Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου 2014

H ενεργειακή στρατηγική της Ευρώπης και ο South Stream



Της Judy Dempsey

Η ανακοίνωση του Προέδρου Vladimir Putin την 1η Δεκεμβρίου ότι η Ρωσία εγκαταλείπει τα σχέδια για την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου αξίας 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ρίχνει το γάντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα 28 κράτη μέλη της.

Αν ο Putin επιμείνει με την πολιτική του να εγκαταλείψει το έργο του South Stream, που θα προμήθευε τη Νοτιοανατολική Ευρώπη με φυσικό αέριο από τη Ρωσία, η κίνηση αυτή θα μπορούσε να αποβεί καθοριστική για την ενεργειακή στρατηγική της ΕΕ, εάν η ΕΕ αξιοποιήσει αυτή την ευκαιρία.

Για αρχή, η εγκατάλειψη του South Stream θα μπορούσε να επιταχύνει τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας της Ευρώπης. Θα μπορούσε επίσης να ενθαρρύνει τη διαφάνεια στον τομέα της ενέργειας. Και θα μπορούσε να μεταπείσει εκείνες τις χώρες της ΕΕ που δεν έχουν ακόμη επικυρώσει το τρίτο ενεργειακό πακέτο της ΕΕ, το οποίο έχει σχεδιαστεί την εισαγωγή του ανταγωνισμού στην ενεργειακή αγορά της Ευρώπης. Αυτά ήταν τα ζητήματα που ο South Stream είχε ως στόχο να παρεμποδίσει.

Από την αρχή, ο South Stream ήταν ένα σχέδιο που βασιζόταν στην πολιτική και όχι στην οικονομική λογική. Έχοντας δημιουργηθεί αρκετά χρόνια πριν από τον Ρωσικό ενεργειακό κολοσσό Gazprom, ο South Stream σχημάτισε μια κοινοπραξία που συμπεριλάμβανε μεγάλες ενεργειακές εταιρείες από την Αυστρία, την Ιταλία, την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία. Το πρόγραμμα είχε τρεις στόχους.

Ο πρώτος ήταν να παρακάμψει την Ουκρανία ως μια κρίσιμη διαδρομή διέλευσης του Ρωσικού φυσικού αερίου που προορίζεται για τους Ευρωπαίους πελάτες. Η ΕΕ εξαρτάται από τη Ρωσία για το 30% των προμηθειών φυσικού αερίου της. Πάνω από το ήμισυ αυτού του αερίου περνά από την Ουκρανία, με τη χώρα να κερδίζει μεγάλες αμοιβές από τη Ρωσία.

Οι διαμάχες περί φυσικού αερίου μεταξύ Ουκρανίας και

Ρωσίας το 2005 και το 2009 ενίσχυσαν την άποψή του Κρεμλίνου ότι έπρεπε να μειώσει την εξάρτησή του από την εν λόγω διαδρομή διέλευσης.

Ο δεύτερος στόχος του South Stream ήταν να εδραιώσει τη λαβή της Ρωσίας επί της Νοτιοανατολικής και της Κεντρικής Ευρώπης με τη δημιουργία ενός αγωγού κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα. Ο αγωγός στη συνέχεια θα διέσχιζε τη Βουλγαρία και τη Σερβία, κάνοντας μια διακλάδωση προς τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την Κροατία και άλλη μια που θα διέσχιζε την Ουγγαρία και θα κατέληγε στην Αυστρία.



Ο τρίτος στόχος του South Stream ήταν να υπονομεύσει τον αντίπαλο αγωγό φυσικού αερίου Ναμπούκο. Αυτό το κακοσχεδιασμένο έργο δεν έλαβε κάποια σοβαρή πολιτική υποστήριξη από όλα τα κράτη μέλη. Το 2013, ο Nabucco έριξε λευκή πετσέτα αφού ο Διαδριατικός αγωγός φυσικού αερίου κέρδισε μια δημοπρασία για να μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η εγκατάλειψη του South Stream δίνει τώρα στους Επιτρόπους Ενεργείας και Ανταγωνισμού της ΕΕ μια ευκαιρία να επιταχύνουν τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών της Ευρώπης και να αυξήσουν την ενεργειακή ασφάλεια της ένωσης.

Η διαφοροποίηση και η δημιουργία των διασυνδέσεων θα αποδυναμώσει την υπάρχουσα λαβή της Gazprom στους τομείς της ενέργειας σε πολλές από τις χώρες που υποστήριζαν τον South Stream. Μεταξύ των χωρών αυτών περιλαμβάνονται, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Σλοβενία, καθώς και το μη-μέλος της ΕΕ, η Σερβία. Σε διάφορους βαθμούς, όλες εξαρτώνται από τη Ρωσία για το φυσικό τους αέριο.

Η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας θα μπορούσε επίσης να έχει ως αποτέλεσμα την καθιέρωση της διαφάνειας των τιμών, των συμβάσεων και των διαδικασιών προμήθειας. Αυτή η διαφάνεια είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό ελλιπής, ιδιαίτερα στη Βουλγαρία και στη Σερβία.

Η Παγκόσμια Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη έχουν επανειλημμένα επισημάνει την ενδημική διαφθορά που υπάρχει στον τομέα της ενέργειας στην περιοχή, η οποία κυριαρχείται σε μεγάλο βαθμό από την τοπική ολιγαρχία, διεφθαρμένες ελίτ και από Ρωσικά συμφέροντα.

Τέτοιου είδους παράνομες πρακτικές δημοσιοποιούνται τώρα από τη Nova Bulgaria, ένα νέο κίνημα της κοινωνίας των πολιτών στη Βουλγαρία. Η ομάδα έχει γράψει περί παρασκηνιακών συμφωνιών και δωροδοκιών μεταξύ των πολιτικών, των τοπικών επιχειρηματιών και της Gazprom.

Στη συνέχεια, υπάρχει το θέμα της τρίτης δέσμης μέτρων της ΕΕ για την ενέργεια. Ορισμένα μέλη της κοινοπραξίας South Stream, όπως η Βουλγαρία, ήταν διατεθειμένα να αψηφήσουν τη νομοθεσία απελευθέρωσης της ενέργειας της ΕΕ. Οι στενοί δεσμοί με τη Ρωσία υπερίσχυσαν της τήρησης του δικαίου της ΕΕ μέχρι που οι Βρυξέλλες, μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, προειδοποίησαν τη Βουλγαρία σχετικά με το τί διακυβεύεται.

Η τρίτη δέσμη μέτρων της ΕΕ για την ενέργεια αποσκοπεί στην καθιέρωση μεγαλύτερου ανταγωνισμού με την κατάργηση των ενεργειακών μονοπωλίων. Στην ουσία, αυτό σημαίνει ότι η εταιρεία που προμηθεύει το φυσικό αέριο δεν μπορεί να είναι ιδιοκτήτης του αγωγού. Ο αγωγός πρέπει να είναι ανοικτός σε πρόσβαση τρίτων για να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός, κάτι που δεν άρεσε ούτε στη Gazprom, ούτε και στα μέλη της κοινοπραξίας.

Όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε μια σκληρή στάση σχετικά με την τρίτη δέσμη μέτρων για την ενέργεια προειδοποιώντας τη Βουλγαρία και άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ πως θα παραβίαζαν τη νομοθεσία της ΕΕ, η Gazprom την πρώτη φορά, υποτίμησε την πίεση από τις Βρυξέλλες. Η εταιρεία ήταν έτοιμη να δοκιμάσει την αποφασιστικότητα της ΕΕ και της κοινοπραξίας σχετικά με το πακέτο απελευθέρωσης της ενέργειας της ΕΕ, προσφεύγοντας στα δικαστήρια.

Στο τέλος, η Ρωσία έκανε πίσω.

Ο Putin έριξε το φταίξιμο για τον θάνατο του South Stream ξεκάθαρα στην ΕΕ. «Η ΕΕ δεν θα επωφελείται πλέον από το Ρωσικό φυσικό αέριο. Αυτή είναι επιλογή της», είπε όταν ανακοινώθηκε η αποτυχία του προγράμματος. Ωστόσο, με τον Putin να χρειάζεται το κάθε Ευρώ που μπορεί να κερδίσει από τις πωλήσεις φυσικού αερίου στην ΕΕ, η ιδέα του η Gazprom να εγκαταλείψει την Ευρώπη, είναι πολύ παράξενη.



Πηγή:www.capital.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: