Τα έργα των προγόνων στα μουσεία του κόσμου

Γράφει η
Καίτη Βασιλάκου

Θεωρείται εκδήλωση φιλοπατρίας και εθνικής αξιοπρέπειας, αν όχι και εθνικού χρέους,  να απαιτούμε να επιστρέψουν στη χώρα μας τα έργα των αρχαίων προγόνων που είναι διασκορπισμένα στα μουσεία όλου του κόσμου στις τέσσερις γωνιές της γης.

Δεν θα αναφερθώ εδώ στα γλυπτά του Παρθενώνα, έχει ήδη γίνει πολύς λόγος γι’ αυτό το θέμα και δεν θα πάρω θέση. Το Βρετανικό Μουσείο πάντως εκτός από αυτά τα περίφημα γλυπτά έχει στην κατοχή του και τμήματα από το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού και από το ναό της Αρτέμιδας στην Έφεσο. Έχει έργα από τον κυκλαδικό, μινωικό, μυκηναϊκό πολιτισμό, από τη γεωμετρική, αρχαϊκή και κλασική περίοδο της ελληνικής τέχνης. Η συλλογή περιλαμβάνει περίπου 100.000 κομμάτια που καλύπτουν μια εποχή από τα χρόνια του Χαλκού (3.200 π Χ περίπου) ως τα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου (4ος αι. μ Χ).

Επίσης στο μουσείο του Λούβρου όλοι ξέρουμε ότι ποζάρει η όμορφη Αφροδίτη της Μήλου και η υπέροχη Νίκη της Σαμοθράκης. Εκτός από τις δύο αυτές ντίβες του μουσείου εκτίθενται εδώ και άλλα ελληνικά έργα μεγάλης αξίας όπως ο ιππέας του Rampin, ο Απόλλων του Μπελβεντέρε,  η κυρία της Ωξέρρης, ο Ηρακλής και ο ταύρος της Κρήτης  και άλλα πολλά, μεταξύ των οποίων και πάνω από 1000 αγγεία ελληνικά. Στο Λούβρο τα εκθέματα καλύπτουν μια εποχή από τα νεολιθικά χρόνια ως τον 6ο αι. μ Χ.

Στο Μόναχο, στο μουσείο Staatliche Antikensammlungen, εκτίθεται πλήθος ελληνικών αγγείων, μυκηναϊκών, γεωμετρικών αρχαϊκών, κλασικών, ελληνιστικών που φέρουν τα ονόματα γνωστών στην εποχή τους αγγειοπλαστών και αγγειογράφων, όπως του Άμασι, του Εξεκία, του Ανδοκίδη, του Ευφρόνιου, του Ευθυμίδη, του Φιντία.

Στο Βερολίνο, στο Μουσείο της Περγάμου, στέκεται περίοπτος και μεγαλοπρεπής  ο βωμός του ναού του Διός από την ακρόπολη της Περγάμου και ακόμα στέκει εκεί η είσοδος της Αγοράς της Μιλήτου,  το άγαλμα της Αθηνάς Παρθένου και το πορτρέτο του βασιλιά Άτταλου Α΄.

Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης διαθέτει πάνω από 17.000 δείγματα από τη νεολιθική εποχή (3.500 π Χ ) ως την εποχή του Μ. Κωνσταντίνου (312 μ Χ ), στα οποία περιλαμβάνονται έργα της κυκλαδικής, μινωικής, μυκηναϊκής, γεωμετρικής, αρχαϊκής και κλασικής περιόδου, μελανόμορφα και ερυθρόμορφα αγγεία και γλυπτά.

Δεν θα μιλήσω για τα αμέτρητα υπόλοιπα μουσεία της Ιταλίας, της Τουρκίας, των Βαλκανίων, της Αιγύπτου, της Συρίας, της Ιορδανίας και των άλλων χωρών Ευρώπης, Αμερικής, Β. Αφρικής  και Ασίας που φιλοξενούν ελληνικά έργα της αρχαιότητας και των μεσαιωνικών χρόνων.

Βέβαια τα μουσεία αυτά δεν έχουν μόνο ελληνικά εκθέματα. Έχουν και πολλά άλλα που είναι επίσης πολύτιμα και μεγάλης σημασίας από πολιτισμούς που άνθισαν στις γύρω περιοχές, από τη Σουμερία, τη Βαβυλώνα, την Περσία, την Αίγυπτο, την Ετρουρία, τη Ρώμη, το μεσαιωνικό Ισλάμ.

Όλα αυτά αποτελούν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας. Όλοι πρέπει να τα χαιρόμαστε, γιατί ανήκουν σε όλους μας. Και όλοι πρέπει να έχουμε πρόσβαση σ’ αυτά.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι τα μουσεία όλου του κόσμου με μια ευγενική χειρονομία μάς επιστρέφουν όλα τα ελληνικά εκθέματα που διαθέτουν (υπόθεση εργασίας είναι, ποτέ δεν πρόκειται να συμβεί αυτό). Έρχονται λοιπόν στη χώρα μας χιλιάδες χιλιάδων έργα μικροτεχνίας, καθημερινής χρήσης, αγάλματα και αγαλματάκια, ανάγλυφα, όπλα, αγγεία, κοσμήματα και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς.

Πού θα τα βάζαμε; Πόσα μουσεία έπρεπε να χτίσουμε για να τα στεγάσουμε; Πότε θα τα χτίζαμε; Σε ποιες πόλεις;

Φοβάμαι πως θα παθαίναμε ό,τι έπαθαν οι Έλληνες του 1922 που τους ήρθαν τα αδέλφια τους, πρόσφυγες από την Τουρκία, και αντί να τους περιθάλψουν, τους έβριζαν, γιατί έχασαν τη βολή τους.

Η Ελλάδα, αν ποτέ καταφέρναμε να στεγάσουμε με ασφάλεια τα χιλιάδες χιλιάδων πολύτιμα εκθέματα, πράγμα εντελώς απίθανο,  θα μεταβαλλόταν σε ένα απέραντο μουσείο και εμείς οι Έλληνες θα ήμασταν ασφαλώς πολύ περήφανοι.

Όμως:

Πόσο λέτε ότι θα αυξανόταν ο τουρισμός μας στη συνέχεια; Πόσοι Άγγλοι, Γερμανοί, Γάλλοι, Αμερικανοί και οι άλλες φυλές του κόσμου θα έκαναν σκοπό της ζωής τους να έρθουν στην Ελλάδα για να δουν από κοντά την Αφροδίτη της Μήλου ή τα κυκλαδικά ειδώλια;

Σε μια τέτοια (υποθετική πάντα)  περίπτωση, απλώς οι επισκέπτες των μουσείων στις ξένες χώρες θα έβλεπαν όλα τα άλλα, τα ρωμαϊκά, τα ετρουσκικά, τα αιγυπτιακά, τα περσικά έργα και θα έφευγαν, χωρίς να δουν το μεγαλείο και την υπεροχή των ελληνικών. Αυτό θα συνέβαινε.

Κι εμείς εδώ θα ήμασταν πολύ ευχαριστημένοι, αφού πήραμε πίσω όλα τα έργα των προγόνων που μας ανήκουν κληρονομικώ δικαιώματι και τα καμαρώνουμε τώρα. Μπράβο μας!

Αλλά η ανθρωπότητα δεν πρόκειται να κουβαληθεί ολόκληρη στην Ελλάδα για να δει τα έργα των προγόνων. Είναι πολύ περισσότεροι εκείνοι που πάνε στα μουσεία όλου του κόσμου και βλέπουν εκεί ό,τι εκτίθεται. Και τα έργα των προγόνων μας εκεί είναι οι καλύτεροι πρεσβευτές μας.

Η Ελλάδα ζει μέσα στα μουσεία όλου του κόσμου, στέλνει καθημερινό μήνυμα σε όλους τους ανθρώπους, δεν τους αφήνει να μας ξεχάσουν. Οι δηλώσεις συμπαράστασης στο τωρινά μας βάσανα δεν οφείλονται μόνο στο μάθημα της ιστορίας που διδάσκεται σε όλα τα σχολεία του κόσμου. Οφείλεται και στα σπουδαία ελληνικά έργα που σιωπηλά και μεγαλόπρεπα στέλνουν στην ανθρωπότητα το μήνυμα: «εδώ βλέπετε ένα μεγάλο πολιτισμό».

Προσωπικά είμαι ευτυχής που τα έργα των προγόνων είναι διασκορπισμένα στα μουσεία όλου του κόσμου και στέλνουν αυτό το σπουδαίο μήνυμα σε όλους τους λαούς. Και επίσης είμαι ευτυχής που μπορούν να τα βλέπουν και να τα χαίρονται εκατομμύρια άνθρωποι που ποτέ δεν πρόκειται να ταξιδέψουν στην Ελλάδα.

Αριθμός επισκεπτών σε μουσεία με ελληνικά εκθέματα το 2012:

Λούβρο: 9.720.000
Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης: 6.115.887
Βρετανικό Μουσείο: 5.575.946
Μουσείο Περγάμου: 1.410.000
Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης, Βιέννη: 703.588.

Μουσείο Ακρόπολης: 1.020.462

ketivasilakou.blogspot.com
ekaterini77@gmail.com