Δυναμίτης στα θεμέλια της λύσης

Του Γιάννου Χαραλαμπίδη

Μια φράση που συνιστά δυναμίτη στα θεμέλια της λύση του Κυπριακού περιλαμβάνει το προσχέδιο έκθεσης αξιολόγησης της Τουρκίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Με την έκθεση, η Τουρκία όχι απλώς πέφτει στα μαλακά, αφού καμιά ευθύνη δεν της καταλογίζεται για το αδιέξοδο στο Κυπριακό: Και όχι μόνο απαλλάσσεται των ευθυνών, αλλά, ταυτοχρόνως, στο προσχέδιο της έκθεσης προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία η αναφορά σε «εναλλακτικές επιλογές» για λύση του Κυπριακού, οι οποίες εκφράζονται από την τουρκική πλευρά (χωρίς να γίνεται μνεία ποιες είναι αυτές).

Το κείμενο στηρίζεται στην «εποικοδομητική ασάφεια» και αφού δίδεται στήριξη στα όσα συμφωνήθηκαν στο Greentree τον Οκτώβριο και τον Ιανουάριο, προστίθεται ότι η Τουρκία έχει δεσμευτεί να βοηθήσει στις προσπάθειες των Ην. Εθνών για λύση του Κυπριακού. Συναφώς, όμως, καταγράφεται στο προσχέδιο και η θέση της Άγκυρας, ενώ γίνεται λόγος για τις τουρκικές δεσμεύσεις και τονίζονται τα εξής: «Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις και δηλώσεις σε υψηλό πολιτικό επίπεδο έγινε λόγος για εναλλακτικές επιλογές σχετικά με την τελική λύση».

Και με τον τρόπο αυτόν αφήνει και άλλες μεθόδους και περιθώρια λύσης ανοικτά, πέραν των «γνωστών», καθότι οι εναλλακτικές επιλογές της Τουρκίας ξεκινούν από την επιδιαιτησία και τη Διεθνή Διάσκεψη για την επίλυση όχι μόνον των διεθνών, αλλά και των εσωτερικών πτυχών του Κυπριακού, και φτάνουν ώς τη λύση της συνομοσπονδίας των «δύο λαών» και «κρατών» ή ακόμη και ώς την προσάρτηση των κατεχομένων! Η κυπριακή πλευρά ζητά να αποσυρθεί η φράση προς αποφυγή επιπρόσθετων προβλημάτων. 

Χωρίς ευθύνες

Στην ουσία υπάρχουν δύο έγγραφα που σχετίζονται με την Τουρκία και το Κυπριακό. Το πρώτο είναι το προσχέδιο της έκθεσης αξιολόγησης για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, και το δεύτερο είναι κείμενο της Στρατηγικής για τη Διεύρυνση που αφορά στις υπό ένταξη χώρες γενικά. Στο Κυπριακό, το κείμενο για τη Διεύρυνση (Enlargement baggage) αναφέρεται μεν στο αδιέξοδο στο οποίο βρίσκονται οι συνομιλίες στο Κυπριακό από τον περασμένο Μάρτιο, τηρώντας ίσες αποστάσεις, χωρίς να προχωρεί σε καταλογισμό ευθυνών στην Άγκυρα.

Απλώς επισημαίνεται ότι η τελική λύση είναι συμφέρουσα για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και κυρίως για την ίδια την Τουρκία και την ενταξιακή της πορεία, η οποία με δική της απόφαση παραμένει παγωμένη. Διότι, όπως τονίζεται στο έγγραφο, δεν συνομιλεί με την Κυπριακή Προεδρία. Επισημαίνεται, δε, ότι η Τουρκία καλείται να συνδράμει θετικά με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη για να δώσει ώθηση και να διευκολύνει τη διαδικασία. Και επί τούτου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζει τη θέση ότι η εκ περιτροπής Προεδρία στην ΕΕ είναι θέμα θεσμικό, προβλεπόμενο στην ουσία από τις Συνθήκες και πρέπει να τυγχάνει σεβασμού. 

Ανησυχίες και αντιφάσεις 
Επιπροσθέτως στο έγγραφο:

1. Εκφράζεται η έντονη ανησυχία για τις τουρκικές δηλώσεις και απειλές, και καλείται η Τουρκία να σεβαστεί τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που είναι θεσμικό θεμελιακό στοιχείο της ΕΕ.

2. Υπογραμμίζονται τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών - μελών και δη της σύναψης διμερών συμφωνιών, καθώς και τα δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης των φυσικών πηγών, επί τη βάσει του Κοινοτικού Κεκτημένου και του Διεθνούς Δικαίου και δη εκείνου της Θαλάσσης. Και η Τουρκία καλείται όπως αποφύγει ενέργειες και απειλές οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε ένταση και να καταστούν πηγή προστριβών προκαλώντας ζημιές στην επίλυση των προβλημάτων της Άγκυρας με τις γειτονικές χώρες. Και ενώ αυτά αναφέρονται σε μια παράγραφο του εγγράφου, σε άλλη σημειώνεται ακριβώς το αντίθετο. Η Επιτροπή πλέκει το εγκώμιο της Τουρκίας, τονίζοντας πόσο σημαντική είναι για την ΕΕ λόγω της στρατηγικής της θέσης, της δυναμικής που υπάρχει στην οικονομία της και ένεκα του ρόλου της στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας!

3. Τονίζεται ότι η Τουρκία θα πρέπει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, όπως αυτές πηγάζουν από το Επιπρόσθετο Πρωτόκολλο και τη δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, για ομαλοποίηση των σχέσεών της με την Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ ταυτοχρόνως αναφέρεται στον τερματισμό των φιλονικιών και στην επίλυση των προβλημάτων της Άγκυρας με τις γειτονικές χώρες. Διότι, σύμφωνα με την Επιτροπή, οι εξελίξεις αυτές θα βοηθήσουν στη γενικότερη ασφάλεια στην περιοχή.

4. Επισημαίνεται η σημασία της θετικής για την Τουρκία ατζέντας, έτσι ώστε να βοηθηθεί η ενταξιακή της πορεία. Διευκρινίζεται, όμως, ότι αυτή η προσπάθεια δεν αποτελεί εναλλακτική διαδικασία των ενταξιακών διαδικασιών. 

101.706.400 ευρώ από την επιτροπή αποζημιώσεων 
Ανάλογες επί τούτων αναφορές γίνονται στην έκθεση αξιολόγησης, εντός της οποίας γίνεται λόγος για τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης και στους συνεχιζόμενους περιορισμούς που επιβάλλει η Τουρκία στους Ελληνοκύπριους πρόσφυγες, καθώς και σε εκείνους που ακόμη διαμένουν στον Βορρά επί των περιουσίων τους, ενώ ταυτοχρόνως αναφέρεται και στην επιτροπή αποζημιώσεων των κατεχομένων.

Επί τούτου, τονίζεται ότι από τις 1.776 αιτήσεις Ελληνοκυπρίων, ήρθαν σε φιλικό διακανονισμό οι 270 και η επιτροπή αποζημιώσεων πλήρωσε 101.706.400 ευρώ. Ακόμη στην έκθεση αξιολόγησης επισημαίνεται ότι η Τουρκία δεν έχει σταματήσει να ασκεί βέτο επί αιτημάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας σε διεθνείς οργανισμούς.

Νοείται ότι, από τα έγγραφα, που θα κυκλοφορήσουν επίσημα την προσεχή Τετάρτη, 10 του μήνα, λίγες αλλαγές μπορούν να προκύψουν.

www.simerini.com.cy