Οι Ένοπλες Δυνάμεις ως το στρατευμένο τμήμα του Λαού για την υπεράσπιση της Ελευθερίας *.

Του Στρατηγού Δημήτρη Αλευρομάγειρου

Οπωσδήποτε δεν είναι εύκολο σε έναν στρατιωτικό να αναφερθεί στις θετικές ή και τις αρνητικές όψεις του στρατού . Θα υπάρχει οπωσδήποτε το υποκειμενικό στοιχείο  το οποίο θα προσπαθήσουμε να υπερβούμε.

Άλλωστε η κοινωνία έχει  πάντοτε την δική της γνώμη και στην περίπτωση του στρατού, ιδιαίτερα στην Πατρίδα μας, όπου λογω της κληρωτής θητείας το άρρεν και εσχάτως λόγω της εισόδου του , έστω και μέσω επαγγελματισμού και ,σε ένα τμήμα του θήλεος  πληθυσμού, ζει την στρατιωτική ατμόσφαιρα και είναι και αδυσώπητος κριτής. Η γνώση  αυτή είναι και η δύναμη του στρατού και θα υπενθυμίσω ότι στις κατά καιρούς επιστημονικές δημοσκοπήσεις στην  Πατρίδα μας ένα τεράστιο  τμήμα της κοινωνίας έχει θετική γνώμη για τις Ε.Δ. παρ ότι αυτές τραυματίσθηκαν βάναυσα λογω της επτάχρονης δικτατορίας η οποία εκτός των άλλων αποτέλεσε και ύβρη για τις Ε.Δ. 

Δεν θα αναφερθώ βέβαια στην αποστολή του στρατού όπως αυτή περιγράφεται στο Σύνταγμα και τους Νόμους αλλά στην λειτουργία του, ως στρατευμένο τμήμα του Λαού για την υπεράσπιση της Ελευθερίας της Πατρίδας μας .

Θα αρχίσω λέγοντας το αυτονόητο ότι η αποτρεπτική δύναμη ενός κράτους είναι το γινόμενο [η κατά μια πιο επιεική άποψη ] το άθροισμα, της Παιδείας που παρέχεται[αυτονόητο ότι ενυπάρχει και το στοιχείο του πολιτισμού], της Εξωτερικής πολιτικής που ασκείται, της  ικανότητας για την ασφάλεια [όπου κυριαρχούν οι Ένοπλες  Δυνάμεις] και φυσικά της Οικονομίας,

Όλες αυτές οι παράμετροι έχουν πολλά επί μέρους στοιχεία τα οποία εκφεύγουν του σκοπού αυτής της  εισήγησης αλλά θα σημειώσω ότι η εξωτερική πολιτική έχει αμφίδρομη σχέση και με την γεωστρατηγικη, όπου  η  αξία ενός γεωγραφικού χώρου αυξομοιουται από την δυνατότητα άσκησης κυριαρχίας η όχι επ’ αυτού.[Ένα απλό παράδειγμα η γεωστρατηγικη αξία της Ελληνικής χερσονήσου,

Γεωγραφικά ο Ελληνικός χώρος έχει τεραστία στρατιωτική αξία λογω θέσεως στο κρίσιμο σημείο της ένωσης των δυο Ηπείρων, της θέσης της στην Μεσόγειο  θάλασσα  και της γειτνίασης της με την Μέση  Ανατολή.

Η ισχυροποίηση του χώρου με τις ανάλογες στρατιωτικές δυνάμεις και την ανάλογη άσκηση πολιτικής δίνει το μέγεθος της γεωστρατιωτικής αξίας,

Αρνητική περίπτωση είναι η απώλεια της Μικρας Ασίας και η κατάληψη του βορείου τμήματος της Κύπρου, ενώ π.χ. θα ήταν θετική μια συμμαχία των Βαλκανικών χωρών]

Θα σημειώσω επίσης ότι κυρίαρχος παράμετρος όλων των παραπάνω συνιστωσών της αποτρεπτικής δύναμης ,είναι η δυνατότητα αύξησης του ειδικού βάρους μιας χώρας και κυρίαρχο στοιχείο αυτού είναι το υπάρχον ή -μη υπάρχον- ηθικό των πολιτών της,

Εδώ ερχόμαστε στο κεντρικό στόχο αυτής της ημερίδας όπου ένα από τα στοιχεία αύξησης αυτού του ηθικού των πολιτών  πρέπει   να είναι η σύγκλιση των επί μέρους συνισταμένων σε έναν ανώτερο κοινό σκοπό ο οποίος  να οδηγεί στην ευημερία των πολιτών της και όταν λέμε ευημερία είναι αυτονόητο ότι εννοούμε οι πολίτες να απολαμβάνουν τις αξίες της Ελευθερίας-ανθρώπινης αξιοπρέπειας ,Αλήθειας και, Δικαιοσύνης.

Θα σημειώσω επίσης ότι και στις μέρες μας εξακολουθεί όπως στη Πολιτική έτσι και στον Στρατό να έχει αξία η ηγετική μορφή όχι με την έννοια του «πατερούλη» αλλά με την έννοια της ικανότητας του ηγέτη να αφουγκράζεται και στη συνέχεια να ερμηνεύει με πολιτικούς χειρισμούς  τον παλμό και τα οράματα των πολιτών, όπως πιο πάνω τα παραθέσαμε , στον δε στρατό να έχει την ικανότητα της συνένωσης  ανδρών και γυναικών στην στρατιωτική νίκη.

Δεν θα σας παρασύρω σε λεπτομέρειες που ίσως κουράσουν. Μία θαυμάσια σύνθεση αυτών των παραμέτρων θα συναντήσουμε  στο περίφημο βιβλίο  του Αλεξάντερ Μπεκ «Η δημοσιά του Βολοκολάμσκ» [αναφέρεται στη αντίσταση των Σοβιετικών στρατευμάτων στην Μόσχα εναντίον των ναζιστικών στρατευμάτων το 1941.Είναι εκπληκτικό βιβλίο  που  αναδεικνύει τη σχέση  ηγεσίας –ηθικού στρατιωτών

Επειδή το θέμα της ύπαρξης ηθικού είναι τεράστιο θα μου επιτραπεί να παραθέσω μόνον δυο παραδείγματα  που έχουν σχέση με αυτό που λέμε ένοπλη αντίσταση για την πατρίδα,

Το πρώτο το  περιγράφει ο Ζ.Πωλ Σαρτρ και αναφέρεται στην αντίσταση των Γάλλων στον ΒΠΠ, το οποίο πιστεύω ταιριάζει απόλυτα στο πνεύμα της σημερινής εκδήλωσης.

 « Η Δημοκρατία της σιωπής».

«….Σ ‘ όλο τον κόσμο, λέει ο Σαρτρ, δεν υπάρχει στρατός όπου συναντάει κανείς τέτοιαν ισότητα κινδύνων απ’ τον φαντάρο κι ως τον αρχιστράτηγο. Γι’ αυτό ακριβώς, η Αντίσταση υπήρξε μια πραγματική Δημοκρατία. για τον στρατιώτη όπως και για τον ηγέτη, ο ίδιος κίνδυνος, η ‘ίδια ευθύνη, η ίδια απόλυτη ελευθερία μέσα στην πειθαρχία.

Έτσι , μέσα στη σκιά και μεσ’ το αίμα, συγκροτήθηκε τότε η πιο δυνατή απ ‘ όλες τις Δημοκρατίες. Καθ’ ένας απ’ τους Πολίτες της ήξερε πως χρωστούσε τον εαυτό του σ’ όλους και πώς, ταυτόχρονα, δεν μπορούσε να υπολογίζει παρά μόνο στον εαυτό του’ καθένας τους πραγματοποιούσε , μέσα στην πληρέστερη εγκατάλειψη, τον ιστορικό του ρόλο.

Καθένας τους, κόντρα στους δυνάστες , επιχειρούσε να γίνει ο εαυτός του, αναπόδραστα και, διαλέγοντας ο ίδιος τον εαυτόν του μέσα στην ελευθερία του , διάλεγε την ελευθερία όλων»]

Το δεύτερο  είναι του δικού μας ποιητή, του Μανόλη Αναγνωστάκη όπως το περιγράφει στο περίφημο ποίημα του « Χάρης 44» που αναφέρεται  στην Ελληνική Εθνική Αντίσταση κατά την διάρκεια της ναζιστικής κατοχής.

               

                «Δεν ξέρανε πατέρα , μάνα , σπίτι,

                 έναν δεν δίνανε για το σήμερα παρά,

                 Δεν κράταγαν μεζούρα και διαβήτη,

                 Δεν ρίχνανε δραχμές στον κουμπαρά»

Αυτά τα αγεωμέτρητα νιάτα, διάλεξαν τον παράτολμο δρόμο «…παίζοντας το κρυφτούλι με τον θάνατο σε κάθε γωνιά και σοκάκι».

                                           *******

Η ύπαρξη των Ενόπλων Δυνάμεων, σε οποιαδήποτε χώρα, ενώ δεν αμφισβητείται ως αναγκαία σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι ταυτόχρονα και ο μόνος  σχεδόν οργανισμός  ο οποίος συγκεντρώνει πάντα ή σχεδόν πάντα την αυστηρή κριτική, την μετρημένη έως την σφοδρή αντιπάθεια, το θαυμασμό αλλά και το δέος,

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί θεωρούν τον στρατιωτικό a priori ξεκομμένο από την υπόλοιπη κοινωνία, τον στρατό έναν μηχανισμό καταπίεσης και στην καλλίτερη τέλος περίπτωση «αναγκαίο κακό»..

Αντίθετα σε απελευθερωτικούς αγώνες, σε  αποτίναξη δικτατορικών καθεστώτων σχεδόν λατρεύεται[1821-1912/13- κυβερνητικός στρατός στον εμφύλιο στην Ισπανία, επανάσταση γαρυφάλλων στην Πορτογαλία το 1974] ενώ σε περιόδους δικτατορικών καθεστώτων η υφέσεων , ή μισείται ή στην καλλίτερη περίπτωση δέχεται σκληρή κριτική[Δικτατορία 67, όποια άλλη δικτατορία, στρατιωτικοί μηχανισμοί αποικιοκρατών-υπερδυνάμεων]

Χαρακτηριστική , κατά την άποψη μου είναι η περίπτωση στην διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης όπου τον Σεπτέμβριο του 1792, στο οροπέδιο του Βαλμυ, οι «σαν κυλοτ» Γάλλοι στρατιώτες υπό τον Στρατηγό Κέλλερμαν και με την ιαχή «Ζήτω το Έθνος» κατατρόπωσαν την τέλεια πρωσική μηχανή,

Είχε πει τότε ο Γκαίτε ότι «Τέλειωσαν οι στρατοί των Βασιλιάδων και αρχίζουν οι στρατοί των  Λαών»

Η κριτική λοιπόν που ασκείται στον στρατό είναι ίδια ‘ή σχεδόν  ίδια από την εποχή του Ηρακλείτου[‘Πόλεμος πάντων πατήρ»], αλλά και πιο πριν, την εποχή του Κλαουζεβιτς [« πόλεμος συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα »] ως τις μέρες μας.

Ως Λαός ενός Ελευθέρου και δημοκρατικού Κράτους πρέπει να απαιτούμε    την λειτουργιά του Στρατού ως υπερασπιστή  των αρχών που έχουν αναφερθεί και πρέπει να αγωνιζόμαστε για την υποχρέωση της πολιτείας να διατηρεί έναν τέτοιο στρατό.

Στρατό στην υπηρεσία της προάσπισης της Πατρίδας και συνεπώς του Λαού της ,

Δεν θέλουμε έναν στρατό με ειδικά προνόμια αλλά θέλουμε έναν στρατό να υπηρετεί και να προστατεύει την Πατρίδα και τον Λαό

Θα κλείσω με κάτι που μας έλεγαν στη Σχολή Ευελπίδων και που διδάσκεται και σήμερα στους Ευέλπιδες « Πρέπει να γνωρίζετε ότι δεν διαφέρετε σε τίποτα από τους άλλους νέους σήμερα και τους αυριανούς υπεύθυνους πολίτες   της αύριο,

Η μόνη διαφορά που έχετε, ακριβώς επειδή η πολιτεία σας έχει εμπιστευτεί τα όπλα της , είναι ότι στον κώδικα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων το μόνο δικαίωμα μας είναι να έχουμε υποχρεώσεις.

Αυτά για τους Ευέλπιδες- Αξιωματικούς , Η Πολιτεία οφείλει να στηρίζει αυτή τη φιλοσοφία παρέχοντας εκείνα τα εφόδια όπως αυτά περιγράφονται  παρακάτω στην Πολιτεία του Πλάτωνος.

«….Πρόσεξε λοιπόν, αν πρόκειται  οι φύλακες[εδώ ο Πλάτων αναφέρεται σε όλους του φύλακες κι όχι μόνον στους στρατιωτικούς] να γίνουν άριστοι, μήπως πρέπει να ζουν και να κατοικούν κατά τον εξής τρόπο.

Κατ αρχάς να μην έχει κανένας φύλακας καμιά δική του περιουσία, εκτός από τα απολύτως αναγκαία,  Έπειτα να μην έχει κανένας τους τέτοιο σπίτι και τέτοια αποθήκη ώστε να μπορεί ο οποιοσδήποτε να εισέρχεται, τρόφιμα θα παίρνουν από τους άλλους πολίτες αντί μισθού για τη φύλαξη πού θα τους κάνουν και τόσα όσα έχουν ανάγκη άνθρωποι αθλητές στον πόλεμο, φρόνιμοι και ανδρείοι, ώστε για έναν χρόνο μήτε να τους περισσεύει τίποτα μήτε να τους λείπει, να τρώνε όλοι μαζυ στα συσσίτια, σαν να ήταν σε στρατόπεδο, να τους πούμε ότι χρυσάφι και ασήμι έχουν θεϊκό μέσα στην ψυχή τους από τους Θεούς βαλμένο, ώστε δεν έχουν ανάγκη από ανθρώπινο και δεν είναι ευσέβεια να μολύνουν το θεϊκό δώρο ανακατεύοντας το με ανθρώπινο θνητό χρυσάφι, γιατί, με το συνηθισμένο νόμισμα γίνονται πολλά άσχημα πράγματα, ενώ το δικό τους είναι άφθαρτο και αμόλυντο, Μόνο σε αυτούς , από όλους τους άλλους πολίτες, δεν θα επιτρέπεται να μεταχειριστούν και να αγγίζουν χρυσό και άργυρο, ούτε να διαμένουν στο ίδιο σπίτι, ούτε να στολίζονται με αυτά και να πίνουν με χρυσά ή ασημένια ποτήρια. Έτσι θα σώζονται και οι ίδιοι και την πόλιν θα σώζουν.

Άμα αυτοί αποκτήσουν δική τους Γή και σπίτια και χρήματα , τότε αντί για σύμμαχοι των άλλων πολιτών θα γίνουν εχθροί και τύραννοι, θα ζήσουν όλη τους τη ζωή μισώντας τους άλλους και μισούμενοι από αυτούς, κακοποιώντας και κακοπαθώντας, θα φοβούνται περισσότερο τους εσωτερικούς παρά τους εξωτερικούς εχθρούς και έτσι θα πάρουν τον κατήφορο της καταστροφής και οι ίδιοι και η πόλις…»[ελεύθερη απόδοση χωρίου της Πολιτείας του Πλάτωνος Γ’ 416 Δ].

                                               ******

Στη σημερινή  εκδήλωση του Πανεπιστημίου Αθηνών παριστάμεθα ως ομιλητές άτομα από διαφορετικούς χώρους και αυτή η παρουσία αποδεικνύει πιστεύω  την δυνατότητα σύγκλισης και την αποφυγή αντιπαλότητας , η οποία στη καλλίτερη περίπτωση είναι αμοιβαία αντιπάθεια-καχυποψία και φτάνει στην χειρότερη σε εμφύλιες διαμάχες [το πανάρχαιο εθνικό μας σπορ..]

Είναι σημαντικό πιστεύω ότι η γενίκευση αστοχιών των επί μέρους κλάδων είναι επικίνδυνη όπως επίσης είναι επικίνδυνη και η αποφυγή πάταξης κάθε αστοχίας εν ονόματι της προστασίας του κάθε κλάδου,

Το ότι ΑΝΑξιωματικοι ενεπλάκησαν στην επάρατο δικτατορία του 1967 δεν σημαίνει ότι όλες οι Ένοπλες Δυνάμεις ήταν υπεύθυνες για  τη δικτατορία , όπως επίσης δεν ήταν δυνατόν να μην στηλιτευθουν και τιμωρηθούν εκείνοι που οδήγησαν την χώρα σε αυτή την καταστροφή κυριότερη της οποίας ήταν η απώλεια της μισής Κύπρου.

Ευχαριστώ την οργανωτική επιτροπή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και ιδιαίτερα την Καθηγήτρια Κυρία Πέπη Ρηγοπούλου που είχε την ευγένεια να με προσκαλέσει και εσάς Κυρίες και Κύριοι που είχατε την υπομονή να με ακούσετε

* Εισήγηση στην ημερίδα ΓΙΑ ΕΝΑN  ΠΟΛΙΤΙΤΣΜΟ ΤΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ  στο Εθνικό  Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνων