ΤΗΣ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ
Αρνήθηκαν να δώσουν την Κύπρο στην Ελλάδα και να κρατήσουν βάσεις
Η βρετανική ρητορική του 1958 ήταν πανομοιότυπη με το λεκτικό που χρησιμοποιούν οι Τούρκοι σήμερα, όταν αναφέρονται στο Κυπριακό!
(μέρος α’)
Το Φόρεϊν Όφις αποδέσμευσε στο Κρατικό Αρχείο στις 28 Σεπτεμβρίου 2012 και την τρίτη δόση των «ξεχασμένων εγγράφων» της αποικιοκρατίας που αφορούν την Κύπρο. Η «Σ» αρχίζει από σήμερα την παρουσίαση και αυτών των εγγράφων με τις κυριότερες αναφορές σ’ αυτά. Επισημαίνεται ότι στα έγγραφα δεν περιλαμβάνονται αυτήν τη φορά αναφορές για βασανισμούς των αγωνιστών της ΕΟΚΑ 1955-59.
Επέμειναν χάριν του ΝΑΤΟ
Όταν η Ελλάδα, μετά το Ενωτικό Δημοψήφισμα στην Κύπρο, πρότεινε επισήμως στη Βρετανία να αφήσει την Κύπρο να ενωθεί με την Ελλάδα, το Λονδίνο απέρριψε την πρόταση ασυζητητί. Στα νέα «ξεχασμένα έγγραφα» υπάρχει αντίγραφο θέσης του Φόρεϊν Όφις για το θέμα που στάλθηκε στους αντιπροσώπους της Αυτού Μεγαλειότητος, μεταξύ των οποίων και η αποικιακή κυβέρνηση στην Κύπρο. Φέρει ημερομηνία 25 Ιουνίου 1954 και σημειώνει ότι δεν είχαν εμπιστοσύνη στην Ελλάδα ότι θα παρέμενε δημοκρατική και ελεύθερη, λόγω κομμουνισμού. Επίσης, δεν ήθελαν να υπάρξουν τριβές που να φέρουν σε ένταση της σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας, και ότι οι στρατηγικές τους υποχρεώσεις έναντι του ΝΑΤΟ και της Μέσης Ανατολής τους υπαγόρευαν την ανάγκη για αποτελεσματικό βρετανικό έλεγχο της Κύπρου.
Όχι στην αυτοδιάθεση
Οι Βρετανοί παραθέτουν τις θέσεις τους γιατί αρνήθηκαν αυτοδιάθεση για την Κύπρο: «... Είναι αλήθεια ότι η Κύπρος δεν χρησιμοποιήθηκε κατά τους τελευταίους δύο πολέμους, όμως αρχικά την πήραμε το 1878 με ενοίκιο από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, για να έχουμε μια βάση να αντιμετωπίσουμε τον ρωσικό επεκτατισμό, η αξία της οποίας, χαιρόμαστε να πούμε, μέχρι σήμερα δεν δοκιμάστηκε. Οι αμυντικές εγκαταστάσεις που βρίσκονται υπό κατασκευή τώρα στην Κύπρο είναι σημαντικής αξίας για άλλα μέλη του ΝΑΤΟ περιλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η βρετανική ρητορική του 1958 ήταν πανομοιότυπη με το λεκτικό που χρησιμοποιούν οι Τούρκοι σήμερα, όταν αναφέρονται στο Κυπριακό!
(μέρος α’)
Το Φόρεϊν Όφις αποδέσμευσε στο Κρατικό Αρχείο στις 28 Σεπτεμβρίου 2012 και την τρίτη δόση των «ξεχασμένων εγγράφων» της αποικιοκρατίας που αφορούν την Κύπρο. Η «Σ» αρχίζει από σήμερα την παρουσίαση και αυτών των εγγράφων με τις κυριότερες αναφορές σ’ αυτά. Επισημαίνεται ότι στα έγγραφα δεν περιλαμβάνονται αυτήν τη φορά αναφορές για βασανισμούς των αγωνιστών της ΕΟΚΑ 1955-59.
Επέμειναν χάριν του ΝΑΤΟ
Όταν η Ελλάδα, μετά το Ενωτικό Δημοψήφισμα στην Κύπρο, πρότεινε επισήμως στη Βρετανία να αφήσει την Κύπρο να ενωθεί με την Ελλάδα, το Λονδίνο απέρριψε την πρόταση ασυζητητί. Στα νέα «ξεχασμένα έγγραφα» υπάρχει αντίγραφο θέσης του Φόρεϊν Όφις για το θέμα που στάλθηκε στους αντιπροσώπους της Αυτού Μεγαλειότητος, μεταξύ των οποίων και η αποικιακή κυβέρνηση στην Κύπρο. Φέρει ημερομηνία 25 Ιουνίου 1954 και σημειώνει ότι δεν είχαν εμπιστοσύνη στην Ελλάδα ότι θα παρέμενε δημοκρατική και ελεύθερη, λόγω κομμουνισμού. Επίσης, δεν ήθελαν να υπάρξουν τριβές που να φέρουν σε ένταση της σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας, και ότι οι στρατηγικές τους υποχρεώσεις έναντι του ΝΑΤΟ και της Μέσης Ανατολής τους υπαγόρευαν την ανάγκη για αποτελεσματικό βρετανικό έλεγχο της Κύπρου.
Όχι στην αυτοδιάθεση
Οι Βρετανοί παραθέτουν τις θέσεις τους γιατί αρνήθηκαν αυτοδιάθεση για την Κύπρο: «... Είναι αλήθεια ότι η Κύπρος δεν χρησιμοποιήθηκε κατά τους τελευταίους δύο πολέμους, όμως αρχικά την πήραμε το 1878 με ενοίκιο από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, για να έχουμε μια βάση να αντιμετωπίσουμε τον ρωσικό επεκτατισμό, η αξία της οποίας, χαιρόμαστε να πούμε, μέχρι σήμερα δεν δοκιμάστηκε. Οι αμυντικές εγκαταστάσεις που βρίσκονται υπό κατασκευή τώρα στην Κύπρο είναι σημαντικής αξίας για άλλα μέλη του ΝΑΤΟ περιλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.
Δεν άρεσε η πρόταση
Η ελληνική πρόταση για βάσεις, αν η κυριαρχία της νήσου μεταβιβαστεί σ΄ αυτούς (Ελλάδα), είναι ανεπαρκής γιατί:
1) Η αξία μιας βάσης επί ενοικίω, ειδικά σε μια έκτακτη ανάγκη, είναι ενδεικτικά λιγότερη από μια βάση όπου διατηρείται κυριαρχία, λόγω του ότι οι διευκολύνσεις που παρέχονται είναι αναγκαστικά περιορισμένες, βάσει των προνοιών του ενοικίου.
Η ελληνική πρόταση για βάσεις, αν η κυριαρχία της νήσου μεταβιβαστεί σ΄ αυτούς (Ελλάδα), είναι ανεπαρκής γιατί:
1) Η αξία μιας βάσης επί ενοικίω, ειδικά σε μια έκτακτη ανάγκη, είναι ενδεικτικά λιγότερη από μια βάση όπου διατηρείται κυριαρχία, λόγω του ότι οι διευκολύνσεις που παρέχονται είναι αναγκαστικά περιορισμένες, βάσει των προνοιών του ενοικίου.
2) Οι στρατηγικές επιχειρήσεις που αναλαμβάνονται από την Κύπρο επεκτείνονται στη Μέση Ανατολή, που είναι πέραν των ορίων του ΝΑΤΟ. Όπως ανακοινώθηκε στις 23 Ιουνίου, το Αρχηγείο Στρατού Μέσης Ανατολής θα μεταφερθεί στην Κύπρο σύντομα. Από βάσεις στην Ελλάδα δεν θα είμαστε σε θέση για επιχειρήσεις εναντίον εχθρού με τον οποίο η Ελλάδα η ίδια δεν θα βρίσκεται σε πόλεμο.
3) Η πείρα μας στην Αίγυπτο και αλλού μας έδειξε ότι μια συμφωνία για βάση, όσο καλή και να είναι, δεν προσφέρει την ασφάλεια που οι υπάρχουσες υποχρεώσεις μας στην Ανατολική Μεσόγειο υπαγορεύουν. Δεν μπορούμε να υποθέτουμε ότι πάντοτε θα υπάρχει φιλική κυβέρνηση στην Ελλάδα. Το 1945-47 εμείς σώσαμε την Ελλάδα από το να έχει μια κομμουνιστική κυβέρνηση. Επιπλέον, οι σχέσεις της Ελλάδας με τους γείτονές της δεν υπήρξαν πάντοτε οι καλύτερες και αν η κυβέρνηση της Αυτού Μεγαλειότητος αποτύχει να υποστηρίξει την Ελλάδα σε κάποια θέματα διαφορών π.χ. πέριξ της Βορείου Ηπείρου, τη Θράκη ή Μακεδονία, οι Έλληνες μπορεί να δοκιμάσουν αντίποινα, εμποδίζοντας τη χρησιμότητα των βάσεων.
Τέλος, θα ήταν μη ρεαλιστικό να μη λάβουμε υπόψη την πιθανότητα μιας εχθρικής κατοχής της Ελλάδας σε περίπτωση πολέμου... Οι Τούρκοι το έκαναν ξεκάθαρο ότι θα αντισταθούν σε οποιαδήποτε αλλαγή στο στάτους της Κύπρου και αν θα υπάρξουν συνομιλίες για το μέλλον της νήσου, θα πρέπει αυτές να είναι τριμερείς και όχι διμερείς. Οι εξελίξεις στη συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, π.χ. στα Βαλκάνια, μπορεί να επηρεαστούν με οποιαδήποτε απόπειρα να αλλάξει το στάτους κβο στην Κύπρο.... Η περισσότερη υποστήριξη για την Ένωση είναι ανειλικρινής, ειδικά στην περίπτωση των κομμουνιστών, που είναι το μεγαλύτερο κόμμα στην Κύπρο, και οι οποίοι γνωρίζουν ότι αν ενωθεί η Κύπρος με την Ελλάδα, θα φυλακιστούν.
Γι' αυτούς τους λόγους η θέση της κυβέρνησης της Α.Μ είναι ότι η αυτοδιάθεση στην Κύπρο δεν δικαιολογείται. Από την άλλη είναι, όμως, διατεθειμένη να προσφέρει εσωτερική αυτοκυβέρνηση, προσφορά έγινε το 1948 και απορρίφθηκε, η προσφορά παραμένει ανοικτή...».
Σημείωση: Τον Αύγουστο του 1955 το Λονδίνο σκηνοθέτησε την Τριμερή του Λονδίνου, επαναφέροντας την Τουρκία ως ενδιαφερόμενο μέρος στο θέμα της Κύπρου, εις παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης...
Κλειστό το θέμα της Κύπρου
Σε άλλο έγγραφο ημερ. 18 Μαρτίου 1954 προς τον αρχισυντάκτη της Κυπριακής Ραδιοφωνικής Υπηρεσίας, που βρισκόταν υπό τον έλεγχο της αποικιακής κυβέρνησης, η αποικιακή κυβέρνηση τόνιζε ότι αμφότερες οι κυβερνήσεις της Αυτού Μεγαλειότητας και της Κύπρου σε πολλές περιπτώσεις μετά τον πόλεμο είχαν δηλώσει επίσημα ότι το θέμα Κύπρου ήταν κλειστό. Η περίπτωση Ενώσεως δεν υπήρχε στο μυαλό καμίας εκ των δύο κυβερνήσεων....
Κλειστό το θέμα της Κύπρου
Σε άλλο έγγραφο ημερ. 18 Μαρτίου 1954 προς τον αρχισυντάκτη της Κυπριακής Ραδιοφωνικής Υπηρεσίας, που βρισκόταν υπό τον έλεγχο της αποικιακής κυβέρνησης, η αποικιακή κυβέρνηση τόνιζε ότι αμφότερες οι κυβερνήσεις της Αυτού Μεγαλειότητας και της Κύπρου σε πολλές περιπτώσεις μετά τον πόλεμο είχαν δηλώσει επίσημα ότι το θέμα Κύπρου ήταν κλειστό. Η περίπτωση Ενώσεως δεν υπήρχε στο μυαλό καμίας εκ των δύο κυβερνήσεων....
Μακμίλαν όπως… Έρογλου
Σε τηλεγράφημα του Φόρεϊν Όφις προς την αποικιακή κυβέρνηση στη Λευκωσία, στις 24 Ιανουαρίου 1958, ενημέρωνε για τις δηλώσεις του τότε Βρετανού πρωθυπουργού Χάρολτ Μακμίλαν, που έκανε σε δημοσιογραφική διάσκεψη που έδωσε στο Κολόμπο στις 16 Ιανουαρίου 1958.
Σε τηλεγράφημα του Φόρεϊν Όφις προς την αποικιακή κυβέρνηση στη Λευκωσία, στις 24 Ιανουαρίου 1958, ενημέρωνε για τις δηλώσεις του τότε Βρετανού πρωθυπουργού Χάρολτ Μακμίλαν, που έκανε σε δημοσιογραφική διάσκεψη που έδωσε στο Κολόμπο στις 16 Ιανουαρίου 1958.
Ερωτηθείς για το Κυπριακό ο Μακμίλαν είπε: «Πάντα είμαι αισιόδοξος. Η Κύπρος είναι διπλό πρόβλημα. Πρώτα και υπεράνω όλων είναι ένα διεθνές θέμα και μερικώς στρατιωτικό θέμα. Δεν είναι απλώς ένα αποικιακό πρόβλημα. Αν ήταν θα λυνόταν προ καιρού, όπως ξέρετε, με τον ίδιο τρόπο που λύσαμε και συνεχίζουμε να λύουμε όλα τα αποικιακά θέματα.
Ως διεθνές θέμα, υπάρχουν δύο φυλές και δύο διαφορετικά έθνη στην Κύπρο και δεύτερο βρίσκεται τόσο κοντά στις τουρκικές ακτές και τόσο μακριά από την Ελλάδα. Οι Τούρκοι θεωρούν την Κύπρο ως στρατηγικό κίνδυνο γι΄ αυτούς και είναι πράγματι αδύνατο να επιτευχθεί λύση, εκτός και αν καταφέρουμε να φέρουμε μαζί όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Μετά υπάρχει η στρατιωτική πτυχή, όμως οι στρατιωτικές ανάγκες που έχουμε μπορούν εύκολα να ξεπεραστούν. Το πρόβλημά μας είναι να κρατήσουμε τόσους μεγάλους αριθμούς στρατευμάτων εκεί (Κύπρο) με όλες τις δαπάνες που συνεπάγονται. Η άλλη μεγάλη μας δυσκολία είναι ότι Τουρκία και Ελλάδα είναι αμφότερες σύμμαχοί μας στο ΝΑΤΟ, και το πρόβλημά μας είναι να βρούμε λύση που τουλάχιστον να είναι αποδεκτή από όλους. Αν αυτό μπορούσε να γίνει, στο διεθνές επίπεδο δεν νομίζω να είναι δύσκολο να βρούμε ένα σχέδιο που να δίδει στο νησί αποτελεσματική αυτοκυβέρνηση...».
«Η Τουρκία δεν ενδιαφερόταν»
Σε αντίγραφο επιστολής του Νοτίου Τμήματος του Φόρεϊν Όφις προς τη βρετανική πρεσβεία στην Άγκυρα και που υπάρχει στα «ξεχασμένα έγγραφα» ημερ. 5 Σεπτεμβρίου 1955, σημειώνεται η εντύπωση που αποκόμισε ο αξιωματούχος του Φ.Ο. σερ Ίβον Κιρκπάτρικ (κατ΄ εξοχήν σχεδιαστής της Τριμερούς του 1955 και των διχοτομικών σχεδίων που ακολούθησαν 1956-57), ότι η τουρκική κυβέρνηση δεν ενδιαφερόταν στην πραγματικότητα για την τύχη της τουρκικής μειονότητας (στην Κύπρο), εξέφρασαν την ανησυχία τους για καθαρά λόγους τακτικής...
«Η Τουρκία δεν ενδιαφερόταν»
Σε αντίγραφο επιστολής του Νοτίου Τμήματος του Φόρεϊν Όφις προς τη βρετανική πρεσβεία στην Άγκυρα και που υπάρχει στα «ξεχασμένα έγγραφα» ημερ. 5 Σεπτεμβρίου 1955, σημειώνεται η εντύπωση που αποκόμισε ο αξιωματούχος του Φ.Ο. σερ Ίβον Κιρκπάτρικ (κατ΄ εξοχήν σχεδιαστής της Τριμερούς του 1955 και των διχοτομικών σχεδίων που ακολούθησαν 1956-57), ότι η τουρκική κυβέρνηση δεν ενδιαφερόταν στην πραγματικότητα για την τύχη της τουρκικής μειονότητας (στην Κύπρο), εξέφρασαν την ανησυχία τους για καθαρά λόγους τακτικής...
Λύση τριμερούς συνεργασίας ευνοούσε η Βρετανία
Πέραν των όσων ήδη έχουμε διαβάσει και δημοσιεύσει σχετικά με τα παρασκήνια του Λονδίνου για λύση του Κυπριακού, τα «ξεχασμένα έγγραφα» διατηρούν και ένα έγγραφο με κατευθυντήριες γραμμές που είχε ετοιμαστεί τον Οκτώβριο του 1958, ως προς τη γραμμή που έπρεπε να κρατήσουν οι Βρετανοί σε επικείμενη συνεδρία του ΝΑΤΟ, στην οποία θα συνεζητείτο το Κυπριακό. Τις κατευθυντήριες έστειλε στο Υπ. Αποικιών ο κυβερνήτης της Κύπρου σερ Χιου Φουτ, ο οποίος, να σημειωθεί, υπήρξε ένας από τους αρχιτέκτονες του ζυριχικού καθεστώτος. Ήταν το δικό του σχέδιο του Ιανουαρίου 1958 που αναπτύχθηκε αργότερα ως τριχοτομικό σχέδιο Μακιμίλαν τον Αύγουστο του 1958, σε συνεργασία στο Λονδίνο με τον Δρα Νιχάτ Ερίμ και που σε τελική φάση ολοκληρώθηκε ως οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου...
Πέραν των όσων ήδη έχουμε διαβάσει και δημοσιεύσει σχετικά με τα παρασκήνια του Λονδίνου για λύση του Κυπριακού, τα «ξεχασμένα έγγραφα» διατηρούν και ένα έγγραφο με κατευθυντήριες γραμμές που είχε ετοιμαστεί τον Οκτώβριο του 1958, ως προς τη γραμμή που έπρεπε να κρατήσουν οι Βρετανοί σε επικείμενη συνεδρία του ΝΑΤΟ, στην οποία θα συνεζητείτο το Κυπριακό. Τις κατευθυντήριες έστειλε στο Υπ. Αποικιών ο κυβερνήτης της Κύπρου σερ Χιου Φουτ, ο οποίος, να σημειωθεί, υπήρξε ένας από τους αρχιτέκτονες του ζυριχικού καθεστώτος. Ήταν το δικό του σχέδιο του Ιανουαρίου 1958 που αναπτύχθηκε αργότερα ως τριχοτομικό σχέδιο Μακιμίλαν τον Αύγουστο του 1958, σε συνεργασία στο Λονδίνο με τον Δρα Νιχάτ Ερίμ και που σε τελική φάση ολοκληρώθηκε ως οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου...
Μεταξύ των σημειώσεων εκείνων αναφέρεται ότι από όλα τα πιθανά σενάρια τελικής λύσης οι ίδιοι (Βρετανοί) υποστήριζαν κάποιο είδος τριμερούς συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Βρετανίας, αλλά αντιλαμβάνονταν τις δυσκολίες... Αν καλούνταν στη συνεδρία να ξεκαθαρίσουν το είδος των γενικών αρχών που είχαν υπόψη, θα έλεγαν ότι το στάτους της νήσου θα έπρεπε να έχει κάποιο είδος διεθνών εγγυήσεων, να απέκλειε την Ένωση και τη Διχοτόμηση, η θέση της τουρκικής κοινότητας στο νησί έπρεπε να εξασφαλιστεί αποτελεσματικά, χρειαζόντουσαν πρόνοιες για την άμυνα της νήσου, τόσο στο εσωτερικό όσο και εξωτερικά, για να διασφαλίζονταν οι στρατηγικές ανάγκες της κυβέρνησης της Αυτού Μεγαλειότητος και που θα εμπόδιζαν απόπειρες να αλλάξει το στάτους της νήσου διά βίας, ότι το σύστημα διακυβέρνησης, καθώς θα ανταποκρινόταν στα προαναφερθέντα, θα έπρεπε να είναι αντιπροσωπευτικό και δημοκρατικό...
www.simerini.com.cy
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου