Εκτελεστικός Διευθυντής του Κέντρου Μελετών Τάσσος Παπαδόπουλος
(Με αφορμή τη συμπλήρωση πέντε χρόνων από το θάνατο του πρώην Προέδρου, στις 12 Δεκεμβρίου 2013)
Η Ομοσπονδία δεν ήταν πάντα επιδίωξη του κυπριακού ελληνισμού. Η αποδοχή της Ομοσπονδίας ήταν μια επιβαλλόμενη υποχώρηση που αποσκοπούσε και αποσκοπεί στην ανατροπή των τραγικών τετελεσμένων του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής του 1974 και στην αποτροπή της διχοτόμησης της πατρίδας μας.
Με την πάροδο των χρόνων και παρά το γεγονός ότι η Ομοσπονδία επεκράτησε ως ο επιδιωκόμενος στόχος της ελληνοκυπριακής πλευράς με τη σύμφωνο γνώμη ή την ανοχή της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτικών κομμάτων, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν τις βασικές πρόνοιες ή τις ελάχιστες απαιτήσεις μιας Ομοσπονδιακής λύσης και ακόμα λιγότεροι αυτοί που είναι σε θέση να προσδιορίσουν επαρκώς τις ελάχιστες απαιτήσεις της πλευράς μας από μια τέτοια λύση.
Στον όρο «διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία» που ευρέως χρησιμοποιείται τις τελευταίες δεκαετίες, ο Τάσσος Παπαδόπουλος προσέθεσε τον όρο «σωστό περιεχόμενο». Οι περισσότεροι χαρακτήρισαν αυτή την προσθήκη ως αναγκαία, ειδικά μετά την περιπέτεια με το Σχέδιο Ανάν. Υπήρχαν όμως και αυτοί που υποστήριξαν ότι αυτή η προσθήκη ήταν περιττή, ενώ, υπήρξαν και μερικοί που επεχείρησαν ανεπιτυχώς και αδίκως να την απαξιώσουν. Στην πραγματικότητα, η αναφορά σε «σωστό περιεχόμενο» ήταν και αναγκαία, ήταν και ορθή.
Όπως ο ίδιος ο Τάσσος Παπαδόπουλος έγραφε στην εφημερίδα «Κήρυκας», σε ανύποπτο χρόνο, στα μέσα της δεκαετίας του 80’: «Ο James Η. Wolfe, αμερικανός διεθνούς φήμης συνταγματολόγος, υποστηρίζει ότι οι τρεις βασικές ελευθερίες, (διακίνηση, εγκατάσταση, νομή περιουσίας) είναι ουσιώδες συστατικό ενός ομόσπονδου κράτους. Η άσκηση αυτών των τριών ελευθεριών είναι η πεμπτουσία του κάθε ομοσπονδιακού καθεστώτος Στην πραγματικότητα, η ελεύθερη άσκηση αυτών των τριών βασικών ελευθεριών είναι το μέτρο, ο γνώμονας και η λυδία λίθος του αν ένα καθεστώς είναι Ομοσπονδία ή αν είναι Συνομοσπονδία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων Κρατών.»
Και συνεχίζει ο Τάσσος Παπαδόπουλος: «Κάθε χώρα, για να θεωρείται κράτος, πρέπει να είναι κυρίαρχη. Δηλαδή πρέπει να έχει δικαίωμα και εξουσία να ασκεί τις θεμελιώδεις εξουσίες ενός κράτους, σε κάθε γωνιά της επικράτειας. Αυτή η έννοια της κυριαρχίας, καθιστά το κράτος (στην περίπτωση της Ομοσπονδίας καθιστά την κεντρική κυβέρνηση), την πηγή κάθε εξουσίας. Οι περιφέρειες «δανείζονται» εξουσίες από το κράτος. Είτε με την ιδρυτική συμφωνία ή την πράξη της εγκαθίδρυσης της Ομοσπονδίας, είτε, αργότερα, οι περιφέρειες αναλαμβάνουν πρόσθετες εξουσίες που η Κεντρική Κυβέρνηση, με νόμο της, αποφασίζει να τους εκχωρήσει».
Επιπρόσθετα, αναφέρει ο Τάσσος Παπαδόπουλος: «Στη νομική γλώσσα των συνταγματολόγων, υπάρχουν επτά «ιερές ιδιότητες/χαρακτηριστικά» (sacred attributes), που καθορίζουν αν ένα καθεστώς είναι Ομοσπονδία ή όχι. Αυτές οι «ιερές ιδιότητες» απορρέουν από την ύπαρξη και αποδοχή της αρχής ότι η κυριαρχία ενός κράτους εναποτίθεται στην Κεντρική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση και είναι οι εξής:
1. Το αποκλειστικό δικαίωμα μόνο της Κεντρικής Κυβέρνησης (όχι των περιφερειών) να συνάπτει διεθνείς συμφωνίες με άλλα κράτη.
2. Η διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών σε όλους τους πολίτες του, έστω και σε αντιπαράθεση ή κατ’ επιβολή στις περιφερειακές διοικήσεις.
3. Η ευθύνη για την άμυνα του κράτους.
4. Η χορήγηση της υπηκοότητας του Κράτους.
5. Η επιβολή αυτόνομης και δικής του φορολογίας, πέραν και υπεράνω των φορολογιών που επιβάλλουν οι περιφέρειες.
6. Η έκδοση ενός και μοναδικού νομίσματος του Κράτους και η διατήρηση συναλλαγματικών αποθεμάτων.
7. Η διατήρηση Ομοσπονδιακών Οργάνων (Ανώτατο Δικαστήριο, στρατό, ομοσπονδιακή αστυνομία κλπ) για επιβολή του σεβασμού στο Ομοσπονδιακό Σύνταγμα.
Μερικοί συνταγματολόγοι προσθέτουν, ως όγδοη απαραίτητη ιδιότητα και την «αξιοποίηση εθνικών φυσικών πόρων και το σχεδιασμό της εθνικής οικονομίας, με τον οποίο σχεδιασμό, οι περιφέρειες οφείλουν να συμμορφώνονται. Αν έστω και μία από τις επτά (ή οκτώ) ιδιότητες/χαρακτηριστικά δεν καθορίζεται ρητά σε ένα Σύνταγμα, τότε δεν υπάρχει καθεστώς Ομοσπονδίας, αλλά πρόκειται για συνεργασία ή Συνομοσπονδία δυο χωριστών Κρατών».
Και κατέληγε, τότε, στα μέσα της δεκαετίας του 80’, ο Τάσσος Παπαδόπουλος: «Προσωπικά θεωρώ ότι η μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια και μια διεθνής προσωπικότητα, όπως και η μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι απαιτητές προϋποθέσεις για οποιαδήποτε λύση. Διαφορετικά, απλώς νομιμοποιούμε και μονιμοποιούμε τη διχοτόμηση, έστω κι αν την ονομάζουν κάποιοι επανένωση. Το «σωστό περιεχόμενο» μιας Ομοσπονδίας στην οποία θα μπορεί να μετεξελιχθεί η Κυπριακή Δημοκρατία είναι επτά (ή οκτώ) απαραίτητες ιδιότητες, που σύμφωνα με τους διεθνούς φήμης συνταγματολόγους, διακρίνουν την Ομοσπονδία από τη Συνομοσπονδία».
Τα πιο πάνω περιγράφουν σε γενικές γραμμές το σωστό (απαραίτητο και ελάχιστο) περιεχόμενο μιας ομοσπονδιακής λύσης. Μιας ομοσπονδιακής λύσης στην οποία όμως θα φτάσουμε μόνο όταν θα έχουν επιλυθεί εξίσου σοβαρά ή πολύ πιο σοβαρά θέματα, όπως η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και των εποίκων, η ασφάλεια, το εδαφικό και το περιουσιακό.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος είχε πάντα τεκμηριωμένη θέση και άποψη ως προς τη σωστή λύση του Κυπριακού. Πέντε χρόνια μετά το θάνατό του, οι απόψεις του παραμένουν ιδιαιτέρως χρήσιμες και καθοδηγητικές. Και μπορούν να βοηθήσουν την πολιτική ηγεσία του τόπου μας ώστε να αποφύγει τις πολλές παγίδες της εποικοδομητικής ασάφειας και των λεπτομερειών που δυστυχώς πολλοί αδυνατούν ακόμα και να τις εντοπίζουν. Αιωνία του η μνήμη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου