγική υποχώρηση.
Τα συμφέροντα των ΗΠΑ και η συμμετοχή τους στη Μεσόγειο χρονολογούνται από την εποχή του Τζέφερσον. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επεδίωκαν μια σταθερή περιοχή, δεδομένου ότι το Ναυτικό των ΗΠΑ μαχόταν τους πειρατές της Βαρβαρίας στις αρχές του 19ου αιώνα για να τους κρατήσει από την επίθεση στα αμερικανικά εμπορικά συμφέροντα, από τους λιμένες τους στη Βόρεια Αφρική. Η άνοδος του ριζοσπαστικού Ισλάμ ως η πιο δυναμική πολιτική δύναμη της περιοχής και οι μεγαλύτερες διασυνδέσεις των ριζοσπαστών με την «Αραβική Άνοιξη», είναι μια μεγάλη απειλή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ – όπως το πρόσφατο κλείσιμο 19 πρεσβειών των ΗΠΑ από τη Βόρεια Αφρική, ως τη Μέση Ανατολή και τον μακρινό νότο όπως η Μαδαγασκάρη. Οι Ισλαμιστές και τα αυταρχικά καθεστώτα έχουν προκύψει μετά την κατάρρευση του παλαιού καθεστώτος της περιοχής. Η περιφερειακή μετατόπιση προς τον αυταρχικό ισλαμισμό είναι μια υπενθύμιση της προειδοποίησης του καθηγητή του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ Σάμιουελ Χάντινγκτον σχετικά με την σύγκρουση των πολιτισμών και αναφέρεται σε έναν αγώνα τόσο μακρόχρονο και επικίνδυνο, όσο αυτόν που κατέλαβε την προσοχή της Ευρώπης σε όλη τη μακραίωνη βασιλεία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Ο διάδοχος των Οθωμανών, η σύγχρονη Τουρκία, έχει εγκαταλείψει το κεμαλικό εγχείρημα και διέπεται από ένα όλο και πιο καταπιεστικό, εχθρικό και ισλαμικό καθεστώς. Η οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας έχει ενθαρρύνει τον πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντογάν να πελεκίσει την ιδεολογία του, παραμερίζοντας το δυτικό μέλλον και τον κοσμικό χαρακτήρα της σύγχρονης Τουρκίας που διαδέχθηκε την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας . Στη θέση της, ο Ερντογάν έχει επαναπροσανατολίσει την Τουρκία προς την Ανατολή, με έμφαση στην σουνιτική μουσουλμανική αλληλεγγύη και στην εχθρότητα έναντι των μη μουσουλμάνων συμμάχων των ΗΠΑ στην περιοχή. Η πολιτική του Ερντογάν φαίνεται να αποκαθιστά την ηγεμονία που πέτυχαν οι Οθωμανοί προκάτοχοί του. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα αυτής της πολιτικής, όπως η πρόσφατη παρέμβαση του τουρκικού ναυτικού στις προσπάθειες του Ισραήλ και της Κύπρου να εδραιώσουν τις προσπάθειες για την εξαγωγή υδρογονανθράκων από τον βυθό εντός των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών τους. Ή η υπόσχεση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου τον Μάρτιο, να «δέσει και πάλι το Σεράγεβο στη Δαμασκό, τη Βεγγάζη στο… Μπατούμι» (στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας στη Γεωργία) και η παρατήρηση του λονδρέζικου Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, ότι «τον Μάρτιο του 2012 η τουρκική κυβέρνηση εισήγαγε ένα πενταετές στρατηγικό σχέδιο για να κάνει την εξοπλιστική βιομηχανία της χώρας μία από τις δέκα μεγαλύτερες στον κόσμο μέχρι το 2016».
Ο συνδυασμός ισλαμιστικής διακυβέρνησης, μιας νεο-οθωμανικής ιδεολογίας και της απόπειρας της Τουρκίας να επιστρέψει ως ηγεμόνας της περιοχής, αντιτίθεται στο στόχο των ΗΠΑ για μια δημοκρατική και ειρηνική περιοχή. Απειλεί τους συμμάχους της Αμερικής – Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ και το νέο μέλος της ΕΕ, τη Βουλγαρία, η οποία κατήγγειλε τον έλεγχο της Τουρκίας τόσο στην παροχή όσο και στις τιμές του φυσικού αερίου που διέρχεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η τρέχουσα πολιτική της Τουρκίας έρχεται σε αντίθεση με τον παραδοσιακό στόχο της στρατηγικής των ΗΠΑ που προσπαθεί να αποτρέψει την ηγεμονία στην ενδοχώρα της Ευρασίας. Η Αμερική πολέμησε σε δύο παγκόσμιους πολέμους και σε έναν ψυχρό πόλεμο για να αποτρέψει την άνοδο μιας ηγεμονίας στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Επειδή οι ΗΠΑ διατηρούν το ενδιαφέρον τους για μια ισορροπία δυνάμεων στην ήπειρο, η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν γίνει πολύ πιο σημαντικές για την αμερικανική εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας. Και τα δύο κράτη έχουν ένα ισχυρό ενδιαφέρον για την περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια, όπως και το Ισραήλ, του οποίου το ναυτικό, τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, ζήτησε αύξηση του προϋπολογισμού κατά 760 δις δολάρια για την προάσπιση των νεοανακαλυφθέντων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στα χωρικά ύδατα του Ισραήλ. Οι ναυτικές ικανότητες του Ισραήλ συμπληρώνουν τις ανώτερες εναέριες δυνάμεις του. Μαζί , επιδρούν σε περιφερειακό επίπεδο.
Η αυξημένη ισραηλινή ναυτική δύναμη καταδεικνύει τη σοβαρότητα σχετικά με τη λήψη ενός μεγαλύτερου ρόλου στην ετήσια τριμερή ναυτική άσκηση «Noble Dina», στην οποία συμμετέχουν ΗΠΑ, Ισραήλ και οι ελληνικές δυνάμεις από το 2011. Η άσκηση έχει σχεδιαστεί για να προβάρει την υπεράσπιση των υπεράκτιων εξέδρων γεώτρησης, να προωθήσει το επίπεδο του επιχειρησιακού συντονισμού μεταξύ των τριών πολεμικών ναυτικών και να βελτιώσει την ικανότητα των συμμετεχόντων στην αποτροπή περιφερειακών συγκρούσεων. Η ηγεσία των ΗΠΑ είναι θετική για αυτή την άσκηση –η πολιτική των ΗΠΑ έχει αρχίσει να αναγνωρίζει την αυξανόμενη σημασία της Ανατολικής Μεσογείου. Επιπλέον, υπό την ηγεσία του σημερινού καθεστώτος της Κύπρου, οι σχέσεις ΗΠΑ – Κύπρου είναι πιο στενές από ποτέ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστήριξαν το δικαίωμα της Κύπρου να διερευνήσει και να αξιοποιήσει τους πόρους ενέργειας στην δική της αποκλειστική οικονομική ζώνη και η Κύπρος επιδιώκει να ενταχθεί στο πρόγραμμα του ΝΑΤΟ Σύμπραξη για την Ειρήνη.
Η επιθυμία της Κυπριακής Κυβέρνησης να ενταχθεί στη Σύμπραξη για Ειρήνη του ΝΑΤΟ και να ξεκινήσει τη διαδικασία για να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, θα πρέπει να επικροτηθεί. Η προώθηση της ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ θα ενισχύσει την ασφάλεια της συμμαχίας. Η ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ θα επεκτείνει τα σύνορα της συμμαχίας στην ανατολική Μεσόγειο, θα μειώσει τη ρωσική επιρροή στον αμυντικό τομέα της Κύπρου και θα μειώσει την πιθανότητα να κερδίσει η Ρωσία μια στρατηγική θέση στην περιοχή. Η ανατροπή της απαρχαιωμένης απαγόρευσης των ΗΠΑ σχετικά με την εξαγωγή όπλων προς την Κύπρο θα ενθαρρύνει τις στρατιωτικές σχέσεις ΗΠΑ – Κύπρου και αυτό με τη σειρά του θα μειώσει την εξάρτηση της Κύπρου από τη Ρωσία, ως θεματοφύλακάς της έναντι τέτοιων απειλών, που μπορεί να προέρχονται από την Τουρκία. Η Άγκυρα είναι πράγματι πιθανό να αντιταχθεί στην ένταξη της Κύπρου στην Σύμπραξη για την Ειρήνη, όπως έχει αντιταχθεί συχνά στην ένταξη της Λευκωσίας σε άλλους διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΟΣΑ και η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας.
Ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Σύμπραξης για την Ειρήνη, η Κύπρος θα ανθίσει και είναι πιθανό να γίνει ένα κομβικό σημείο για τη σταθερότητα στην ασφαλή Ανατολική Μεσόγειο που επιδιώκει η αμερικανική πολιτική. Η αύξηση της κυπριακής ασφάλειας θα βοηθήσει επίσης στη διασφάλιση των μαζικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, στην οποία αμερικανικές εταιρείες έχουν άμεση συμμετοχή. Οι πρόσφατες ασκήσεις των ελληνικών και ισραηλινών αεροπορικών δυνάμεων εντός της κυπριακής αποκλειστικής οικονομικής ζώνης και η χρήση τους για τη στρατηγική αεροπορική βάση στην Πάφο δείχνουν πώς οι τρεις θα μπορούσαν να συντονίσουν την εξασφάλιση των πόρων στο μέλλον.
Η ΕΕ εξαρτάται σήμερα από τρεις μεγάλους ενεργειακούς διαδρόμους για να καλύψει τις συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις της για φυσικό αέριο. Το 2012, η Νορβηγία, η Ρωσία και η Βόρεια Αφρική παρείχαν τα δύο τρίτα της κατανάλωσης φυσικού αερίου της ΕΕ. Ο κίνδυνος που σχετίζεται με τις πολλές ομάδες τζιχαντιστών που προσπαθούν για επιρροή στην κατάσταση χομπσιανού πολέμου που άφησαν οι καθαιρεμένοι ηγέτες στη Βόρεια Αφρική, δημιουργεί ένα όλο και πιο αβέβαιο μέλλον για την ασφάλεια των πρόσφατα ανακαλυφθέντων ενεργειακών πόρων, καθώς και εκείνων που θα μπορούσαν να βρεθούν στο μέλλον. Τα τελευταία τρία χρόνια έχουμε δει δεκάδες επιθέσεις σε εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου από τζιχαντιστές στην Αλγερία, τη Λιβύη και την Αίγυπτο. Αυτά έχουν διαταράξει τον εφοδιασμό της ΕΕ και του Ισραήλ .
Το 2011, η αμερικανική Noble Energy ανακάλυψε επτά τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (TCF) φυσικού αερίου στο Μπλοκ 12 της Κύπρου. Εκατόν εβδομήντα μίλια ανατολικά της Κύπρου, το Ισραήλ έχει βρει μια ακόμα μεγαλύτερη πηγή: 31 TCF φυσικού αερίου. Η Κύπρος πιστεύει ότι κατέχει μέχρι και 60 (ΤCF) φυσικού αερίου σε 12 τμήματα, τα οποία , αν αποδειχθεί, θα καταστήσουν το νησί τη δεύτερη μεγαλύτερη πηγή ενέργειας της ΕΕ μετά τη Νορβηγία. Η Κύπρος έχει υπογράψει πρόσφατα ένα μνημόνιο κατανόησης με την Noble Energy για να ξεκινήσει η κατασκευή του υγροποιημένου φυσικού αερίου στη νότια ακτή της, στο Βασιλικό. Τα πρωτοφανή κοινά σχέδια ανάπτυξης μεταξύ του Ισραήλ και της Κύπρου, να αναπτύξουν τους πόρους τους και να τους ενοποιήσουν, θα μετατρέψει τα δύο κράτη σε μεγάλους περιφερειακούς εξαγωγείς ενέργειας, ενώ θα βελτιώσει τις ήδη ισχυρές σχέσεις τους.
Ο πρέσβης του Ισραήλ στην Αθήνα , Άριε Μέκελ, υπογράμμισε την περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία: «Έχουμε πει στην ελληνική κυβέρνηση στο υψηλότερο επίπεδο ότι θα είμαστε ευτυχείς να κάνουμε την Ελλάδα ένα κομβικό σημείο για το φυσικό αέριο που θα διοχετεύεται στην Ευρώπη. Μπορεί να φτάνει εδώ μέσω αγωγών ή υγροποίησης και να έρχεται με βυτιοφόρα. Θέλουμε επίσης η Κύπρος να συμμετέχει σε αυτό, επειδή επίσης βρήκε φυσικό αέριο και πιστεύουμε ότι αυτές οι τρεις χώρες, το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος, αν εργαστούμε από κοινού και χρησιμοποιήσουμε τη δύναμή μας όπως και στον τομέα του φυσικού αερίου, θα μπορούσαμε να γίνουμε από κοινού μια περιφερειακή δύναμη που θα είναι σε θέση να σταθεί απέναντι σε άλλες περιφερειακές δυνάμεις». Η θέση της Ελλάδας στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και ως μέλος της ΕΕ την καθιστά την κύρια χώρα διέλευσης τόσο για το ισραηλινό όσο και για το κυπριακό φυσικό αέριο, όταν θα έρχεται σε απευθείας σύνδεση στο τέλος της δεκαετίας. Οι επιλογές εξαγωγής περιλαμβάνουν έναν προτεινόμενο αγωγό «Ανατολής-Μεσογείου», σταθμούς επανα- αεριοποίησης σε ένα νησί κοντά στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας και, στο μέλλον, σταθμούς επανα- αεριοποίησης στο βόρειο λιμάνι της Καβάλας για την προμήθεια στη δυτική Ευρώπη και τα Βαλκάνια.
Οι πρόσφατες τουρκικές ναυτικές επιδρομές μέσα και γύρω από την αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κύπρου, οι απειλές για χρήση στρατιωτικής βίας για την αποτροπή περαιτέρω γεωτρήσεων και οι 40.000 στρατιώτες που κατέχουν το βόρειο τμήμα του νησιού, αποτελούν άμεση απειλή για αυτές τις επιχειρήσεις και τα συμφέροντα των ΗΠΑ . Ο ορισμός «κόκκινων γραμμών» στην Τουρκία που θα επιβληθεί με την μεγαλύτερη παρουσία αμερικανικών ναυτικών δυνάμεων στην περιοχή, θα εξασφαλίσει σταθερό εμπόριο και πιο αποτελεσματική διπλωματία σε κάθε κράτος που θα παρεμβαίνει στην ανάπτυξη κοινών σχεδίων Κύπρου και Ισραήλ για τους υδρογονάνθρακες. Η ενίσχυση της παρουσίας των ΗΠΑ στη Σούδα της Κρήτης, καθώς και πρόσθετες κοινές στρατιωτικές ναυτικές και αεροπορικές ασκήσεις των ελληνικών και ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων, θα μπορούσαν να συμβάλουν σημαντικά στην απρόσκοπτη εξαγωγή μεγάλων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην περιοχή, καθώς και τη γενική ασφάλεια.
Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς είχε πει κάποτε: «Η δυσκολία δεν έγκειται τόσο πολύ στην ανάπτυξη νέων ιδεών αλλά στον να ξεφύγουμε από τις παλιές». Οι ΗΠΑ θα είναι δύσκολο να επηρεάσουν τα γεγονότα στο μέλλον της περιοχής αν συνεχίσουν να θεωρούν την Άγκυρα ως τον σύμμαχο που σίγουρα ήταν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Το 1910, ο Γουίνστον Τσόρτσιλ δήλωσε ότι το αναπόφευκτο του πολέμου μεταξύ της Βρετανίας και της Γερμανίας ήταν «μια ανοησία». Τον Ιούλιο του 1911, η γερμανική κανονιοφόρος Panther ελλιμενίστηκε στο μαροκινό λιμάνι του Αγκαντίρ και άλλαξε τη άποψή του για τη Γερμανία. Η κρίση στο Αγκαντίρ διέγραψε όλες τις αμφιβολίες του Τσόρτσιλ σχετικά με το αν η Γερμανία ήταν μια απειλή. Οι ναυτικές επιδρομές της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο και οι υπερπτήσεις στον ελληνικό εναέριο χώρο στο Αιγαίο και νότια μέχρι τη Ρόδο θα πρέπει επίσης να θεωρηθούν ως προειδοποιητικά σήματα. Αν η ιστορία είναι ένας οδηγός, η έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών σχετικά με την μεγάλη επέκταση της βιομηχανίας εξοπλισμών της Τουρκίας που αναφέρθηκε παραπάνω, δεν είναι λιγότερο ανησυχητική.
Οι ΗΠΑ θα προωθήσουν το επιβεβλημένο ενδιαφέρον τους για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ενεργειακής ανεξαρτησίας, τη σταθερότητα της Μέσης Ανατολής και το μέλλον του ΝΑΤΟ ως μια αποτελεσματική συμμαχία, επανεξετάζοντας την παλιά ιδέα τους για την Τουρκία και ενισχύοντας τις συμμαχίες της με την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ. Η εναλλακτική λύση – η παθητικότητα του «να οδηγείς από πίσω»- δεν προσφέρει τίποτα εκτός από αδυναμία και πρόσθετα στοιχεία ότι σιγά-σιγά αποσυρόμαστε από τον κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου