Πολιτικο-θρησκευτικά διαιρεμένος ο αιγυπτιακός λαός
Δύο χρόνια μετά την απομάκρυνση του Mubarak από την εξουσία, η Αίγυπτος συνεχίζει να αναζητά το δρόμο προς την ομαλότητα και την ευημερία. Στα τέλη του2011, η Κάτω Βουλή εξέλεξε μια εκατονταμελή Συνταγματική Συνέλευση, η οποία επιφορτίσθηκε την κατάρτιση του νέου αιγυπτιακού Συντάγματος. Η εν λόγω συνέλευση απαρτίζονταν από κοσμικούς και ισλαμιστές, με τους ισλαμιστές να υπερέχουν αριθμητικά. Για το λόγο αυτό, οι περισσότεροι επικριτές του νέου Συντάγματος προέρχονται από τις τάξεις των φιλελεύθερων, των κοσμικών και των χριστιανών. Σύμφωνα με τις καταγγελίες τους, το νέο Σύνταγμα δεν προστατεύει επαρκώς τις προσωπικές ελευθερίες και τα δικαιώματα των μειονοτήτων, καθιστά παντοδύναμη την εκτελεστική εξουσία και διατηρεί πολλά από τα επί εποχής Mubarak προνόμια των στρατιωτικών. Το νέο Σύνταγμα κατοχυρώνει μεταξύ άλλων την αυτονομία και το απόρρητο του οικονομικού προϋπολογισμού των στρατιωτικών, την επιλογή της ηγεσίας των ενόπλων δυνάμεων, παρέχει επιπρόσθετες εξουσίες εν καιρώ πολέμου, καθώς και επίσημο ρόλο στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής και της εθνικής στρατηγικής για την ασφάλεια της χώρας. Επιπρόσθετα, δίνει το δικαίωμα στους στρατιωτικούς να δικάζουν πολίτες υπό ορισμένες συνθήκες στα στρατοδικεία, παρά τις έντονες αντιδράσεις εγχώριων και διεθνών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Καταγγελίες υπάρχουν και από την πλευρά των ισλαμιστών και σαλαφιστών, καθώς αρκετοί από αυτούς υποστηρίζουν ότι «δεν προστατεύεται η ισλαμική ταυτότητα της Αιγύπτου». Σύμφωνα με το άρθρο 2 του νέου Συντάγματος, «Το Ισλάμ είναι η θρησκεία του κράτους και η αραβική η επίσημη γλώσσα του. Οι αρχές της ισλαμικής σαρία είναι η κύρια πηγή της νομοθεσίας». Οι σαλαφιστές ζήτησαν την αντικατάσταση της λέξης «αρχές» με τη λέξη «νόμοι». Ωστόσο, το αίτημά τους απορρίφθηκε.
Mohammed Morsi
Στις 22 Νοεμβρίου του 2012, ο Αιγύπτιος πρόεδρος Mohammed Morsi εξέδωσε ένα αμφιλεγόμενο διάταγμα, το οποίο προέβλεπε ότι «οι αποφάσεις του είναι απρόσβλητες από τον έλεγχο της δικαστικής εξουσίας, μέχρι την έγκριση του νέου Συντάγματος». Το γεγονός αυτό, που χαρακτηρίσθηκε από τους δικαστικούς ως «αρπαγή της εξουσίας», δίχασε την αιγυπτιακή πολιτεία και αποτέλεσε την έναρξη ενός νέου γύρου βίαιων ταραχών. Θα πρέπει να τονισθεί ότι ο Αιγύπτιος πρόεδρος προχώρησε στην έκδοση του εν λόγω διατάγματος εκμεταλλευόμενος τη χρονική στιγμή των θετικών σχολίων προς το πρόσωπό του από τη διεθνή κοινότητα, για την εμπλοκή του αφενός στην κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας, αφετέρου της έγκρισης ενός δανείου 4,8 δισ. δολαρίων από το ΔΝΤ προς την Αίγυπτο.
Από την επόμενη κιόλας ημέρα, πραγματοποιήθηκαν μαζικές διαδηλώσεις, συγκρούσεις μεταξύ υποστηρικτών και αντιπάλων του Morsi, απεργίες δικαστών και πυρπολήσεις γραφείων της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Στις 15 Δεκεμβρίου διεξήχθη δημοψήφισμα για την υιοθέτηση του νέου Συντάγματος, το οποίο εγκρίθηκε επίσημα δέκα ημέρες αργότερα. Όλα αυτά τα γεγονότα είχαν ως αποτέλεσμα δεκάδες Αιγύπτιοι να χάσουν τη ζωή τους και η κατάσταση στη γειτονική Αίγυπτο να τεθεί εκτός ελέγχου.
Οι αναταραχές, που προηγήθηκαν για την κατάρτιση του νέου Συντάγματος, αποκάλυψαν ότι ο αιγυπτιακός λαός είναι σημαντικά διαιρεμένος σε πολιτικο-θρησκευτικό επίπεδο και ότι η κατάσταση θα μπορούσε να επιδεινωθεί περαιτέρω. Οι φιλελεύθερες και κοσμικές πολιτικές δυνάμεις δυσπιστούν ότι η χώρα κυβερνάται δημοκρατικά. Οι αντίπαλοι του ισλαμιστή και πρώην ηγετικού στελέχους της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, Mohammed Morsi, πιστεύουν ότι επιδιώκει να ελέγξει το σύνολο του πολιτικού συστήματος. Από την άλλη πλευρά, οι υποστηρικτές του προέδρου κατηγορούν το δικαστικό σύστημα για χρήση της εξουσίας του, μέσω δικαστικών αποφάσεων, προκειμένου αφενός να αποδυναμώσει θεσμικά τους ισλαμιστές, αφετέρου να περιορίσει την εξουσία του Morsi. Μάλιστα, αποκαλούν τους δικαστές ως «συνεχιστές του Mubarak», «εθνικιστές» και «εχθρούς του ισλαμικού νόμου».
Σύσταση του Εθνικού Μετώπου Σωτηρίας
Ως αντίδραση στην έκδοση του διατάγματος από τον Αιγύπτιο πρόεδρο στα τέλη Νοεμβρίου του 2012, με σκοπό την επέκταση της εξουσίας του, προκλήθηκε η συνένωση ενός μέρους της διαιρεμένης αιγυπτιακής αντιπολίτευσης. Συγκεκριμένα, συστάθηκε το Εθνικό Μέτωπο Σωτηρίας (National Salvation Front – NSF), από προσωπικότητες όπως ο πρώην γενικός διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency - IAEA), Mohamed El Baradei (συντονιστής του NSF), ο πρώην υπουργός Εξωτερικών και επικεφαλής του Αραβικού Συνδέσμου, Amr Moussa, ο ηγέτης του αριστερού κόμματος «Αξιοπρέπεια» (Dignity Party), Hamdeen Sabahi, κτλ.
Το NSF απείλησε να μποϋκοτάρει τις προσεχείς βουλευτικές εκλογές (αναμένεται να διεξαχθούν στις 25 Φεβρουαρίου 2013), εάν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά του, όπως ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας και η διεξαγωγή πρόωρων προεδρικών εκλογών. Μάλιστα, τα ηγετικά στελέχη του NSF αρνήθηκαν πρόσφατη πρόσκληση για συνάντηση με το Morsi, επικαλούμενα ότι «ένας διάλογος μεταξύ των δύο πλευρών θα είναι κενός περιεχομένου».
Επιστροφή των στρατιωτικών στην εξουσία (;)
Abdul Fatah Al-Sisi
Στα τέλη Ιανουαρίου του 2013, για άλλη μια φορά, ο Αιγύπτιος πρόεδρος αντιμετώπισε μια σειρά σοβαρών προκλήσεων, όπως οι πολυήμερες διαμαρτυρίες και ταραχές σε αρκετές πόλεις της χώρας. Οι πρόσφατες ταραχές φαίνεται ότι οφείλονται σε διάφορους λόγους. Ωστόσο, τα γεγονότα ξεκίνησαν στις 25 Ιανουαρίου (δεύτερη επέτειος της αιγυπτιακής εξέγερσης) στο Κάιρο. Στη συνέχεια, αφού επεκτάθηκαν στην Αλεξάνδρεια και σε άλλες αιγυπτιακές μεγαλουπόλεις, μετατράπηκαν σε διαδηλώσεις κατά του Αιγύπτιου προέδρου. Μάλιστα, αρκετά από τα συνθήματα, που ακούσθηκαν στη διάρκεια των διαδηλώσεων, κατηγορούσαν το Morsi για «προδοσία της επανάστασης».
Στη διάρκεια όλων αυτών των εξελίξεων, ο αιγυπτιακός στρατός φρόντισε να παραμείνει σιωπηλός. Ωστόσο, αν συνεχισθεί η ίδια κατάσταση, τότε δεν είναι απίθανο να αποφασίσει την εκ νέου ανάληψη της εξουσίας. Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2013, όταν λόγω των εκτεταμένων ταραχών ο Morsi κήρυξε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης το Πορτ Σάιντ, το Σουέζ και την Ισμαϊλίγια. Η αντίδραση του στρατού ήταν άμεση. Χιλιάδες στρατιώτες αναπτύχθηκαν στους δρόμους των εν λόγω μεγαλουπόλεων, προκειμένου να επιβάλουν την τάξη, αλλά ταυτόχρονα «υπενθύμιζαν» στον αιγυπτιακό λαό ότι «η στρατιωτική εξουσία είναι ισχυρότερη και ασφαλέστερη του Morsi». Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση-προειδοποίηση του αρχηγού των αιγυπτιακών ενόπλων δυνάμεων και υπουργού Άμυνας, Abdul Fatah Al-Sisi, ότι «η συνέχιση της διαμάχης των διαφορετικών πολιτικών δυνάμεων για τη διαχείριση των κρατικών υποθέσεων μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευση του κράτους».
Έκτοτε, ο έλεγχος των συγκεκριμένων περιοχών πέρασε στα χέρια των στρατιωτικών και αυτό καταλογίζεται ως ένα στρατηγικό λάθος του Morsi, καθώς θα μπορούσε να του στοιχίσει την προεδρία ή τουλάχιστον την απώλεια ενός μέρους της εξουσίας του.
Πρωτοβουλία δέκα σημείων του Al-Azhar
Στις 31 Ιανουαρίου, εκπρόσωποι από ένα ευρύ φάσμα πολιτικών κομμάτων συναντήθηκαν στο Κάιρο, όπου αφού προηγουμένως καταδίκασαν τη συνεχιζόμενη βία, συνυπέγραψαν την πρωτοβουλία δέκα σημείων του Al-Azhar, προκειμένου να τεθεί ένα τέρμα στην πολιτική κρίση της χώρας. Επικεφαλής της συνάντησης ήταν ο μεγάλος ιμάμης του τεμένους Al-Azhar του Καΐρου, Ahmed El-Tayib, ενώ παρευρέθηκαν εκπρόσωποι πολιτικών κομμάτων (συμπεριλαμβανομένης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας), τριών εκκλησιών (κοπτική, καθολική και ευαγγελική) και σαλαφιστές ιεροκήρυκες.
Παρότι η συνάντηση σκόπευε στον τερματισμό της αιματοχυσίας, τα αντιπολιτευόμενα πολιτικά κόμματα δήλωσαν ότι «δεν δεσμεύονται να απέχουν από μαζικές διαμαρτυρίες». Πράγματι, την επόμενη ημέρα, Αιγύπτιοι διαδηλωτές συγκρούστηκαν με την αστυνομία έξω από το προεδρικό μέγαρο και την πλατεία Tahrir στο Κάιρο, ενώ δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους σε ολόκληρη τη χώρα, απαιτώντας την παραίτηση της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Hisham Qandil, την τροποποίηση του πρόσφατα εγκεκριμένου Συντάγματος και το διορισμό ενός νέου γενικού εισαγγελέα.
Χάος, ανθρώπινες απώλειες και ανεξέλεγκτες καταστάσεις
Σε απάντηση των συνεχιζόμενων βίαιων ταραχών, που από τις 25 Ιανουαρίου 2013 στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 60 Αιγύπτιους, ο πρόεδρος Morsi δήλωσε ότι «ο στρατός θα ενεργήσει με περισσότερη αποφασιστικότητα» και ότι «η αντιπολίτευση, που βρίσκεται πίσω από τα βίαια επεισόδια, θεωρείται πολιτικά υπεύθυνη». Από την πλευρά της, η αντιπολίτευση κατηγόρησε τον Αιγύπτιο πρόεδρο ως υπεύθυνο για την κατάσταση στη χώρα. Ωστόσο, το βέβαιο είναι ότι ο δρόμος για την αποκλιμάκωση της πολιτικής κρίσης είναι μακρύς.
Στην παρούσα φάση, διακρίνονται δύο κύριες πολιτικές δυνάμεις, που έχουν τεθεί αντιμέτωπες: η Μουσουλμανική αδελφότητα με τους σαλαφιστές απέναντι στους αντιπολιτευόμενους κοσμικούς και φιλελεύθερους. Ο Αιγύπτιος πρόεδρος, πέρα από τη δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας, το σοβαρό έλλειμμα ασφάλειας στο βόρειο Σινά και τα προβλήματα των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας, καλείται να αντιμετωπίσει και μια σειρά από μείζονες εσωτερικές πολιτικές προκλήσεις, που οδηγούν τη χώρα σε πολιτικό αδιέξοδο και σε επιδείνωση της εσωτερικής κατάστασης ασφάλειας. Όμως, αν συνεχίσει τη σκληρή γραμμή, που υιοθέτησε ως λύση του προβλήματος, αναμένεται να οδηγήσει αφενός τη χώρα στο χάος, στον πολλαπλασιασμό των ανθρώπινων απωλειών (ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της διεξαγωγής των επερχόμενων βουλευτικών εκλογών), αφετέρου στην απομάκρυνσή του από την εξουσία. Κάτω από ορισμένες συνθήκες, η εσωτερική συγκρουσιακή κατάσταση είναι δυνατόν να επεκταθεί σε περιφερειακό επίπεδο, ενώ δεν αποκλείεται να υπάρξει και προσωρινό πρόβλημα στην ασφαλή διέλευση των πλοίων από τη διώρυγα του Σουέζ.
Ο αγώνας του αιγυπτιακού λαού και της συνεχώς αυξανόμενης αντιπολίτευσης, κυρίως για την τροποποίηση του Συντάγματος και την εξυγίανση του δικαστικού συστήματος, θα συνεχισθεί σε βάθος χρόνου. Βέβαια, μέχρι να επιτευχθούν οι στόχοι τους, δεν είναι απίθανο το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο (Supreme Council of the Armed Forces - SCAF) να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία και να αναλάβει εκ νέου την εξουσία.
www.geostrategy.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου